Zespół Stresu Pourazowego (PTSD)

Przegląd

• PTSD jest ściśle zdefiniowaną chorobą z określonymi objawami i symptomi powiązanymi z traumatycznymi wydarzeniami.
• Historyczne nazwy: "kolejowy kręgosłup," "wstrząs muszlowy," oraz "reakcja stresowa podczas walki."

Kryteria Diagnostyczne (DSM)

Korzystając z akronimu TRAUMA

1. T - Trauma

   • Ekspozycja na wydarzenie traumatyczne jest niezbędna do diagnozy PTSD.
   • Wydarzenie musi być brutalne lub zagrażające życiu, wywołujące strach, bezradność i przerażenie.
   • Powszechne traumy: wojna, walka, przemoc, napad, przestępstwo, terroryzm i wypadki.
   • Mniej niż 10% rozwija PTSD z powodu niezamierzonej traumy (np. wypadek samochodowy); prawie 50% z powodu zamierzonej traumy (np. napad).

2. R - Reeksperiencje

   • Flashbacki: nagłe, nieoczekiwane przeżywanie traumy ponownie, często zmysłowe/emocjonalne.
   • Koszmary: częste, często związane z traumą, prowadzące do słabego snu i unikania.

3. A - Pobudzenie

   • Hiperpobudzenie: zwiększona świadomość i lęk dotyczący otoczenia.
   • Hiperczujność: ciągłe skanowanie otoczenia.
   • Objawy: napięcie mięśni, drażliwość, trudności ze snem, niska energia, niepokój, trudności z koncentracją.

4. U - Niezdolność do funkcjonowania

   • Zakłócenie pracy, relacji, utrzymania pracy i wsparcia społecznego.

5. M - Miesiąc

   • Przewlekły wymiar choroby: objawy muszą utrzymywać się przez co najmniej miesiąc.
   • Opóźniony początek jest powszechny; prawie 80% pokazuje objawy po pierwszym miesiącu.

6. A - Unikanie

   • Unikanie bodźców związanych z traumą (np. miejsca, ludzie, rzeczy).
   • Znieczulenie emocjonalne: psychologiczne unikanie silnych negatywnych emocji.

Diagnoza

• Kluczowe pytania: "Czy doświadczyłeś wydarzenia zagrażającego życiu lub brutalnego?" oraz "Czy pamięć o tym wydarzeniu zakłóca twoje życie?"

Epidemiologia

• Większość ludzi doświadcza traumy, ale nie każdy rozwija PTSD.
• PTSD w wojsku: 20% żołnierzy, którzy doświadczyli walki rozwija PTSD.
• Cywilne: do 60% doświadcza traumy, ale tylko 8% rozwija PTSD.
• Ogólny wskaźnik: ~3% w danym momencie, do 10% miało PTSD w ciągu życia.
• Kobiety są dwa razy bardziej narażone na rozwinięcie PTSD niż mężczyźni.
• Wzór wiekowy: rzadko u dzieci <10 lat i dorosłych >55 lat.
• Czynniki ryzyka: istniejące wcześniej zaburzenia psychiczne, słabe wsparcie społeczne.

Prognoza

• Bez leczenia, około 50% ma utrzymujące się objawy przez 5 lat.
• Objawy wynikające z niezamierzonej traumy często zmniejszają się; objawy traumy zamierzonej często utrzymują się lub nasilają.

Leczenie

1. Terapia CBT skoncentrowana na traumie (terapia ekspozycji)

   • Skuteczna w przypadku reeksperiencji, hiperobudzenia i unikania.
   • Zachęca do stawiania czoła przypomnieniom o traumie w wspierającym środowisku.
   • Efekty długotrwałe.

2. Leki

   • Leki zwiększające poziom serotoniny: skuteczne, ale mniej niż CBT.
   • Prazosyna: pomaga zapobiegać koszmarom związanym z PTSD.
   • Benzodiazepiny: należy unikać z powodu pogarszania wyników długoterminowych.

3. Podsumowanie

   • Skuteczne strategie: prazosyna, terapia, serotonina.

Pokrewne Zaburzenia

1. Ostre Zaburzenie Stresowe

   • Diagnozowane, gdy objawy występują w ciągu jednego miesiąca od urazu.
   • Nie gwarantuje rozwinięcia PTSD.

2. Inne Zaburzenia Związane z Traumą

   • Zaburzenia dysocjacyjne, Zaburzenia osobowości z Grupy B, oraz Zaburzenia somatoformiczne.
   • Często występują podczas przewlekłej traumy, szczególnie w okresach rozwojowych.

Podsumowanie

• PTSD to ściśle zdefiniowana choroba wymagająca ekspozycji na traumę i wiążąca się z reeksperiencjami, hiperobudzeniem, unikaniem i dysfunkcją.
• Skuteczne leczenie obejmuje terapię CBT skoncentrowaną na traumie i niektóre leki, przy czym prazosyna pomaga szczególnie z koszmarami.
• Rozważ inne zaburzenia związane z traumą u pacjentów prezentujących traumę, ale nie pasujących do kryteriów PTSD.