馃尡

Transport wody i osmoza w ro艣linach

May 18, 2025

Om贸wienie transportu wody w ro艣linach

Wprowadzenie

  • Transport wody i soli mineralnych w ro艣linach.
  • Transport w poprzek korzenia oraz w drewnie.
  • Potencja艂y wody i ich znaczenie.
  • Osmoza i jej rola w transporcie wody.

Ekspercka pomoc i materia艂y dodatkowe

  • Zapowied藕 zaj臋膰 z chemii prowadzonych przez prof. Mart臋 Strug臋.
  • Pro艣ba o wype艂nienie ankiety dotycz膮cej e-learningu.

Osmoza

  • Proces przenikania wody przez b艂ony p贸艂przepuszczalne.
  • R贸偶nice w kom贸rkach ro艣linnych i zwierz臋cych:
    • Kom贸rki ro艣linne maj膮 艣cian臋 kom贸rkow膮, co umo偶liwia utrzymanie turgoru.
    • W kom贸rkach zwierz臋cych brak 艣ciany kom贸rkowej skutkuje p臋kaniem przy nadmiarze wody.
  • Osmoza w roztworach:
    • Potencja艂 wody = potencja艂 osmotyczny (PS) + turgorowy (ci艣nienie hydrostatyczne).
    • Przyk艂ad oblicze艅 potencja艂贸w w roztworach.

Pobieranie wody i jon贸w

  • Woda pobierana przez korzenie - nie przez aparaty szparkowe.
  • St臋偶enie w kom贸rkach korzeni wy偶sze ni偶 w glebie umo偶liwia osmotyczne pobieranie wody.
  • Rola s艂onoro艣li (halofit贸w) w pobieraniu wody z zasolonych gleb.
  • Transport wody bierny, odbywa si臋 poprzez osmoz臋 i akwaporyny.
  • Schemat transportu jon贸w:
    • Aktywny transport jon贸w wymaga ATP.
    • Transport aktywny wt贸rny z wykorzystaniem gradientu proton贸w.

Transport w ro艣linie

Transport w poprzek korzenia

  • 艢cie偶ki transportu: SYM plastem (przez cytoplazm臋) i apoplastem (przez 艣ciany kom贸rkowe).
  • Endoderma z pasemkami Caspariego kontroluje przep艂yw do walca osiowego.

Mechanizmy transportu w ro艣linie

  1. Transpiracja

    • Parowanie wody z powierzchni ro艣liny.
    • Si艂a ss膮ca transpiracji.
    • Mechanizm bierny, nie wymaga energii.

  2. Si艂y kapilarne

    • Woda podsi膮kaj膮ca w cienkich kapilarach.
    • Adhezja (przyleganie do 艣cian) i kohezja (wi膮zanie cz膮steczek wody).
    • R贸wnie偶 mechanizm bierny.

  3. Transport aktywny jon贸w

    • Aktywne transportowanie jon贸w do kom贸rek korzenia.

Podsumowanie

  • Mechanizmy transportu wody s膮 zwi膮zane z w艂a艣ciwo艣ciami fizycznymi wody.
  • R贸偶ne mechanizmy transportu w zale偶no艣ci od struktury ro艣liny i otoczenia.

Full transcript