dzisiaj opowiemy sobie Moi drodzy o potencjale wody oraz o wszelakich transportach wody zarówno pobieraniu wody przez błony o transporcie w poprzek korzenia i o tym jak woda pomaga w transporcie w drewnie soli mineralnych w jaki sposób ten transport się odbywa oraz w jaki sposób ta woda i ciśnienia pomagają w transporcie substancji w łyku no i ta cała fizjologia roślin nie jest taka straszna Słuchajcie natomiast powtórzymy ją sobie zwrócimy uwagę na najważniejsze procesy także zapraszam do aktywnego uczestniczenia dyskusji na czacie z panią Anią panią egzaminator ciekawe pytania Oczywiście będą wyświetlane i będziemy na nie będę starał się na nie odpowiedzieć także Witamy wszystkich serdecznie i zanim przystąpimy do zajęć tak jak powiedział d dni temu Mamy dla was niespodziankę Zapewne już dostaliście w mailu informacje bądź gdzieś na na stronie że pani profesor doktor habilitowana Marta Struga Pani Kierownik Katedry biochemii Warszawskiego Uniwersytetu biochemii zgodziła się wspomóc nas w naszej inicjatywie tutaj pomocy wam w przygotowaniach do matury I Mamy dla was moi drodzy takie również powtórzenia z chemii one zaczną się jutro będą trwały przez trzy kolejne dni o godzinie 16:00 mam nadzieję że już spora część z was jak widzieliśmy potwierdziła uczestnictwo w tych zajęciach z chemii Zapraszamy do zapisów wówczas otrzymacie od nas materiały abyście mogli aktywnie sobie uczestniczyć z panią Martą w zajęciach również nie wiem czy zauważyliście mamy ogromną prośbę do was żebyście mogli wypełnić taką krótką ankietę ona znalazła się w dzisiejszych mailach które dostaliście Tam są dwa pytanka z czystej ciekawości po prostu chcielibyśmy wiedzieć jaka forma tego e-learningu przed którą tutaj Zostaliśmy postawieni przez koronawirusa jest dla was o osmozie osmoza to jest przenikanie wody przez błonę półprzepuszczalną wbrew gradientowi stężeń i to stwierdzenie nie jest do końca poprawne ponieważ w komórkach zwierzęcych w których nie mamy ściany komórkowej i nie mamy tak naprawdę turgoru czyli ciśnienia wysokiego ciśnienia hydrostatycznego wewnątrz komórki to stwierdzenie jest prawdziwe ponieważ kiedy tylko komórka nabierze wodę ona pęka i niestety nie mamy już do czynienia z komórką natomiast to stwierdzenie że woda prena wbrew gradientowi stężeń nie jest prawdziwe nie zawsze jest prawdziwe W przypadku komórek roślinnych ponieważ poza stężeniami musimy wziąć jeszcze pod uwagę ciśnienie wewnątrz komórki które jest możliwe utrzymanie tego ciśnienia Dzięki ścianie komórkowej czyli tak zwany turgor dlatego najpo rawjo stwierdzeniem jest takie stwierdzenie że osmoza jest to przenikanie wody tak w chemii rozpuszczalnika w biologii piszcie zawsze i tylko zawsze wody bo nie zalicz wam rozpuszczalnika bo jedynym rozpuszczalnikiem biologicznym jest woda przenikanie wody przez błony półprzepuszczalne zgodnie z właśnie z tą różnicą potencjałów roztwory mają potencjał i w waszych książeczkach Już wam tu pokażę na maturze macie takie książeczki kto jeszcze z nich nie korzystał to bardzo proszę sobie znaleźć na CKE na stronie takie książeczki i przy rozwiązywania różnych zadań korzystać tutaj z tych arkuszy tu jest arkusz dotyczący biologii I tutaj macie ten wzór na pierwszej stronie właśnie dotyczący potencjałów wody potencjałów roztworu wodnego jak ten wzór wygląda Otóż Moi drodzy ten wzór jest bardzo prosty potencjał wody tak potencjał roztworu jest to nic innego jak potencjał tak zwany który oznaczamy PS s dodać potencjał turgorowy czyli potencjał ciśnienia hydrostatycznego jak to wygląda moi kochani ten składnik