herkese merhabalar elektrik enerjisinin dönüşümüyle artık fen dersimizi bitiriyoruz son benim seninle beraber aslında elektriği saç kurutma makinesında tost makinesında vantilatörde her yerde kullanıyoruz ve elektrik enerjisini hareket enerjisine dönüştürüyoruz ısı enerjisine dönüştürüyoruz hareket ve ısı enerjisine dönüştürüyoruz farklı farklı formatlara dönüştürebiliyoruz o zaman seninle beraber başka enerjilere nasıl dönüştüğüne bakacağız ve bugünkü anahtar kavramlarımız hareket ısı ses ve ışık bunların her birisi bir enerji türü bunları öğreneceğiz sonuçlar elektrik enerjisi bu enerji türlerine dönüşebiliyor bu arada sana çok güzel bir haberim var hemen denemelere başlaman gerekiyor çünkü deneme sezonunun içerisine girdik gerçekten de son 2 ay boyunca full deneme çözmemiz gerekiyor süreç denemelerimiz yeni çıkan bir kitabımız ve sayısal sözelliği detaylı analizinden mutlaka hangi konulardan eksik olduğuna bakman gerekiyor ve buradaki sorular en güncelg soruları daha yepyeni sorulardan oluşan ve daha yeni çıkan kitabımız olduğu için sana bunu rahatlıkla önerebilirim ve aynı zamanda Tongç bein bütün tekrar yapmak istiyorsan LGS tam 500 kitabımız da yeni çıktı bununla da bütün LGS'yi 500 tane soruyla tüm dersleri tarayabilirsin bu da aklında bulunsun diyorum hadi bakalım o zaman süper bir şekilde dersimiz başlasın şampiyonların tercihi Tonguç dershane sunar hadi bakalım o zaman bugün seninle beraber işleyeceğimiz konulara başlayalım bir kere ilk başta seninle beraber elektrik yüklerini anlamaya çalışacağız yani artı eksi yükler ne zaman cisim artı yüklü oluyor ne zaman cisim eksi yüklü oluyor ve bunları ortaya çıkartan şey yani elektriklenme dediğimiz olayın doğasını anlamaya çalışacağız elektriklenme dokunarak olabiliyor etkiyle olabiliyor sürtünmeyle olabiliyor ve bunların özelliklerine bakacağız nasıl o elektrikleniyor nasıl artı yükler eksi yükler nasıl hareket ediyor ve benzeri bunları işleyeceğiz diyorum ve hadi bakalım o zaman ilk konumuzda ilk alt konumuzla başlayalım ilk başta şunu hatırlamamız gerekiyor Tomcum her madde atomlardan var olmuştur yani evrendeki her şey atomlardan var olmuştur o zaman şimdi atomları hatırlayalım atomları zaten biz daha önceden görmüştük atomun aslında bir çekirdeği vardı Tonguç Ceran Bey bir de bunun etrafında dönen e elektronların gezdiği yörüngeler var değil mi sen atom deyince aklına geliyor içecek geliyor hocam ne içeceği evladım benim atom içeceği başka ama atom tanecik demek aslında küçücük küçücük tanecikler demek ve bu da maddenin tanecikleri demek nasıl mesela insanların hücreleri varsa insanlar mesela 37 trilyona yakın hücrelerden oluşmuştur küçük küçük e canlı canlı hücrelerden oluşmuşuzdur aynı şekilde maddeler de atomlardan oluşmuştur işte mesela şu kalem atomlarından oluşmuştur ve bu atomların içinde ilk başta bir çekirdeği var tam ortasında ve bunun içerisinde çekirdeğin içerisinde proton ve nötron dediğimiz tanecikler var atom altı tanecikler bunlar bir de atomların çekirdeğinin etrafında dolaşan elektronlar var ve bunlar da yörüngelerde yani belli yollarda hareket ediyorlar mesela işte bir işte E5 otobanı TEM otobanı ve benzeri gibi düşün belli yollarda hareket ediyorlar bunlar dolayısıyla proton nötron elektron tane taneciği var atomların ve protonlar artı yüklü bu çok önemli elektronlar eksi yüklü işte zaten artı ve eksi yüklü olmayı sağlayan şey protonlar ve