Sa gitna ng kaguluhan at pagbabago, isang bansa ang nakahanap ng kanyang tunay na pagkakakilanlan, ang mga anino ng nakakakilanlan. ay nagpabanta sa kasalukuyan. Habang ang hinaharap ay puno ng kawalan ng katiyakan na nagbibigay ng isang makatotohanang sulyap sa mga hamon na kinaharap ng ating mga ninuno at nagpapaalala sa atin ng patuloy na pakikibaka para sa tunay na kalayaan.
Ito ang kwento ng kahapon, ngayon at bukas ni Aurelio Tolentino. Mag-inuman, magsayawan, siasalhayo pa ipagdiwang, ipagdiwang! Mapala ang kanyang buhay at lumawig habang araw.
Habang araw! Dangal niya'y huwag dadalawin ng siphayoy ng hilahil. Huwag dadalawin!
Dangal niya'y magluningning sa ligayang sasapitin. Magluningning! Madlang puri, madlang biyaya sa kanya'y sumagana. Sumagana!
Madlang yaman, madlang tua, sa kanya'y lumawig na wa. Lumawig na wa! Katotot Giliw, mga kaibigan, sa inyo'y salamat ng habang buhay.
Ang inyong nais tungkol sa akin ay biyaya ang aking sasapitin. Kayo ang dangal ko at kayo ang tunay, ang tanging suhay ng aking buhay. Mag-inuman, magsayawan, mag-awitan, limutin ang kalumbayan. Mag-inuman! Mga walang loob, mga walang amin, kayo'y nangangagsaya?
Ang ating bayan ay nagluluksa! Mga walang puso, mga walang dangal, nahan ang inyong pangako na kayo'y dadamay sa ating bayan! Asal hayop! Masdan nyo si inang bayan!
ang bisit at mapangaway. Humayo kayo ng bayan at huwag sabihin ang patay. Hahaha Mag-inuman!
Mag-inuman! Huwag! Huwag niyong lagukin!
Huwag niyong inumin! Ang mga alak na may lamang lason! Ang mga kaluluwan niyo ay maliling gatong!
Kayo, kayo, kayo ay susumpa ng panahon! Hayo at mag-isip ng katutunguhan! Hayo at bakahinang mga kaaway! Magsayawan!
Magsayawan! Mga walang haluluwa! Ang inyong kasiyahan ngayon ay pagustang tunay sa ating marangal na lipi. Ano? Hindi ba ganinyo nararamdaman sa ibutod ng inyong mga puso ang lamig na kamatay ng bayan?
Hindi ba ka kayo nangangahiya sa inyong mga sarili? Nangakayoy nangangagsaya sa harap ni Harimbata na magiging anak ni Hangskang? Mahusay manalumpati ang ating ina, ang mapangaway. Asil hayop! Bigyan ako ng kaunting ala!
Kami man! Ako man! Kita ninyo? Kita ninyo'y kusang humihini. Pagkakitang hindi natin siya alintanahin, mahusa ay inang bayan.
Heto ang alak, alay ko sa iyo. Mag-inuman! Mabuhay si Asen Hayop!
Mabuhay! Sumpahinawa ni Bathala ang hindi takos puso magsisi sa paglapastangan sa araw na ito. Ito nga ang tunay na araw ang kahimbal-himbal sa balintawak. Sumpahinawa ni Bathala ang hindi takos puso magsisi sa paglapastangan sa araw na ito. Iilawa ni Bathala.
Tapos puso ko yaring sumpa. At sa katunayan, ayayang! Kinundayan! Mga ngaway!
Huwag! Biliwan mo! Asalhayop!
Asalhayop! Patlapastangan sa akin ay nahulog na sa apo. Sa kamay ni Mandaragan ang taksil mong kaluluwa maging kayong mga nakianib sa kanya. Kayong mga anakong pinakamamahal ay nangahawaman din sa kanyang sawing palad. Dinusto nyo sa libingan ang dangal ng inyong mga ninunod.
Puno, kailanman ay hindi ko inakalang, hindi ko kayo may hahalubilo sa mga angkang nagkalat sa dulong silangan. Mga anak ko, mga bunsong ginigiliw, may mga nangangalaw. nangangaligaw.
Panumbalikin ninyo ang inyong loob at pagsisihan ang paglapastangan sa akin at sa dakilang araw ng pagkalugsa. Kapag nilimot ninyo ang araw na ito, ay inyo rin nililimutin ang libingang luksa ng inyong mga magulang. Ayan!
Tanawin ninyo sila! Sa mga libingang iyan nakalagak ang mga buto ni Gatsilaan, bituin, at laksalaksang bayaning kawal ng bayan. O, yayamang nilapastangan nyo ang araw na ito at ang libingang iyan.