to jest nic innego jak stężenie Natomiast tutaj chyba teraz zmienili te kiedyś było turgor jest p jak ciśnienie s Jak stężenie p jak ciśnienie i to jest właśnie to ciśnienie hydrostatyczne i teraz jak to należy rozumieć mając moi kochani ścianę komórkową A wewnątrz mamy błonę takiej komórce roślinnej i jak doskonale wiecie Mamy również wewnątrz vakuo i teraz zapewnie uczyliście się w szkole że jeśli się umieści tę komórkę w roztworze hipertonicznym o wyższym stężeniu zewnętrznym niż stężeniu cytozolu woda będzie przenikał z komórki na zewnątrz ale moi kochani jak to wszystko wygląda Zróbmy sobie taki przykład gdzie mamy wysokie stężenie cytozolu A zazwyczaj cytozol mają dość duże stężenie tam są jakieś cukry aminokwasy jony tam się dużo dzieje Natomiast jeśli na zewnątrz stężenie jest niskie No to wszyscy powiedzą woda wbrew gradientowi stężeń będzie przenikał do komórki tak naprawdę co się dzieje woda przenika do komórki ale z cytozolu ona wakuoli i wakuola Wypełnia się wodą puchnie i dzięki takiemu pompowaniu tego balona w środku błona zaczyna coraz mocniej naciskać na ściane dlatego takie ciśnienie hydrostatyczne związane z naciskiem fizycznym naciskanie błony na ścianę nazywamy turgor w drugą stronę Jeśli byście umie słonej wodzie taką komórkę roślinną wówczas woda zaczynały uciekać mówicie z tej komórki czyli przenikać w drugą stronę i teraz bardzo ważna rzecz zapewne słyszeliście o takim zjawisku które nazywamy plazmoliza czyli odstawanie błony od ściany jest to możliwe dzięki temu że woda która umyka nam z komórki do roztworu zewnętrznego który jest bardzo bardzo stężony cytozol jest wtedy mniej stężony jest hipotoniczny woda jest uzupełniana z wakuoli Czyli tak naprawdę w takiej zwykłej komórce która nie uległa plazmolizie stężenie cytozolu jest jakieś tam i w takiej komórce to stężenie cytozolu cyto jest takie samo dlaczego Bo ubytek wody jest uzupełniany z wakuoli ale wiąże się to z tym że wakuola zmniejsza objętość i zatem cały protoplast zmniejsza objętość i zaczyna odstawać od ściany i to jest właśnie ten czynnik psi p który zawsze jest dodatni bo zawsze ciśnienie napieranie to jest fizyczna siła która jest niejako wyrażana w jednostkach tak ciśnienia Stąd właśnie znak dodatni natomiast ten czynnik tutaj czyli to stężenie otyczne zależy od stężenia roztworu i im wyższe stężenie roztworu Pamiętajcie tym niższe psi s Czyli tak naprawdę czysta destylowana taka naprawdę czysta substancja Woda ma psi s rów 0 Im więcej rozpucie szczypt soli pos szczycie soli Im bardziej zagęszcza jako ten roztwór wony w substancje osmotyczne czynnie powinienem powiedzieć czyli tak zwane osmolity tym PSS staje się bardziej ujemne Mówiąc inaczej w szklance gdzie macie szczyptę soli PS s jest Nie wiem strzelam teraz 05 megap A jak wrzucicie dwie łyżeczki soli to jest - 20 map czyli ten składnik jest zawsze ujemny i żeby określić w którą stronę przepływa woda musimy wziąć pod uwagę u roślin zarówno stężenie cytozolu tak czy generalnie różnice tych stężeń jak bardzo jest gęsty ten cytozol i jaki jaki stężenie ma cytozol Dobrze powiedziałem stężenie cytozolu albo również dodać musimy do tego ciśnienie w komórce a I pamiętajcie że to co wam wyjdzie Czyli to ostateczne psi będzie wam mówiło jaki jest potencjał danego roztworu i teraz dla przykładu moi kochani tutaj mamy takie zadanko ja pozwolę sobie przełączyć żeby wam pokazać Popatrzcie macie dwie komórki i teraz trzeba powiedzieć w którą stronę z której komórki do której przepłynie woda zatem niewiele się zastanawiając Policzmy sobie dla komórki a jest to nic