elektronlar diyebiliriz ve nötronlarsa yüksüz tanecikler yani atomun içerisinde yüksüz tanecikler çekirdeğindedir ve nötron olarak yazılır proton deyince hemen aklımıza pozitiften gelsin proton pozitiftir pozitif ne demekti artı demekti elektronsa eksi oradan aklımıza gelsin elektron eksi yüklüdür bu da çok önemli bir özellik diyorum tonguç o zaman hemen sana soru nötronun yükü nedir yüksüz harikasın yüksüzdür yani sıfırdır bravo diyorum yüksüz demen yeterli diyoruz ve elektriklenmeye bakalım Tongçuğum cisimler birbirleriyle etkileşime girince elektronlar hareket edebiliyor ve bundan dolayı da aslında yük birikimi oluşabiliyor biz bunlar elektrikten biliyoruz mesela kazağımı çıkardığım zaman ben böyle çatır çutur sesler gelmeye başlar çünkü aslında kazağın eee gömleğe sürterken veya tişörte sürterken aslında orada eksi yükler yani elektronlar hareket ediyor ve bu hareketten dolayı da aslında bir elektriklenme oluşuyor ne demiştik elektronlar e atomun etrafındaydı işte bu atomlar e etraflarındaki elektronlar birbirlerini sürtünce aslında elektronlar bir yerde hareke başlıyor işte burada elektriklenme olayı ortaya çıkıyor diyoruz bak burada mesela ne demiş arkadaşlarımız bütün eksi yüklerimden kurtulduğun çok pozitifim demiş gerçekten de eksi yükler elektronlar atomun içerisinde sadece tek başına harek edebilecek parçacıktır onun dışında kesinlikle proton ve nötronlar hareket edemez neden proton ve nötronlar hareket edemez evim çünkü onlar ortada harikasın çünkü onlar ortada de bu kadar basit aslında çünkü onlar ortada çünkü onlar çekirdeğin içerisinde yani çekirdeğin içerisindeki çekirdeğini kıramıyorsun hiçbir atomun çekilerde kırmak nükleer reaksiyona giriyor işte atom bombası falan filan böyle çok büyük şeyler onlar dolayısıyla atomların en rahat hareket eden ve en küçük tanecikleri elektronlar sürekli hareket edebiliyorlar bu hareketlerinden dolayı da artı ve eksi yükler oluşturabiliyorlar dolayısıyla atomun içerisinde hareket edebilen tanecik dediğimiz zaman hemen elektronlar aklımıza gelecek yani eksi yükler gelecek ve bu yüzden de aslında maddeler elektrikle yüklenebiliyor şimdi Şimşek ve Yıldırım'ı hatırlayalım bir kere Şimşek ve Yıldırım aynı şeyler değiller şimşek iki bulut arasında olan eee yük aktarımına diyoruz elektronların geçişine aslında eksi yüklerin geçişine diyoruz yıldırımsa yeryüzü ile bulutlar arasında olan eee yük aktarımına diyoruz hatta yıldırımın şöyle bir özelliği var yerden yukarıya doğru çıkarsın hani yıldırım düştü derler ya halbuki yerden yukarıya doğru çıkar o da aklımda kalsın diyorum peki günlük hayatta elektriklenme uygulamalara da bir bakalım sonrasında elektriklenmenin mekanizmasına bakacağız şimdi mesela bir fotokopi makinesi çalışırken aslında bu kağıdın üzerine bu kağıdın üzerine mesela şu fotokopi makinesi bu kağıdın üzerine bir eee mürekkep bırakıyor değil mi bu mürekkebi nasıl bırakıyor çünkü aslında kağıtla mürekkep farklı zıt yüklü elektrikle yükleniyorlar şimdi elektrik konusunda çok önemli bir bilgi var o da şu: Zıt yükler birbirlerini çekerler yani ben kağıdı eee ve mürekkebi zıt yükle yüklersem bunlar birbirine yapışırlar dolayısıyla bu mürekkebin burada kalmasının sebebi bu mürekkebin burada kalmasının sebebi aslında zıt yüklerin birbirini çekmesi dolayısıyla elektriklenme ile bağlantılı diyebiliriz veya parmak izi çıkarmada parmak izimizi bastığımız zaman o elektronik