नेपालको निर्वाचन प्रक्रिया

कुल मतदाता र निर्वाचन परिणाम

• 2014 मा नेपालका कुल मतदाता 1.4 करोड थिए।
• K.P. ओलीले जाम्पाबाट 57,000 वोट ल्याएर जीत हासिल गरे।
  • कुल मतदाता मध्ये 0.004% ले मात्र ओलीलाई मत दिएका थिए।
• अजीत देवकोटा 28,000 वोट मात्र ल्याए तर उनी वर्तमान प्रधानमन्त्री छन्।
  • यसरी कम मत पाएको व्यक्ति पनि प्रधानमन्त्री बन्न सक्छ।

निर्वाचन प्रक्रिया र संविधान

• नेपालको निर्वाचन प्रक्रिया के छ?
• प्रधानमन्त्री कसरी चयन हुन्छ?
  • नेपालको संविधान अनुसार, शक्ति तीन प्रमुख शाखामा विभाजित गरिएको छ:
    • लेजिस्लेचर (व्यवस्थापिका)
    • एक्जिक्युटिभ (कार्यपालिका)
      • प्रधानमन्त्री यहाँका प्रमुख हुन्छन्।
    • जुडिशियरी (न्यायपालिका)

मतदान प्रक्रिया

• मतदान गर्दा चार वटा स्थानमा छाप लगाउनु पर्छ।
• प्रादेशिक पार्टीलाई मत दिने प्रक्रिया
• 9 कक्षाको पाठ्यक्रम अनुसार कुरा बुझ्नुपर्छ।
• प्रतिनिधि सभा गठन
  • 245 सदस्य हुनेछन्।
  • 165 सदस्य प्रत्यक्ष निर्वाचन (First Past The Post प्रणाली) द्वारा चयन गरिन्छ।
  • काठमाण्डू, जापा, डडेल्धुरा लगायतका स्थानहरूमा निर्वाचन हुनेछ।

चुनाव र प्रतिनिधि सभा

• 165 प्रतिनिधिहरूलाई विभिन्न निर्वाचन क्षेत्रबाट चयन गरिन्छ।
• निर्वाचन प्रक्रियामा सामेल हुने उम्मेदवारहरूसँग मतदान गर्नुपर्छ।
• जसले सबैभन्दा बढी मत ल्याउँछ, उही चयनित हुन्छ।
• कुल खसेको मतमा आधारित भएर पार्टीहरूले सीटहरू विभाजित गर्छन्।

सरकार गठन प्रक्रिया

• प्रतिनिधि सभा बाट सरकार गठन हुन्छ।
• 275 सिट्स मध्ये 138 सिट जित्नुपर्छ।
  • यदि 138 सिट जिते, त एकल सरकार बनाइन्छ।
  • यदि 138 सिटभन्दा कम भए, सत्तारुढ पार्टीहरूको सहकार्यमा सरकार बनाइन्छ।
• पार्टीका नेताहरू नै प्रधानमन्त्री चयन गर्छन्।

निर्वाचनको प्रमुख समस्या

• निर्वाचन प्रक्रिया डाइरेक्ट मतदानको अवसर छैन।
• योग्यताको आधारमा, पार्टीले अधिकतम सीट जित्नुपर्छ।
• निर्वाचनमा "राइट टू रिजेक्ट"को अवधारणा छैन।
  • उम्मेदवार मन नपरेमा मतदाताले कुनै मत नदिने व्यवस्था छैन।

अमेरिका र नेपालका निर्वाचन प्रक्रियामा भिन्नताहरू

• अमेरिका र नेपालका निर्वाचन प्रक्रियामा महत्वपूर्ण भिन्नता छ।
• अमेरिका मा कम मत ल्याउने उम्मेदवार पनि चयनित हुन सक्छ।

निष्कर्ष

• नेपालमा निर्वाचन प्रक्रिया जटिल र विभिन्न समस्यासँग भरिएको छ।
• निर्वाचनका प्रमुख बुँदाहरू र प्रक्रियाहरू बुझ्न महत्त्वपूर्ण छ।
• आगामी भिडियोमा अमेरिका को निर्वाचन प्रक्रिया बारेमा विस्तृत जानकारी हुनेछ।