innego jak PSS dla tej komórki czyli - 122 MPa dodaje PS p czyli turgor czyli dodaje 04 megap widzimy że wynik jest - 08 MPa taki jest potencjał w komórce a natomiast dla komórki b licząc analogicznie mamy min-1 oczywiście jednostki to już sobie pomińmy tutaj i mamy - 06 MPa widzimy zatem że potencjały są różne w tych komórkach i Zauważcie Moi drodzy teraz bardzo ważną rzecz skoro tu jest min-1 2 a tu jest - 144 to tak naprawdę stężenie komórki B jest wyższe niż stężenie komórki a ponieważ powiedzieliśmy sobie że im więcej rozpuszczę tym bardziej na minusie 1-1 jest bardziej na minusie niż - 122 stąd Tak wyglądają stężenia cytozolu natomiast oczywiście widzicie że turgor komórki a jest mniejszy niż turgor komórki b bo ta ma większe ciśnienie w sobie i teraz odpowiedź W którą stronę popłynie woda woda popłynie zgodnie z różnicą naszych potencjałów zatem od wyższego do niższego przepłynie woda czyli Mówiąc krótko woda przepłynie z komórki B do komórki a zgodnie z różnicą potencjałów czyli skoro płynie od B do A to Zobaczcie że w tym przypadku płynie zgodnie z gradientem stężeń a nie wbrew dlaczego ten kierunek się odwrócił bo ma na to wpływ również turgor ciśnienie hydrostatyczne w komórce Mam nadzieję że ten wzorek nie sprawi wam żadnego problemu na maturze moi kochani tutaj zanim zetrę tablicę to sobie Popatrzcie jeszcze także tak to wygląda w komórkach roślinnych i to jest nasz potencjał Pamiętajcie że im bardziej na minusie zasysa wodę tym roztwór chętniej na drodze osmozy pobierze wodę stąd zawsze u roślin trzeba liczyć takie potencjały w komórkach zwierzęcych nie mamy tego problemu Tak jak powiedziałem nie mamy ściany komórkowej zatem nie mamy turgoru czyli w komórkach zwierzęcych tak naprawdę sam transport wody zależy tylko od PS s Czyli tego stężeniowego skad roor prosta RCZ wiemy co to potencjały proszę zapamiętać że na maturze przy osmozie piszemy wbrew gradientowi stężeń albo zgodnie z różnicą potencjałów tak No dobrze cóż mamy kochani dalej pobieranie wody i jonów z gleby pobieranie wody a stężenia roztworów tak zatytułował wam tutaj hasło dnia i tu jest dużo pytań fizjologicznych dużo pytań takich właśnie nawet eksperymentalnych jeśli chodzi o ten aspekt pobierania wody Wyobraźmy sobie że mamy tutaj roślinkę jakąś i żeby ta roślina pobrała wodę z gleby a rośliny tylko pobierają wodę korzeniami często widzi się na maturach Słuchajcie że jak jest aparat szparkowy otwarty to roślina pobiera parę wodną przez aparat szparkowy tylko traci aparaty szparkowe służą do wymiany gazowej woda jest tracona powietrze ma przepotężny niską wartość potencjału sięgającą nawet minus 100 MP nie ma szans żeby woda weszła do tej rośliny Moi drodzy zatem roślina pobiera korzeniami strefą włośnik roder włośniki nie ma kutykuli woda chętnie przez błonę może przejść tylko aby roślina pobrała wodę korzeniami Pamiętajcie że stężenie w komórkach korzeni musi być wyższe niż stężenie tego roztworu na zewnątrz wówczas pojawia różnica stężeń gradient powiedzieć że woda właśnie będzie mogła biernie na drodze osmozy wniknąć do korzeni i w ten sposób będzie ona pobierała pobierana także za chwilkę powiemy sobie o tym co to generuje to pobieranie wody i jaką siłę pchając w górę wodę generuje natomiast Pamiętajcie Jeśli jest na przykład problem biologiczny A co musi zrobić Roślina która żyje na bardzo zasolonej glebie Czyli macie korzonek ale stężenie na zewnątrz jest przepotężny wysokie Otóż rośliny nie wszystkie rośliny potrafią sobie z tym poradzić ale są takie specjalne rośliny tak zwane słonorośla halofity które na