aletlerdeki yükler bizim e elimizdeki parmağımızın deri hücrelerinin yükleriyle çekiyor birbirini ve parmak izimiz oradaki cama yapışıyor işte parmak izi çıkarmada da aynı şekilde boya püskürtmede de aynı şekilde boya püskürtmede tanecikleri boya taneciklerini zıt yükle yüklüyorsun arabanın e kaportasına göre ve bunlar birbirine arabanın kaportasına yapışıyor hatta boya tanecikleri o kadar düzgün dağılıyor ki çünkü kendi yükleri birbirlerini ittiği için çok da düzgün bir dağılım gerçekleştiriyor klimaya baktığımız zaman klimadaki toz filtreleri tozları zıt yüklerine göre çekerek kendi içinde tutuyor ve bize temiz bir hava veriyor gibi düşünebilirsin peki elektriksel yük ne demek ilk başta bunu anlayalım zaten elektriklenme o zaman kafamıza çok oturacak şimdi Tonguç abim bir kere eğer bir cismin içerisinde hem pozitif hem negatif yükler varsa ve bunlar eşit sayıda ise biz bu cisme nötr diyoruz nötr cisim adını veriyoruz mesela işte ben bu konulara nötrüm deriz ne demek çekimserim yani e ne artıyım ne eksiyim ne pozitifim ne negatifim dolayısıyla burada mesela nötr cisime baktığımız zaman bak dikkat et 1 2 3 4 5 6 tane pozitif var 1 2 3 4 5 6 tane negatif var artı yüklerin sayısı eksi yüklerinin sayısı birbirine eşit yani protonların sayısı elektronların sayısı birbirine eşit gibi düşünebilsin dolayısıyla bu bir nötr cisim ama eğer artı yüklerin sayısı eksi yüklerden fazla olursa Tonguç Eren benim burada olduğu gibi bak burada eee 3 6 tane artı var e iki tane de eksi var dolayısıyla artılar eksilerden daha fazla o zaman pozitif yüklü cisim haline geliyor bu obje buraya bakalım Tongçuğum burada da eksi yüklerin sayısı 1 2 3 4 5 6 7 taneymiş artı yüklerin sayısı 1 2 3 taneymiş hop o zaman bu da negatif yüklü cisim oluyor Tongçum çok önemli burada bunlar eşitti 6'ydı o zaman nötrdü ve bu cisim aslında yüksüz bir cisim değildir bu çok önemli bak burada en önemli karıştırılan şeylerden bir tanesi şu bu cisim yüksüzdür hayır yüksüz cisim diye bir şey yoktur bak buraya yazıyorum yüksüz cisim cisim bu sınavda çıktı bu arada çünkü eski LGS sınavında yoktur diyorum tongçğum bütün cisimlerin yükü vardır yani bak bunun da yükü var nötrü cisim ama yükü var artılar eksiler birbirine eşit sayıda ve yükleri var bunun da yükü var bunun da yükü var ama nötr cisim yüksüz olarak algılanıyor bazen ama nötron yüksüzdür bunu biliyoruz bak nötron taneciği aslında yüksüzdür o ayrı bir şey cisimlere gelince nötr cisim yüksüz değildir aman dikkat et diyorum sana peki geldik cisimlerin birbirine etkisi tongçuğum çok basit bir mantık var evladım benim bak şimdi hemen sana göstereyim şöyle basit bir mantıkla bu artı yüklü cisim bu eksi yük cisim bunlar birbirini ne yaparlar çekerler hocam harikasın çekerler çekmeyi böyle gösteriyoruz aman dikkat et bunlar birbirlerini çeker bunlar birbirlerini çekerler he hatta şöyle de yazabiliriz çekme çekme kuvveti yazabiliriz aralarında neden çünkü zıt yüklü cisimler birbirlerini çekerler ama eğer artı yüklü cisim artı yüklü cisim olursa ne olur evladım beyim bunlar harika bunlar birbirlerini iterler elektrikte aynı yüklü cisimlerde itme kuvveti vardır ime kuvveti vardır dolayısıyla bu cisimler birbirini iterler ve böyle gösterilir bak dikkat et itme kuvveti böyle gösterilir çekme kuvveti böyle gösterilir aynı şekilde devam ediyorum eksi eksi olsaydı burası eksi eksi olsaydı hocam harikasın yine iterler bravo diyorum