Yayamang dinusta nyo ang dakilang pangalan ng inyong mga ninuno. Yayamang inilublug nyo sa pusali ng kapalamarahan ang banal na kusulatan ng ating maharlikang lipe. Ay ipagpatuloy na ninyo ang inyong mga baliw na kasiyahan. Pagpatuloy na ninyo, mga anak kong ginigiliw. Ngunit pakiusap ko lamang ay sa ibabaw nila, sa ibabaw ng libingang iyan.
Doon ninyo inumin ang inyong mga dalang alak. Doon kayo ay magsisayawan at magsiawitan. Doon nyo sambilatin at yurakan yung dalang sabit.
Doon ninyo huwag huwatang lupakin. inyong mga sariling dangal, mga anak ko, mga bunsong ginigiliw, ako sa inyo'y paalam. Ako sa inyo'y paalam. Mga kapatid ko, oanat kayo mga nangalulumbay. Dahil ba sa pag-alala sa nagsumbuhay ng bayang ito?
Ah, tunay nga! Magsabi ka! Ibig ba nga, ninyong bawihin itong bayang sinamsang sa ating mga magulang?
Ngayon din! At masanot ang lahat! Tayo na! Mga mangmang, ang mga taong ito'y walang pinag-aralan. Mabuti pa ang hayop, mabuti pa ang kalabaw, mabuti pa ang aso, mabuti pa ang mga hayop ay marunong magsibuhay at marunong mamuhay.
Ngunit ang mga taong ito ay hindi! Nananahimik ang ating mga magulang. At ano?
Ipaghihiganti ko? At anong mangyayari? Mabubuhay ba silang muli? Ipaglalabang ko ang inang bayan. At bakit pa?
Mas mabuti na lang magkaroon ng salapi na alipin kaysa naman sa malaya ngunit mahirap. Mga hangal! Mabuti nga. Ah!
Hanapin ko muna ang inyek. Hahanapin ko muna si Haring Bata. At ipapagbigay alam sa kanya ang mga nangyari dito.
Mukhang salapina naman ito. Asal hayo. Haring Bata, ako po ay sumasayapak sa inyo.
Nakila at marangal na haring bata. Salamat! Ako po talaga'y paparaon sa inyong bahay upang sabihin at ipagbigay alam ang aking nalalaman. Ano yaon?
Si Tagay Ilog at lahat ng kanyang mga kasama na pawang kapatid at kapatid ko na rin. May balak sila. May balak silang pag-aklas upang ikaw'y bakawin.
Asal hayop! Ito'y isang tunay nila pastangan. Kapaglilo! Tunay?
Tunay po! At bakit daw? Ibig daw po nilang mabawi ang kanilang kalayaan. Mga masiging!
At saan ang haroon? Ewan po. Hahanapin ko sila at papakalaman ang kanilang mga lihim.
At sa gayon, bumagsak sila sa inyong mga kamay. Ikaw ay isang tunay na buhong asal-hayo. Sumpainawa ni Bathala ang iyong kaluluwa sa ibotturan ng buhay.
Salamat. Talasan mo kayong mata at tayo. Ito ang salapi mong bayad. At kung sakaling mahulog sila sa aking kapangyay, ay dadagdagan ko ang salatindiyan at iluluklo kita sa mataas na katayuan. Maraming salamat po.
Hihintayin kita mamayang gabi sa aming bahay at ipagbibigay alam mo sa akin kung ano ang kanilang panukala. Heto ang tandang ilalahad mo sa taliba upang ikaw ay papasukin. Asahan po ninyo! Eto, eto ang salapi. Eto ang tunay kong inang bayan.
Eto ang bathala. At mas madadagdagan pa. At mas tataas ang aking katungkulan. Ha ha ha ha ha ha!
Walang puri! Takailog! Hinahanap kita! Ako'y gayon din, kita'y aking hinahanap.
Sasalakay baga tayo kay Haring Bata. Oo, bukas. Kayo manda at kayo kasama.
Paano ang paraan natin gagawin? Ako'y kanwari magdadala ng buwis. Mahusay, at saan naman tayo dadaan? Sa tabing dagat ang kalahati, at ang kalahati naman ay sa diliman.
Oo, eto na! Ang ating mga bayaning kawal, kasama ang kababaiyang tagapagsiyasat ng sugatan. Nag-a-ilog!
Narito na kami! Hintayin pa natin ating mga ibang kasama. Ako'y kasama ninyo, ngunit ako'y aalis muna. Hintayin ka namin dito, at dahil dito tayo magmumula sa pagsalay kay Haribata.
Asahan nyo na ako'y darating, at asahan nyo kung saan kayo mamamatay, ay doon rin ako mamamatay. Paalam! Mabuhay si Asanayop!
Mabuhay! Hintay! Tagay Ilog, huwag mong paalisin si Asol Hayop!
Ako! Ikaw! Ano?
