Ang galang Binigno S. Aquino, Ikatlo. Magmabuhay tayo lahat. Inusiguruan tama, Ikatlo. Taga-Pagulong Virgilio Esalvario, Father Jet Villarin, mga kinatawan ng kalupunan ng komisyoner ng Komisyon ng Wikang Pilipino, mga kasaping akademya at mga non-government organizations na hindi pa na-translate na narito, mga kawaning ng pamahalan, mga kagalang-galang na panauhin, mga minamahal kong kababayan, magandang magapumuli sa inyo lahat. Isa sa mga tanong na buhabagabag sa dating Pangulong Manuel Queso noong panahon ng Commonwealth ay ito.
Oras na magbalik sa Estados Unidos sa mga Amerikano at makamit ng Pilipinas sa kalayan at wala na muling paghuhugutan ng dahilan ng mga Pilipino para... para lumaban at magkaisa para sa iisang layunin, ano pa ang magbubuklod sa ating bansa? Ang sagot dito, isang wikang pamansa. Sa halip na magkanya-kanya bilang Tagalog o Bisaya o Cebuano o Ilocano o... o kapampangan, kikilala rin sila, kikilala rin tayo sa ilalim ng iisang pangalan, Pilipino.
At gaano man karami ang ating isla, pagbubukla rin tayo ng isang tinig, ng isang wika, Pilipino. Mula sa proklamasyon nito bilang wikang pambansa noong 1937, wala pa ako noon. Kaya wala ko lang si Padre Jet dahil lamang siya sa akin ng konti. Dumaan sa mabagal at masalimot na ito ang Filipino bilang wikang may kakayahang pagkaisahin ang bansa. Hindi ba dati meron lamang tayong linggo ng wika?
Bagaman buong buwan... na ng Augusto kung ipagdiwang ating sariling wika ngayon. Naniniwala pa rin akong dapat ay araw-araw na kinikilala't pinapahalagahan ang ating sariling salita.
Dahil kung wala pa ang mga gurong tulad ni Ginang Eskasa na talagang hinasa kami sa silid-aralan sa wastong paggamit ng Pilipino, malamang ay kanina pa ako natiitisod sa maraming salita. At hindi na ninyo ako inimbitas sa pagditipong ito. Ang nakakabahala, sa halip na pagmulan ng kolektibong dangal, nagiging bukal pa ng alitan ang wikang Pilipino. Personal ko itong nasaksihan noong bagong halal pala mga kung... kongresista.
Siyempre, pag nag-umpisa ang kongreso, mag-o-organize sa kayo. Habang nag-o-organize sa kayo, di wala pa akong trabaho yung mga committee dahil binubuo nga. So, isang araw, tumayo ang kinatawan ng Quezon City o isa sa mga kinatawan ng Luzon, Quezon at nagtalumpati sa wikang Pilipino. Tumayo ang kinatawan ng Dabaw del Sur noong panahon na yun at itinanong kung bakit nagsalita ng Tagalog ang kinatawan.
ng Quezon City. Sagot po nung kinatawa ng Quezon City, ay yan po'y official native lingwahe. Ang sagot sa kanya, pakibasa nga yung parte ng konstitusyon na nagsabing Tagalog ay Pilipino.
At pagkatapos po nun, ay nagbisaya na ang ating butihing kasamahan galing ng Davao del Sur. Pagkatapos po nun, E sumagot na rin ho ang presiding officer, deputy speaker galing Palawan, sinagot yung dalawang kinatawan sa wikang Ilocano. Kaya po yung stenographer, e nagtaas ng kamay at sinabing suku na ako, hindi ko na alam kung ano yung susunod dito.
Alam mo nyo, dalawa linggo po ang debate kung ano ang Pilipino, ang napalaan namin habang ino-organisa ang Kongreso. At habang sila'y nagde-debate, sabi ko, napakabigat naman ang talakay natin ito. Napakaraming inakit pa ba kung di.
para lang makakaroon ng pribilehong magkaroon ng debateng tila wala sa isa eh. Sa unang tingin, nakakatawa nga ako ang kwentong ito. So balit kong susuriin, ganito mismo ang kasalukuyang konteksto ng politika ng...
ang wika sa Pilipinas ngayon. Ang isang bagay na dapat ay nagbubuklod sa atin, naging mitsa pa ng di pagkakasunduan. Ang wikang dapat ay bubuo at tumatahi sa libu-libu nating mga kapuluan ay siya pang bupunit sa mga prinsipyong naguhulma sa ating kasaysayan.
Kaya naman, isang malaking hakbang ang pagtitipo ito sa pagpapayabong ng ating wikang pambansa. Nananalig akong sa pagtutulungan ng mga kalahok na sektor, may tutulay ng unang pambansang kongreso sa wika ang ilang mga hamon at suliraning pambansa. pang wika na matagal na nabaliwala sa ating doktunan.
