Dzień dobry. Temat dzisiejszy to temat zaczynający nowy rozdział, czyli rozdział piąty dla klasy trzeciej, a tym tematem są przyczyny światowego konfliktu. Oglądamy.
Jak już wiemy z lekcji poprzednich, w XIX wieku dochodziło do wielu różnych konfliktów. Jedne dotyczyły tego, że chciało się odzyskać niepodległość, inne raczej dotyczyły takiej idei zjednoczeniowych. I jak te pierwsze się nie powiodły, tak te drugie już jak najbardziej tak.
I rok 1871, czyli rok, w którym Włochy mają swoją nową stolicę, jest nim Rzym, Niemcy się finalnie zjednoczyły, mamy pewnego rodzaju stabilizację polityczną. Nazywa się to mianem pięknej epoki, czyli Belle Epoque. Mamy nawet serial pod tym samym tytułem, którego niekoniecznie będę polecać.
Dziękuję. Natomiast po tym roku wspomnianym przeze mnie przez chwileczkę, czyli po tym 1871 dochodziło do pewnego rodzaju stabilizacji nie tylko politycznej, ale też i gospodarczej. Generalnie chodziło też o to, żeby każdy kraj, który jest w Europie, a który chce być liczącym się krajem w Europie, musiał przede wszystkim posiadać kolonie. I o te kolonie między innymi będzie wybuchać później konflikt zwany I wojną światową albo Wielką wojną. Generalnie można powiedzieć, że takim imperium największym można nazwać Wielką Brytanii.
praktycznie 1,4 powierzchni ziemi, a pozostałe kraje, no pozostałe części, więc można powiedzieć, że nie było tak zbyt wiele krajów ziem, właściwie to niepodległych, które mogłyby być tutaj w tym momencie samodzielne na danym kontynencie. Jednak najbardziej roszczaniowi wobec wszystkich byli Niemcy. Oni przede wszystkim przeżywali taki bardzo szybki rozwój, między innymi militarny, pokazywali też tym samym swoją potęgę. Chcieli zagrażać też potędze Wielką Brytanii, pokazując tym samym, że są dokładnie tyle samowarci, co... W związku z tym, kiedy do władzy dochodzi Wilhelm II, on jest dosyć specyficzny ze względu na te obrazki, które widzimy obok.
Miał pewnego rodzaju problem z jedną dłonią, więc bardzo skrzętnie ją tutaj na obrazach ukrywano. Ale to będziemy sobie mówili w swoim czasie o tym, chociażby przy końcówce konfliktu pierwszowojennego. Natomiast tak, jesteśmy przy tym Wilhelm II na początku jego panowania i on jakby odchodzi od polityki Bismarcka. Bismarck tutaj raczej chciał mieć sojusz z Rosją.
izolować Francję. Natomiast Wilhelm II raczej będzie wprowadzał nowy rodzaj polityki, tak zwany Feldpolityk, czyli politykę globalną. Oznaczało to mniej więcej tyle, że Niemcy będą chciały tak naprawdę jak najmocniej poszerzać swoje kolonie oraz poprawiać swoją pozycję międzynarodową.
Jednak finalnie dojdzie do tego, że plan się całkowicie nie powiedzie, a co jedyne sukces dla Niemców jest to, że pokłócili się ze wszystkimi. Mieli złe kontakty z Wielką Brytanii i z Francją, a nawet i z Rosją. Więc...
Generalnie układ sił w Europie zaczyna się coraz mocniej równoważyć. W drugiej połowie XIX wieku dochodzi do wielkiego rewanżu. Rewanżu, który miał być na oczywiście skórze Turcji wykonany przez Rosję. Rosja pokonała Turcję w wojnie, co prawda niedługiej, ale był to rewanż za wojnę krymską.
I przez to Turcja będzie tracić swoje posiadłości, swoje wpływy na Bałkanach, a na Bałkanach będą swoje wpływy rozszerzać z kolei Rosją i Austro-Węgry. I generalnie można powiedzieć, że te dwa, powiedzmy, że państwa będą ze sobą w tym... w tym momencie o te Bałkany rywalizować.
Z kolei sytuacja w Turcji, która już jest taka dosyć kiepska, bo będą chcieli wykorzystać Niemcy i będą starali się w tej Turcji swoje wpływy pokazywać i będą nawet mieli w planach budowę kolei, która będzie łączyć Berlin z Bagdadem. Więc umówmy się, to nie jest nic małego, tylko ogromne przedsięwzięcie. Na Bałkanach dochodzi do różnego rodzaju spięć, o czym za chwilkę będziemy sobie jeszcze troszeczkę szerzej mówili.