drodze ewolucji przystosowania do tak skrajnych warunków pompują aktywnie jony do swoich korzeni i dotąd je pompują pompują pompują aż stężenie wewnątrz będzie jeszcze wyższe niż tej bardzo słonej wody tego słonego roztworu na zewnątrz stąd takie rośliny tracą sporo energii na aktywny transport jonów po to żeby jeszcze bardziej mówiąc takim prymitywnym językiem zasolić ten korzeń aby stworzyć gradient i pobrać wodę Pomimo że ten roztwór jest bardzo słony tak napiszę po ludzku tak są tak zwane specjalne słonorośla one też są odpowiednio przystosowane do utraty wody Słuchajcie słonorośla mają wręcz takie mechanizmy Jak rośliny rosnące w pustynnych klimatach bo one taki mają problem z pobraniem wody że bardzo oszczędzają te wodę tak jakby wręcz na pustyni rosły także jest to jeden z przykładów kiedy zasolić taki roztwór tak zwanej suszy fizjologicznej w biologii pojawiają się dwa takie przykłady suszy fizjologiczne jest to pojęcie które musimy interpretować w taki sposób że woda jest w środowisku ale roślina nie może jej pobrać jeden przykład suszy fizjologiczne jest to nic innego jak woda w postaci lodu gdzieś tam w klimatach arktycznych gdzie trudno jest pobrać w tych lasach tajgi trudno jest pobrać wodę a stąd właśnie rośliny bardzo oszczędzają wodę drugi przykład suszy fizjologicznej to jest nic innego jak właśnie zasolenie gdzie roślina nie radzi sobie z wodą U nas jak będą zaraz solić tutaj ulicę bo śnieżek pada to ta cała sól potem jak spłynie do trawników tak w glebę wsiąknie rośliny pomimo że będą stały w wodzie zanurzone w wodzie będą schły bo nie będą mogły pobrać wody Woda tylko biernie zapamiętajcie sobie raz na całe życie nie ma czegoś takiego jak aktywny transport wody nie ma aktywnych transporterów białek które w tym pomagają Mateusz pisze A co ze zmodyfikowanym korzeniem u Storczyków chyba mogą pobierać wodę z pary wodnej Mateuszu mogą pobierać wodę w postaci pary wodnej ale to jest troszeczkę inne przystosowanie ponieważ one nie pobierają aparatami szparkowy tylko one chłoną przepotężny wilgoć w powietrzu na zasadzie wielowarstwowej martwej skórki tu już nie będziemy tego Mateusz roztrząsać Ale jak sobie poczytasz że celuloza ma duże powinowactwo do wody a w tropiku powiedziałem wam że woda nie może wyparować w sensie wniknąć bo potencjał powietrza jest bardzo niski w tropiku jest przepotężna wilgotność i ten potencjał jest bardzo wysoko podniesiony więc jest o wiele większa łatwość wchłaniania ta skórka zapewne o której mówisz u Storczyków tak czytam tutaj jest to właśnie tak zwany velamen i to jest specjalne dostosowanie Ale Mateusz to jest skórka korzenia nie aparaty szparkowe dlatego mówię rośliny pobierają tylko korzeniami OK mechanizmy pobierania jonów generalnie mając komórkę Dziękujemy pani Karolino cofamy się do czasów liceum Pozdrawiamy a włośnik żadna rzęska nic w tym rodzaju tu jest normalnie to jest ściana a tu kreskowany wam błonę komórkową wewnątrz włośnik jest normalnie cytoplazma tu jest olbrzymia wakuola żeby wam to zobrazować Słuchajcie nie widzicie komórki gołym okiem jest tak mała a włośnik wystający czyli ta wypustka komórki może sięgać nawet półtora centym to jest przepotężna wypustka ryzodermy czyli tkani pierwotnej występującej na korzeniu i teraz Oczywiście ta ściana nie może być zmodyfikowana w sposób taki że jest pokryta jakąś kutykula i jest w jakiś sposób zdrewniała ponieważ nie przepuszczała by wody a ona ma przepuszczać wodę ma dużą wakuol Co ułatwia transport nie piszcie zawsze jak małpki duża wakuola to magazynowanie nieprawda oczywiście wakuola