Overview
Tinalakay sa leksyur ang kahulugan, anyo, at uri ng panitikan, pati na rin ang mga halimbawa ng mga akdang tuluyan at patula.
Kahulugan at Layunin ng Panitikan
- Ang panitikan ay tumutukoy sa lahat ng uri ng pahayag, pasalita man o pasulat.
- Layunin ng panitikan na ipakita ang realidad o lumikha ng bagong daigdig.
- May dalawang uri ng panitikan: kathang isip (fiction) at di-kathang isip (non-fiction).
Anyo ng Panitikan
- Dalawang anyo ng panitikan: tuluyan (prosa) at patula.
- Tuluyan: maluwag o tuwid na pagsasalaysay ng mga pangungusap.
- Patula: binibilang ang pantig at may tugma o ritmo ang mga taludtod.
Halimbawa ng Akdang Tuluyan
- Alamat: kwento ng pinagmulan ng bagay, hayop, o halaman.
- Anekdota: salaysay ng kakaiba o nakakatawang karanasan ng kilalang tao.
- Nobela: mahabang kwento na hinati sa mga kabanata.
- Pabula: mga hayop ang tauhan, karaniwang may aral.
- Parabula: kwentong may aral, kadalasan mula sa Bibliya.
- Maikling kwento: tungkol sa isang mahalagang pangyayari na may iisang impresyon.
- Dula: hinahati sa yugto, kadalasang itinatanghal sa teatro.
- Sanaysay: maikling komposisyon na naglalaman ng opinion o kuro-kuro.
- Talambuhay: kasaysayan ng buhay ng isang tao na totoo ang impormasyon.
Halimbawa ng Akdang Patula
- Tulang pasalaysay: kwento ng tagpo o kabayanihan ng tauhan.
- Awit/Korido: mga kantang may magandang mensahe at tunog.
- Epiko: kabayanihan ng tauhan laban sa di-pangkaraniwang kalaban.
- Balad: tema o uri ng tugtugin.
- Sawikain: mga pahayag na may di-tiyak o di-literal na kahulugan (idioma).
- Salawikain: patalinghagang pahayag, kadalasang may sukat at tugma.
- Kasabihan: pangungusap o pariralang nakasanayan ng mga tao.
- Bugtong: palaisipan na may sukat at tugma, may nakatagong kahulugan.
- Tanaga: maikling tulang katutubo na naglalaman ng aral.
Key Terms & Definitions
- Panitikan — Sining ng pagpapahayag, pasalita o pasulat, na may layuning maglahad ng katotohanan o malikhaing daigdig.
- Tuluyan (Prosa) — Karaniwang paraan ng pagsasalaysay na walang sukat o tugma.
- Patula — Pagsasama ng mga salita sa anyong taludtod na may sukat at tugma.
- Kathang isip (Fiction) — Gawa-gawang kwento o di-tunay na kaganapan.
- Di-kathang isip (Non-fiction) — Totoong kwento o ulat ng kaganapan.
Action Items / Next Steps
- Balikan at pag-aralan ang mga halimbawa ng akdang tuluyan at patula.
- Maghanda para sa susunod na talakayan sa panitikan.