Natomiast w roku 1908 dochodzi do aneksji. Aneksji Bośni i Hercegowiny przez Austro-Węgry, co oczywiście nie spodobało się Rosji, która, tak jak mówiłem, przed chwileczką miała z Austrią, Austro-Węgrami właściwie to na pieńku, ponieważ chodziło o to, żeby swoje strefy wpływów poszerzać, a nie pomniejszać. A car chciał wykorzystać idee religijne, czyli m.in. prawosławia, które miało być tutaj pod opieką Rosji.
Ale tak naprawdę Rosje interesowały wpływy w Morzu Czarnym i Cieśniny, oczywiście Bosfor oraz Dardanelle. To był główny cel ich polityki. Jak już zauważyliście, idziemy troszkę mało chronologicznie, ponieważ będziemy się teraz cofać troszeczkę w czasie, będzie...
...zainteresować sobie kolejne problemy, kolejne elementy, które będą nam tutaj w tym, no powiedzmy, że temacie po prostu ukazać się w jedną wielką całość. Idziemy sobie do formowania sojuszy. Sojuszy, które będą trząść Europą i które spowodują wybuch I Wojny Światowej.
Zaczynamy sobie może od tego pierwszego, czyli od Trójprzymierza. Trójprzymierza jest to... Są już pomiędzy krajami, które nazywane są też państwami centralnymi, czyli Austro-Węgry, Niemcy oraz Włochy.
Ale powiedzieć te kraje jest dosyć prosto, tylko jak do tego wszystkiego dochodziło. Przede wszystkim Niemcy chciały rywalizować z Wielką Brytanii. Austro-Węgry rywalizują z Rosją na Bałkanach.
Więc generalnie do tego wszystkiego dołączą się jeszcze Włochy. Chciałbym zauważyć, że Włochy i Niemcy w tym samym czasie dokonali zjednoczenia. Austro-Węgry dostały, a właściwie to Austria, dostała łupnia w wojnie z Prusami w roku 1866, więc będą chcieli stworzyć większe imperium, dlatego pojawił się na mapie nowy kraj, czyli Austro-Węgry.
I że Austro-Węgry powstały głównie z przyczyny takiej, że bali się kolejnej wojny z Niemcami, a tu okazuje się, że idziemy w drugim kierunku, ponieważ Niemcy z Austro-Węgrami już w 1879 roku podpisują Sojusz. Do tego sojuszu dołączą w 1882 roku Włochy i tak się ukształtuje Trójprzymierze. Z kolei jeżeli chodzi o drugi blok, czyli Trójporozumienie, bo będziemy mówili o tych trzech państwach, które będą go współtworzyć przed wybuchem wojny, bo jak ta wojna wybuchnie, to troszeczkę się pozmienia, o czym w swoim czasie na kolejnej lekcji będziemy mówili.
Rok 1904-1905 był bardzo dużym ciosem dla Rosji, o czym za chwilkę będę mówił, natomiast najpierw zaczniemy sobie od formowania się sojuszu zwanego Trójporozumieniem, inaczej Ententą. W latach W 52 dochodzi do sojuszu. Sojuszu pomiędzy Rosją a Francją. Ja Wam już sygnalizowałem to przy temacie kolonializmu, gdzie było dzielenie placka chińskiego, gdzie tam mamy tą piękną Mariannę, czyli francuskę, która stoi za plecami Rosji, kryje się za tymi plecami, ponieważ sama jest niewiele zdaniem zdziałać. I to była właśnie taka symbolika ówczesnej Francji.
Więc Francuzi bardzo szybko weszli w porozumienie z Rosją. Z czasem dochodzi do kolejnego porozumienia między Francją a Anglią. Pamiętajmy o tym, że Anglicy, pomimo tego, że przez...
w jakich wojną z Francją, wolą z nimi podpisać sojusz, niż być gdzieś tam na uboczu tego konfliktu. Bo są racjonalistami. Jeżeli Francuzi przegrałyby w tym momencie wojnę z Niemcami, to Niemcy są tylko i wyłącznie oddzielone niewielką powierzchnią wody do Wielką Brytanii, więc Brytyjczycy wiedząc, że można swobodnie sobie otrzymać Niemców z dala od swojego kraju przy potencjalnej wojnie, to możemy przerzucać swoje wojska na teren Francji i z dala od Wielką Brytanii toczyć tą wojnę.