At magsimulang maitas ang antas ng pakikilahok at diskurso ukol dito. Nagpapasalamat ako sa kasalukuyang pamunuan ng Komisyon sa Wikang Pilipino. Sa inesetibang likumin ang mga kaisipan at opinyon ng mga eksperto sa pagtitipong ito, gayon din sa masigasig na pagpapatupad ng bandato na komisyon, nananalig akong magiging mabunga ang unang pambansang kongreso sa wika at magagamit tungo sa pagubog ng mas progresibong lipunan ang anumang resulta ng inyong talakayan. Kahit sa munting paran, kumpiyansa ako sa naiambag ng ating Administrasyon sa pagpapayabong at pagpapayabong.
pagtagkilik sa wikang pambansa. Bilang Pangulo, tungkulin kong ibalik ang tiwala at kumpiyansa ng mga Pilipinas sa mga institusyon pampamahalaan. Sa makatwid, tilig nila tayo. Mangyayari lamang ito kung naiintindihan at nakikita nilang hinihimok natin silang makilahok sa paghubog ng pamahalaang tunay na mula sa kanila at kumikilos para sa kanila. Kaya naman, bago pa man ako mahalal, Napagpasyahan kong gamitin ang Pilipino sa aking mga talumpati Hindi bilang gimmick o propaganda Kundi dahil ito ang tunay na tinig ng ating mga kababayan Kumaharap ako Maharap po ako sa kanila bilang kolektibong boses ng mga Pilipino.
Kaya't obligasyon kong magsalita sa wikang komportable sila at naiintindihan nila. Alam po nyo, naalala ko tuloy. Naku yung unang tumatakbo bilang kongresista. May mga lumapit po sa akin at sabi, bilib na bilib rin po sila sa aking ama.
Napakagaling rin po magsalita. Para rin masinggan. May nagsabi po yata, masinggan. Tapos ako naman po siyempre nagalak at tinanong ko eh, ano ba'y naalala na sa mga sinibigkas na salita na aking ama?
Sabi ko sa akin, medyo matagal na yun eh, pero magaling siya magsalita. Thank you na rin, no? Sabi ko.
Ako naman po yung unang na-interview, nung bago nga tayong halal, isang beses sa isang kapitan namin sa Tarlac, nagsabi sa akin, Sir, napanood ko kayo sa telebisyon. Kagaling niyo magsalita. Tapos sabi ko, ano ba ang pinakamagandang nasabi ko? Sir, magaling kayo magsalita talaga, pero English yung sinasabi niyo, hindi ko masado naintindihan.
Pero damang-dama ko, magaling kayo talaga. So, sa madaling salita ko, no? Sasalita ka, baka matuwa sa'yo, baka ma-impress sa'yo, sabi nga ng mga Amerikano. Pero, wala naman nang naintindihan, wala naman yata pag-uugnayan na nangyari doon.
O pagkakaunawan. kaya mabuti hatay maaintindihan ng nakakaraming ating sinasabi o hindi nag-akselan tayo ng hangin. Hindi ko kailangang magtunog marunong o magmukhang matalino sa pag-ipag-dialogo gamit ang mga banyagang wika. Ayokong iligaw ang aking kapwa o pabanguhin ang aking mga nagagawa sa paggamit ng mabubulaklak na salita.
Trabaho kong iulat sa kanila kung ano ang totoo sa paraang simple at pinakanaunawaan ng madla. Higit sa lahat, Filipino ang gamit ko sa tuwing kaharap ang aking mga boss dahil alam kong ito ang wikang pinakamalapit sa kanilang puso. Simple lamang ang punto ko.
Huwag natin hayaang may... may kahon tayo sa pagtatagisang dila, pagkakaisa ang bukal kung bakit mayroon tayong pambansang wika. Kaya dapat natin timbangin kung paanong magagamit ang husay at talino ng mga eksperto talubasa sa paghahatid ng positibismo at pag-asa sa ating kapwa.
Pagkatapos ng debate at talakayan, matuto tayong maging mainahon, magkasundot magtagpo sa gitna, at pagkakaroon. paglabas ng kumparensyang ito ay humakbang pasulong tungo sa direksyong makakabuti sa ating pambansang wika. Imbis na mga galos at pilat ang makuha dahil sa pagtatagisang tinig, sana ay umusbong ang pagkakaunawan at pusong makabayan. May tungkulin tayong palaganapin ang isang kulturang may malalim na pagkakaintindihan sa isa't isa. Gamit ang isang wikang pinagbubuklod at pinapatibay ang buong bansa.
Dito po, wika na po. Dapat pagbubuhin tayo, hindi tayo dapat paghihiwalay. Maganda araw po. Maraming salamat sa inyo.