Bakit? Ako'y may itatanong lamang sa kanya dito sa harapan. Ano kaya?
Ano kaya? Asol Hayop, wala ka bang taglay na kahit anong salapi sa iyong katawan na iyon? Wala!
Tingin niyo, wala raw! Wala ka bang taglay na kahit anong uri ng tanso sa iyong katawan? Salumpi kang mga kukulam!
Ano't ngayon tinatanong mo? Wala ka bang taglay na kahit anong tanso sa iyong katawan? Sumagot ka!
Sumagot ka! At aaniin ko naman ang tanso? Tingin niyo!
Wala rin siyang taglay na sulipi! May tanso sa katawan! Ngyit-ngit ni Badhala!
Anot ngayon tinatawa mo? Daktin niyo! Pinagbili tayong lahat kay Haring Bata!
Ha? Ako! Ikaw!
Sinong? Sinungaling sinang bayan! Sinasabi ko, sinungaling sinang bayan! Mga bunso! Siyasatin niyo ang katawan ni Asal Hayop na nagtataglay ng tangso at salapi sa kanyang katawan!
Siyasatin niyo! Hindi ako sa inyo papasiyasat! Bakpin niyo!
Tunay nga! Tunay nga! Pinagkailan mo ngayong taglay?
Ako'y sapagkat, datapot! Yayamang hindi niya matutuhang turan, ay aakuin ko na. Ako na ang magsasabi! Inang bayan!
Inang bayan, mahabag ka! Sabihin mo, inang bayan! Sabihin mo!
Inang bayan! Ang salaping iyan ay ang salaping kanyang pinagbilhan ng buhay ng bayan! Ha? Tansungwian ay ilalahad ng mga taliba ng mga kaaway upang nang sa ganon ay siya ay papasukin at maisiwalat ang ating lahat ng lihim. Sumpa ni Apo!
Pagmasdan niyo ang kanyang tanso at may tatak marahil ni Haring Bata. Tunay nga! Tunay nga!
Kay Haring Batang Tatak! Asal Hayop! Patawad!
At ngayong nalaman niyo na kung sino nga bang talagang si Asal Hayop mga anak ko ako sa inyong paalam Hinanimang iyon! Walang puso kapatid, walang dangal, sa mga ugat mo dumadaloy ang maraming dugo nila kasalian. Yaong taksid na nagpapagapo sa leeg ng ating gawawang inang bayan. Pagbastan niyo't kumikislap sa kanyang mga mata ang palipato ng kanyang paglililo. Bayang Tagalog, handa niyo yaring hatol.
Dapat mahalin ang ating mga kapatid, ang ating mga magulang, ang ating sariling buhay. Ngunit, lalo pa natin dapat mahalin ang dangal ng ating kahambal-hambal na inang bayan. Kaya nga, kung sino mo magbiro sa kanya, kapatid man niya o magulang, eh siya na rin ating kaaway. Kailangan nating magkaisa. Kailangan nating lusubin ang mga alagad ni Haring Bata.
Laban! Laban! Lusok!
Bayang Tagalog! Wow! Ano po?
Ano ang nangyari sa iyo? Ano nangyari sa ating bayan? Inang bayan! Isa kang panakid! Sa aking mga plano!
Ano ba yan? Katapusan mo na! Ano ba yan?
Nagtatakot ka ba ng bayan? Mabuhay! Si Tagainong, Mabuhay!
Magbuhay si Inang Bayan, Mabuhay! Mabuhay ang mga kawal ng bayan, Mabuhay! Mabuhay ang lipi sa lilim ng kalayan, Mabuhay! Sa Pagbagsak ni Harimpata Nagsimula ang isang bagong kabanata sa kasaysayan ng ating bayan. Lumitaw si Dilat na Bulag ang Espanya na nag-aalok ng pagkikipagkaibigan.
Ngunit nagkukubli ang isang mapaglinlang na layunin. Nagkaisa ang inang bayan at tag-ilog. Ngunit ang pagkakaisa ay mabilis na naglao. ng magtaksil si Tahong Palay, ang simbolo ng mga mapagsamantalang Tagalog. Ang mga hamon ng ating bayan ay hindi lamang nagmumula sa mga dayuhan, kundi pati na rin sa ating mga sarili.
Sa tulong ni Inang Bayan, nakamit ni Tagailog ang kanyang kalayaan patay si Tahong Palay. Sa pagkakataong ito ay tumating si Bagong Sibol, ang Amerika, na nag-aalok ng tulong sa ating bayan. Nagtagumpay si Nataga Ilog at Bagong Sibol.
Ngunit ang tagumpay na ito ay hindi pa rin nagdutulot ng tunay na kalayaan. Ang kwento ng ating bayan ay patuloy na sumusulat, at ang paghanap para sa tunay na kalayaan ay patuloy na nagpapatuloy. Music