I to będzie miało miejsce właśnie w trakcie pierwszej wojny światowej. Natomiast... Bardzo niechętnie do tego sojuszu, powiedzmy angielsko-francuskiego, Anglicy chcieli dokoptować Rosję. Rosja, umówmy się, jest dosyć problematycznym krajem, natomiast już w wyniku tego, co będzie się działo na początku XX wieku, gdzie Austro-Węgry, Niemcy będą coraz bardziej swoje wpływy chcieli rozszerzać, to Rosja będzie dobrym jednak wyjściem, jeżeli chodzi o...
chociażby układ, którym będzie można szachować te dwa państwa, czyli Niemcy oraz Austro-Węgry. Więc w roku 1907 finalnie utworzyło się trójporozumienie, czyli państwa Ententy. Ale co do Ententy?
To jest to jakby serdeczne porozumienie, Entente Cordiale dokładnie, pomiędzy Francją a Anglią, które miało sugerować, że będzie to jakby takie porozumienie, które w wyniku nadchodzącej tak naprawdę wojny mogłoby mieć tutaj w tym momencie bardzo mocno strategiczne Znaczenie dla jednego i drugiego państwa. Zwróćmy jeszcze uwagę na grafikę, która tutaj występuje. Ona się pojawia często na maturach, więc możemy sobie zobaczyć trzy kobiety.
Po lewej stronie mamy już znaną nam z tego placka chińskiego piękną Mariannę, która ma czapkę frygijską, czyli coś, co jest symbolem rewolucyjnej Francji, więc jest symbolem Francji. Po środku będziemy widzieli kobietę, która trzyma tarczę, na której widzimy czarnego orła, czyli godło rosyjskie. Ponadto mamy na górze trzyma krzyż.
krzyż prawosławny, więc to jest też takim symbolem, którym możemy się w tym momencie posłużyć. No i po prawej stronie widzimy Wielką Brytanii. Dlaczego Wielką Brytanii? Bo widzimy kotwicę. Kotwica symbol potęgi imperialnej Wielką Brytanii.
Przed paroma chwilami wspomniałem o tym, że Rosją od 1904 roku mają dosyć duże problemy. Właściwie te problemy ma sam car Mikołaj II. Dlaczego? Dlatego, że w tym czasie z izolacji zaczęła powolutku wychodzić Japonia. Japonia będzie przechodzić przez proces europeizacji.
Podczas W panowaniu dynastii Meiji będziemy widzieli ewidentne wpływy europejskie. Na przykład armia będzie szkodowana przez pruskich instruktorów oraz pruskich oficerów. Z kolei flota japońska będzie opierała się na potędze brytyjskiej. Będzie wręcz kopiować to wszystko. I kiedy Japonia będzie dochodziła do dosyć dużej potęgi, będzie starała się rywalizować na terenie azjatyckim z Chinami.
I tam w pewnym momencie zajmuje Tajwan, zajmuje część należącą do Chin i wchodzi powolutku na Półwysep Koreański. A tam swoje wpływy... mają też Rosją, więc te wpływy zaczęły się po prostu przecinać.
Rozwiązać to tylko można w jeden sposób. Poprzez wojnę. W związku z tym dochodzi do wojny w latach 1904-1905. Rosja, potężny kraj, kilkanaście razy większa, nawet nie wiem czy nie więcej, od samej Japonii, no, przegrywa tą wojnę.
Ale to niby że się z niczego. Japonia, tak jak powiedziałem, była w izolacji. Tak naprawdę nikt nie wiedział z czym się ta Japonia wiąże, z jaką potęgą, a Japończycy rozpoczynają wojnę od ataku na Port Arthur.
Sport, którym... będzie takim najważniejszym właściwie, to punktem strategicznym. Flota rosyjska została całkowicie zniszczona do tego stopnia, że trzeba było ściągać flotę z Morza Bałtyckiego, czyli naokoło. A to powodowało, że i Japończycy się przygotowali i tam dochodzi do bitwy pod Kushimą, to jest rok 1905, w którym praktycznie cała flota została rosyjska oczywiście. Zatopione zwycięstwo odnosi Japonia.
Po drodze jeszcze mamy bitwę pod Mukdenem, więc generalnie Japończycy odnoszą ogromny sukces. Tu widzimy zresztą adminała japońskiego, jeszcze przed bitwą pod Kursimą ten 1905 rok. Poradka Rosji będzie miała wielkie znaczenie dla samego Mikołaj II, a właściwie będzie dla niego policzkiem i strzałem właściwie to w jedno kolano, ponieważ drugie kolano już jest ranne od roku 1905, ponieważ w styczniu rozpoczyna się wtedy rewolucja 1905 roku. To wiecie przecież z lekcji poprzednich, prawda? Więc generalnie sytuacja jest dosyć no powiedzmy, że skomplikowana.