magazynuje dla w ale to nie jest przystosowanie Bo każda komórka ma wakuol to wtedy włośnik nie wykaże tego przystosowania Po co jest duża wakuola po to aby ułatwić ten transport bo w gęstym cytozolu wolno woda przenika a tu gdzie jest woda w wodzie że tak brzydko powiem niesamowicie łatwo dlatego przystosowaniem duża wakuola we włośnik do transportu nie magazynowana włośnik ma pobrać i włośnik ma przekazać d Nie zmagazynowany mamy tutaj albo możecie mieć może narysuję tu pod spodem macie takie białko i macie na na przykład pokazany nie wiem potas i macie ATP No to co uczeń pisze na maturze że aktywnie jony są pobierane na zasadzie transportu przez białko zużywana jest energia transportowany do korzenia wbrew gradientowi bardzo dobre pytanie Oliwka co z akwaporyn w ogóle Moi drodzy Czymże jest osmoza w takim razie osmoza uczy się was że jest to przenikanie wody bierne i wssc my że jest to dyfuzja Prosta polarne nie przenikają przez błonę uczy się was że woda jest polarna h Nie czujecie zgrzytu że woda niezbyt chętnie przenika przez błonę z podręcznika do biochemii mógłbym wam pokazać taki schemat na studiach gdzie uczymy studentów o przenikalności przez błony różnych cząsteczek różnych substancji woda oczywiście biernie pasywnie przenika bezpośrednio przez fosfolipidy ale niezbyt dobrze bo jest polarna dlatego Oliwka każda wasza komórka i komórka roślin ma akwaporyny są to nic innego jak białka które są zwykłymi kanałami dla wody a kanał zawsze jest oliwka pasywny Okej czyli kanał przewodzi bez przenosi tak Transportuje bez udziału ATP generalnie szacuje się w fizjologii że roślina w ciągu doby z gleby pobiera tyle wody Ile sama waży więc sobie wyjmijcie takie drzewko z korzeniami zważcie sobie i zobaczcie ile ono musi wypompować wody z gleby w ciągu każdej doby osmoza by nie dała rady gdyby była tylko i wyłącznie przez fosfolipidy Czyli mówiąc inaczej osmoza to dyfuzja bierna ale jest To pomieszanie dyfuzji prostej i dyfuzji wspomaganej czy ułatwionej A to ułatwienie to białko nazywa się akwaporyna na fizjologii człowieka mówi się zapewne słyszeliście o wazo która reguluje stężenie moczu każda wasza komórka ma akwaporyny typu pierwszego ale w kanalikach nerkowych są akwaporyny typu drugiego czyli otwierane i zamykane i one reagują właśnie na wazopresynę jak wy dzielicie wazopresynę one się otworzą i woda się odee z moczu do waszego ciała powróci dlatego mocz będzie bardziej zagęszczony także tak wygląda osmoza jest to miks zapamiętajcie wracają mamy bezpośrednio transport jonów nie wiem rzuciłem strzeliłem potasu Mogą to być różne jony Skąd macie to wiedzieć Nie będziecie tego wiedzieć na schemacie będzie więc proszę nie zakuwać Jakie jony jak są transportowane bo to nie ma najmniejszego sensu oraz teraz Przedstawię wam taki mechanizm tak zwanego transportu aktywnego ale wtórnego on jest wykorzystywany przy wchłanianiu glukozy z waszych jelit do krwi on jest wykorzystywany przy transporcie sacharozy do o czym zaraz jeszcze będziemy mówić ale także przy pobieraniu niektórych jonów Otóż Popatrzcie mamy białko oznaczone na maturze literką a i to białko tu jest cytozol tu jest roztwór glebowy na zewnątrz korzenia i to białko przy użyciu ATP usuwa akurat protony na zewnątrz czyli zakwasza ryzosfera która jest bardzo aktywna i mikrobiologicznie ale również biochemicznie Czyli mamy gradient protonów tu jest dużo h+ tu jest mało h plusów Tak dzięki temu temu przenośnik kowi aktywnemu ale później macie inne białko narysuję chmurkę żeby się nie pomyliło które o te protony przenosi zgodnie z gradientem