Biyoloji Dersi Notları

Giriş

• Birinci dönem full tekrar kampı başladı.
• İlk ders: Biyoloji.
• Dokuzuncu sınıfın ilk ünitesi canlıların temel bileşenleri üzerine.

Önemi

• İlk dönemde öğrenilen konular, ikinci ve üçüncü ünitelerde tekrar karşımıza çıkacak.
• Birinci dönemde eksiğin kalmaması, tüm konuların pekiştirilmesi gerekiyor.

Canlıların Ortak Özellikleri

• Hücresel Yapı:

  • Canlılar prokaryot (çekirdek yok, DNA sitoplazmada) ve ökaryot (çekirdek var) olarak iki grupta incelenir.
  • Örnekler:
    • Prokaryot: Bakteriler, arkeler
    • Ökaryot: Bitkiler, hayvanlar, mantarlar

• Beslenme:

  • Ototrof (kendi besinini üreten) ve heterotrof (doğadan hazır besin alan) canlılar.
  • Uygulama: ATP üretimi için besinlerin solunum tepkimelerinde yakılması.

• Solunum:

  • Oksijenli ve oksijensiz solunum, fermentasyon.

• Boşaltım:

  • Metabolik atıkların vücuttan uzaklaştırılması.
  • Çok hücreli canlılarda sistemler var. Tek hücrelilerde de boşaltım var.

• Hareket:

  • Aktif ve pasif hareketler.
  • Örnek: Ağaç çiçeği güneşe doğru dönmesi.

• Tepki Verme:

  • Uyarana tepki verme durumu.

• Homeostasi:

  • Kararlı iç dengeyi koruma.

• Metabolizma:

  • Yapım (anabolizma) ve yıkım (katabolizma) tepkimeleri.

• Organizasyon:

  • Canlı vücudundaki sistemlerin uyumu.

• Üreme:

  • Neslin devamı için gerekli.

• Büyüme ve Gelişme:

  • Tek hücreli: Hücre hacminin artması. Çok hücreli: Hücre sayısının artması.

• Adaptasyon:

  • Canlıların çevreye uyum sağlaması, genetik olarak aktarılır.

Canlıların Temel Bileşenleri

• İnorganik Bileşikler:

  • Su, asit, baz, tuz, mineraller.
  • Doğadan hazır alınır, enerji vermez.

• Organik Bileşikler:

  • Karbonhidratlar, yağlar, proteinler, enzimler, vitaminler, nükleik asitler.
  • Canlı vücudunda sentezlenebilir.

Su

• Canlıların olmazsa olmazı.
• Boşaltım, madde taşınması, fotosentezde kullanılır.
• Farklı canlılarda su oranı değişir.

Asitler ve Bazlar

• Asit: Suda çözündüğünde hidrojen iyonu açığa çıkaran.
• Baz: OH iyonu veren.
• pH cetveli: 0-14 arasında, 7 nötr.
• Önemli: pH dengesi, enzimlerin aktivitesi için kritik.

Mineraller

• Vücutta çeşitli işlevleri vardır, eksiklikleri hastalıklara yol açar.
• Örnekler:
  • Kalsiyum: Kemik sağlığı
  • Demir: Kansızlık
  • Fosfor: DNA/RNA yapısında.

Organik Bileşikler

• Karbonhidratlar:

  • Enerji verici, monosakkarit (glikoz, fruktoz), disakkarit (sükroz, laktoz), polisakkarit (nişasta, glikojen, selüloz).

• Yağlar (Lipitler):

  • Enerji verici en yüksek kapasiteli bileşikler.
  • Doymuş ve doymamış yağ asitleri.

• Proteinler:

  • Yapısında azot bulunur.
  • Amino asitlerden oluşur, peptit bağı ile bir araya gelir.
  • Önemli işlevler: Enzim, hormon, antikor.

Hücre Üniteleri

• Hücre Teorisi:

  • Canlının temel yapısal ve işlevsel birimi.
  • Yeni hücreler var olan hücrelerin bölünmesiyle oluşur.

• Ökaryot ve Prokaryot Hücreler:

  • Organeller: Zarsız (ribozom, sentrozom), tek zarlı (lizozom, endoplazmik retikulum, Golgi aygıtı), çift zarlı (mitokondri, kloroplast).

Sonuç

• Birinci dönemde eksiklerinizi kapatın.
• Bol soru çözümü yapın.
• Dersi tekrar edin, önemli konuları not alın.