Car nie wie jak sobie z tym wszystkim poradzić, w związku z tym naturalnym krokiem będzie szukanie sobie ...sojuszników, dlatego też w 1907 roku dołączy Rosja do sojuszu z Anglią oraz Francją, właściwie to z Anglią, bo z Francją to już są wcześniej i w ten sposób utworzy się trójporozumienie. Ale wracamy do tej wojny japońsko-rosyjskiej i wymienimy sobie skutki tej wojny, bo one są dosyć znaczące, jeżeli chodzi o Japonię oraz o Rosję. Po pierwsze, Japonia odzyskuje Port Arthur, ten, o który walczyła, następnie południową część Sahalinu oraz wpływy w Korei i Manchurii.
Po trzech latach nawet zdobędzie całą tę Koreę, a o Manchurię będzie później konflikt w latach 20. oraz 30. z Chinami. Rosją tak naprawdę stracili większość swojej floty i już nie są potęgą morską, a jeszcze przecież tak niedawno chcieli rywalizować o kolonię z Wielką Brytanii. Więc teraz już nie będą rywalizować. No i tak jak powiedziałem wcześniej, władza Sara chyli się ku upadkowi.
Ona bardzo mocno podpadła. Pierwsze rewolucje są w 1905 do 1907 roku i później będziemy mieli tylko i wyłącznie gorzej, jeżeli chodzi o kraj rosyjski. Na koniec lekcji wracamy sobie na Bałkany.
Tam mówiłem o czymś takim, że była wojna pomiędzy Rosją a Turcją. Teraz tak bardziej... szczegółowo. Miała na miejsce między rokiem 1877 a 1878. Tak jak powiedziałem, wojnę fizycznie wygrywa Rosja, natomiast Turcja przed wielkim upadkiem została ochroniona przez Wielką Brytanii.
Tamtejsza dyplomacja zdziałała dla Turcji cuda. Ale w wyniku tej wojny z drugiej połowy wieku XIX będziemy mieli nowe państwa. Czarnogórę, będziemy mieli Rumunię, będziemy mieli Serbię i będziemy mieli Bułgarię, która jeszcze na tę chwilę po tym konflikcie będzie miała status lennika tureckiego ale od 1908 roku będzie pełną niepodległością mogła się cieszyć. Ale pamiętajmy, że mamy tam jeszcze Grecję, która od 1830 roku będzie niepodległa i która też tę wojnę Turcji z Rosją będzie chciała wykorzystać i będzie chciała zająć Saloniki, będzie chciała zająć Kretę oraz inne wyspy na Morzu Agejskim, które niegdyś były przecież greckie. Jakbyśmy do tych problemów dołączyli kolejne etniczne oraz religijne, to mamy tzw.
kocioł bałkański, czyli kocioł, który pokazuje ta karykatura, gdzie na kotle widzimy najważniejsze postacie. Tak naprawdę w Europie ten kocioł bulgocze, on zaraz ich zrzuci z tego kotła i wybuchnie wojna, bo to wszystko dzieje się na Bałkanach, a dokładnie dzieje się dużo, ponieważ będą tam miały miejsce tak naprawdę dwie wojny bałkańskie. Pierwsza wojna bałkańska będzie znaczyć się między latami 1912 a 1913. Strony konfliktu są dosyć jasne, no bo tutaj się będziemy długo oszukiwać, Turcja przegrała, więc trzeba ją całkowicie wyprzeć z Bałkan.
I tak będziemy mieli po jednej stronie Turcję, po drugiej Grecję, Bułgarię, Czarnogórę oraz Serbię. Jak się nie trudno... Co myśleć, Turcja tak naprawdę traci pośrodek europejski, ponieważ wojnę przegrywa.
Albania w tym czasie uzyskuje niepodległość, a Macedonia zostaje podzielona na wszystkich zwycięzców tej wojny. Jednak najbardziej niezadowolona będzie Bułgaria, ponieważ twierdziła, że miała największy wysiłek wojenny, więc nie ma takiego dzielenia bez większych ziem dla Bułgarii. W związku z tym jej niezadowolenie doprowadzi do wybuchu II wojny bałkańskiej.
To jest 1913 rok. Przeciwko Bułgarii będziemy mieli Grecję, Czarnogórę, Rumunię i Turcję. Ale... Jasne jest, że Bułgaria nie ma szans w tej wojnie. Przegrywając będzie traciła tak naprawdę tereny, które zyskała po I wojnie bałkańskiej, a Turcja odzyskuje Adrianopol.
Także te rzeczy, które miały miejsce podczas wydarzeń w Kotle Bałkańskim, będą miały realny wpływ też na to, co będzie działo się później, czyli na tą bezpośrednią przyczynę wybuchu I wojny światowej. Ale o niej na lekcji następnej. Dziękuję i do widzenia.