Dlaczego No bo sam gradient wymusza powrót zgodnie z gradientem nie potrzeba energii ale jednocześnie zaś się na przykład jakiś fosforan wodorofosforan nie ma to znaczenia taki przykład dałem może być inny i teraz to jest białko b i pytanie fosforany Oczywiście będą wbrew bo to jest mój moja cząsteczka którą ja bardzo chcę pobrać do wykorzystać w roślinie i teraz pytanie jest czy pobieranie fosforanów to transport bierny czy aktywny No i mnóstwo z was pisze bierny Dlaczego Bo nie ma tu ATP No okej A kto powiedział że ATP musi być na białku b przecież zakuwa definicję transport aktywny to taki transport w wyniku którego cząsteczka jest transportowana wbrew gradientowi przy użyciu energii jest wbrew gradientowi a żeby to zaszło komórka musiała zużyć energię hookers że w innym miejscu komórka zużyła energię przetransportował wbrew użyła do tego tylko dwóch białek białka a i białka b a nie jednego zatem cały transport jest aktywny bo zużywa energię wbrew gradientowi takie coś musicie umieć tak jak powiedziałem wyjaśnić na przykładzie glukozy w jelitach oraz na przykładzie ładowania sacharozy do łyka ale oczywiście zawsze to jest na schemacie pokazane natomiast jak was spytałem musicie rozumieć że białko a tworzy gradient aktywnie a ten gradient jest dopiero wykorzystywany na zasanie drugiej cząsteczki także pamiętajmy czy taki rodzaj transportu czy taki złożony rodzaj transportu to jest transport aktywny dodatkowo roślinki wykorzystują sobie Moi drodzy kumpli do czyli wchodzą w symbiozę z grzybkami strzępki grzybów na drodze właśnie mikoryzy chętnie wplatając Grzybek się nauczył że jak wrzuci monetę do tej roślinki wrzuci tam jakiś fosforan azotan coś tam pomoże to maszyna wyje glukozę i tak pompuje te monetki w te roślin tak daje te jony można powiedzieć że pomaga odżywiać się mineralnie roślinom a w zamian roślina sypnie tam kawałkiem jakiegoś Organika z po prostu jakimś asymilaty cukrem stąd bardzo dobrze jest i grzybko bardzo dobrze jest i roślince i takie coś właśnie też wspomaga taki transport wypluwania przez grzyba tych jonów w pobliżu komórek bądź do samych komórek już w mikoryzie endotroficzna i to też jest rodzaj odżywiania mineralnego Dobrze Przejdźmy do transportu w roślinie czyli coś to coś co tygryski lubią najbardziej generalnie nienawidzicie tego tematu nie bardzo to widzicie Ja chciałbym wam pokazać jak tak naprawdę to jest dość logiczne Popatrzcie macie komórkę a macie komórkę b to jest ściana komórkowa komórki a ja Specjal bo ściany są relatywnie o wiele grubsze Jak zapew wiecie niż błony a jest błona komórkowa i teraz Pierwsza sprawa pytanie Jak nazywa się dziurka w ścianie komórkowej i większość z was od razu chlapnie plazmodesma plazmodesma to dziura Oczywiście że to jest nieprawdziwa odpowiedź plazmodesmy to nie są dziury plazmodesma to jest kawałek cytoplazmy protoplastu razem nieraz z aparatem aparatem tego siateczką plazmatycznokomórkowa i teraz jak to wygląda Po pierwsze Jeśli macie wodę czy jakąś nie wiem sacharozę cokolwiek narysuję tu kropeczki jakiejś substancji którą chc przenieść i ta substancja przepłynie przez ten kanał jak pomiędzy dwoma jeziorami kanalik łączący to wówczas taka ścieżka transportu nazywa się SYM plastem jak zapewne w szkole się uczyliście protoplast to jest to co żywe w komórce czyli błona cytozol organelle przeprowadzające metabolizm apoplast to jest to co martwe czyli Ściana no i wnętrze wakuoli gdzie generalnie nie powinien zachodzić metabolizm nie ma enzymów stąd chociaż to na wyższym poziomie możecie się dowiedzieć że tam niektóre reakcje mogą zachodzić Ale mówi się że do apoplast do należy wakuola oraz ściana komórkowa i teraz Jeśli na przykład woda czy sacharoza rozpuszczona w wodzie płynie ścianą komórkową tak jakbyście dwie chusteczki higieniczne złączy jedną mokrą drugą suchą to ta sucha od razu nam Moknie bo włókna celulozowe są polarne i chętnie zwilżane przez wodę i woda płynąc po prostu ścianami komórkowymi płynie apoplast dlatego mamy dwie ścieżki SYM plastem cytozolem przez plazmodesmy apop plastem ścianami komórkowymi a oczywiście może sobie z apoplastyczne ścieżki wrzucić wodę wrzucić sacharozę wrzucić ją do cytozolu Czyli można powiedzieć że symplast apoplast będzie możliwa transport pomiędzy tymi tutaj dwoma sposobami transportu jeśli te moje kropeczki to jest woda No to woda przena ściany do cytozolu osmoza czyli tak zwany transport przez błonowy A co jeśli z cytozolu woda opuści do ściany transport wody przez błonę osmoza czyli woda może sobie krążyć pomiędzy ścianami acy TOZ olem a zjawisko które wymienia to tę wodę pomiędzy tymi dwoma przestrzeniami nazywa się po prostu osmoza i tak Oliwia Dzięki akwaporyn które pewnie tu będą tu będzie akwaporyna tu i tu i tam one będą o wiele łatwiej zachodziły na zasadzie zmiany tych dwóch przestrzeni i tutaj na dole Moi drodzy ja sobie pomogę rysunkiem Popatrzcie tutaj na dole macie tak zwaną budowę korzenia anatomiczny przekrój widzicie tu w środku walec osiowy Czyli tak naprawdę o tu wewnątrz to będzie to co wy rysujecie sobie w książce w postaci tego drewna tu gdzieś sobie Łyko rysujecie i potem macie ocenić na maturze że jest to budowa pierwotna korzenia ta warstwa tutaj Moi drodzy to jest nic innego jak ryzodermą nikiem i teraz Popatrzcie że woda iony też w wodzie rozpuszczone mogą płynąć albo ścieżką pierwszą co wam tutaj napisałem czyli transport apoplast ścianami komórkowymi Albo mogą płynąć ścieżką numer d SYM plastem czyli po plazmodesmy woda czy roztwór czy jony Też na zasadzie aktywnych jakiegoś tam transportu pomiędzy błoną mogą również tak jak woda zmieniać te przestrzenie na naszym schemacie jest to pokazane przez te strzałeczki tutaj przy numerku 3 czyli właśnie przechodzenie do cytozolu wychodzenie z cytozolu i tak dalej i tak dalej dlatego tu macie te trzy elementy 1 d i 3 to jest to co przed chwilą wam narys na tablicy i teraz Popatrzcie zawsze się mówi że na zewnątrz walca osiowego jest tak zwana endoderma czyli śródskórnia ona kontroluje transport wody do tego walca osiowego do tego wnętrza korzenia gdzie będzie już transport wody jak windą zachodził w górę Tak bo tu mamy w poziomie transport wody a w wiązkach mamy w pionie transport wody zatem moi kochani ta tutaj tak zwane pasemka caspariego to są takie impregnowane struktur które uszczelniają endoderm powodując że nie może woda wpływać ścianami czyli zatrzymałem ścieżkę 4 jedyną ścieżką do wnętrza jest ścieżka SYM plastem która może być regulowana dlatego roślina może sobie regulować ilość wody kierować ją do drewna dzięki temu że zatrzymała ścieżkę apoplast dzięki takim pasemkami dlatego tu wam napisałem że właśnie do walca z SYM plastem może wpłynąć a apoplast nie wpłynie woda do wiązki przewodzącej No i wewnątrz 5 tutaj Już mamy transport w drewnie także pamiętajcie że woda wnikając przez włośniki będzie musiała się dostać do walca osiowego w poprzek korzenia dobrze wracamy zatem Moi drodzy do naszego transportu ja sobie zetrę tablicę I tutaj macie na następnym na następnej stronie moi kochani macie takie drzewko narysowane i macie trzy rodzaje transportu na tym drzewie i teraz jest bardzo ważne bo to są często mylone albo procesy najczęściej fizyczne fizykochemiczne są to mechanizmy transportu w roślinie i wy często mylicie właściwość wody z mechanizmem transportu oczywiście właściwość wody będzie wymuszała czy powodowała dany sposób transportu i popatrzmy może najpierw od góry tego drzewka tutaj z lewej strony przy tej niebieskiej osi macie pokazane tak dla przykładu potencjały roztworu w danym miejscu rośliny i teraz Popatrzcie na górze roślinka ma korzonki ma łodygę pień i ma listki i tu gdzie ma liście oczywiście zachodzi transpiracja utrata wody również zgodnie z potencjałem od wilgotnego liścia aż do bardzo suchego powietrza i teraz Popatrzcie proces zjawisko nazywa się parowanie wody na fizyce od małego Kajtka uczyliście się Co to jest parowanie Dominika a który transport jest szybszy wydajniejszy SYM plastem Czy apoplast obydwa transporty są dopuszczalne i równie wydajnie natomiast apoplast woda będzie ciekła inaczej jakbyś miała taką samą średnicę apoplast co SYM plastu a po plastem powinna szybciej woda się przemieszczać natomiast więcej wody zawsze płynie SYM plastem gdyż jest po prostu więcej tej wody a dodatkowo rośliny wspomagają sobie symplast przez wakuole dlatego efektywniejszą transportem będzie syn plastyczny aczkolwiek apoplastyczny jest dość szybki ale jest go bardzo mało bo ściany wbrew pozorom są dość cienkie w stosunku do całej komórki Natomiast rzeczywiście to też zależy Dominika od tego czy ściany są odpowiednio wysycone na przykład seryn czy są zlowody wówczas woda nie przysiąg to wydaje mi się osobiście że jest to zbyt skomplikowane żeby na maturze roztrząsać takie rzeczy Chyba że wam się dokładnie poda parametry bardzo częstym takim problemem może być Popatrzcie sobie w domku na budowę cewki naczynia Dlaczego woda cewkami wolnie podsiąk niż naczyniami prawda tutaj to ładnie widać że nie mając ścian poprzecznych i duże wakuole symplast jest bardzo efektywny natomiast ścianami ta woda musi przechodzić wynikać stąd u nagonasiennych jest o wiele wolniejszy transport ale to już jest budowa całej komórki i wtedy Musicie to umieć porównać Na podstawie tekstu Bądź schematu natomiast nie takiej szczegółowej wiedzy z głowy parowanie oczywiście w botanice w fizjologii roślin nazywamy transpirację to jest parowanie z powierzchni rośliny z łodygi z liści i to jest zjawisko a mechanizm transportu to będzie siła ssąca różnie to mogą wam napisać siła transpiracji ssąca liści tak ten mechanizm jest mechanizmem biernym dlaczego Bo parowanie nie wymaga zużycia energii przez komórkę stąd mechanizm toal dalej drugim mechanizmem są tak zwane Ja już od razu napiszę mechanizm są to tak zwane siły kapilarne ktokolwiek się w fizyce troszeczkę odnajduje to wie że jeśli wsadz sobie małą kapilarę czyli takie małe naczynko o bardzo cienkiej średnicy to woda w nim zacznie podsiąk Im mniejsza średnica tym wyżej podsiąk woda właściwościami jest głównie adhezja adhezja która polega na przyleganiu cząsteczek wody do celulozy do ścian hydrofilowych dlatego woda lubi się wspinać natomiast oczywiście zarówno siła ssąca jak i jak i mechanizmy kapilarne Również będą wymagały kohezji wody aby zassać w górę bądź aby wspinając się podciągać pozostałe cząsteczki kohezja będzie współuczestniczy zarówno w sile ssącej jak i w siłach kapilarnych książki zazwyczaj mówią transpiracja to siła ssąca adhezja kohezja to kapilarne dla uproszczenia to też jest mechanizm bierny nie wymaga energii natomiast tak jak wam powiedziałem mamy też transport aktywny jonów do komórek korzenia i żeby to dobrze zrozumieć uwaga otóż