sana iterler harikasın dolayısıyla bunları bilmemiz gerekiyor bunlar daha hani şey elektrik eee ilk öğreneceğimiz şey zıt yükler birbirini çeker hemen yazıyorum zıt yükler çeker zıt yükler birbirini çeker aynı yükler aynı yükler eee birbirlerini iterler ilk başta bunu bilmemiz gerekiyor sonrasında birazcık daha bunun bir detaylısı var o da şu Tonguç Ören Bey eğer bir cisim varsa eee eksi yüklü bir cisim veya artı yüklü bir cisim diyelim burada nötr bir cisim varsa nötr cisim varsa bunlar birbirini ne yaparlar şimdi bunlar birbirlerini çok enteresan bir şekil çekiyorlar sebebi şu artı yüklü cisim demek Turçem benim artıların sayısı eksilerin sayısından fazla demek yani burada aslında 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 tane artı olsun 1 2 3 4 tane de eksi olsun tamam mı artı yüklü cisim bu demek nötr cisimse aslında artılar ve eksiler birbirine eşit demek yani burada + - + eksi + eksi gibi gidiyor şimdi bak burada eğer ben bunu artı yüklü bir cisme yaklaştırırsam artı yüklü bir cisme yaklaştırırsam bunun içerisindeki eksiler bu tarafa doğru artıyı çekeceği için gelecekler aa ne güzel yanımıza artı geldi diyecekler bunlar zıt kutuplar zıt yükler birbirini çeker prensibinden buna yaklaşacaklar e buradaki artılar da burada kalacak dolayısıyla bunlar da burada kalacak dolayısıyla cismin dikkat et bu tarafı bu tarafı eksi yüklü bu tarafı da artı yüklü olacak şimdi böyle bir durumda bu eksi yükler buna daha yakın olduğundan bu artı yükler buna daha uzak olduğundan bu cisimler birbirlerini çekiyorlar tunguç evladım benim yani çok basit bir kural var yüklü cisim yüklü cisim yüklü cisim nötr cismi cismi çeker bu kuralı çok iyi bilmemiz gerekiyor herhangi bir yüklü artı veya eksi hiç fark etmez yüklü cisim yani eksi yüklü cisim burada nötr cisim olsun nötr cisim hemen bunların birbirlerine çektiğini bileceğiz en son durumsa en kıl durum o da çok basit nötr nötr iki cisim nötr nötr iki cisim birbirlerine hiçbir şey yapmazlar yani etkide bulunmaz burada hiçbir etki etki yoktur diyoruz dolayısıyla benim burada anlatmaya çalıştığım şey bu aslında zıt yükler birbirini çekerler eee aynı yükler birbirini iterler eee bir yüklü cisimle bir nötr cisim birbirini çeker eee iki nötr cisim de birbirine hiçbir etkide bulunmaz bunlar aslında ilk öğrenmemiz gereken en önemli bilgiler peki elektriklenme dediğimiz şey nedir elektriklenme dediğimiz şey şudur bir kere üç farklı elektriklenme çeşidi vardır sürtünme ile elektriklenme dokunma ile elektriklenme ve etki ile elektriklenme şimdi bu sürtünme ile elektriklenmenin iki tane örneği var bunu çok iyi bir şekilde bilmemiz gerekiyor o da çok basit cam bir çubukla ipek kumaşı birbirlerine böyle sürtek yani şöyle yapıyorum eee cam bir çubuk bu diyelim ipek kumaşlı benim gömleğim olsun böyle sürtüyorum hatta şu anda ben bunu yaptığım zaman bile hatta sana bir deney yapayım şöyle kağıt peçete diyelim bak şöyle şöyle kağıt peçete tamam mı böyle bunları koyuyorum küçük küçük koyuyorum tabii sen göremeyebilirsin şu anda ama eee hatta bunları şöyle izler bırakayım da görebilin eee bak bunların üzerlerinde izler var şu anda görüyor musun şimdi bak bu kağıt peçeteler bunlar tamam mı böyle ellerimde böyle peçeteler var şimdi ben bu peçeteleri tuttuktan sonra elimde şöyle koyduktan sonra diyorum ki ya şunu şöyle bir sürteyim bakayım gel bak plastik plastik bir çubuğu eee bir şeye sürtüyorum bir kumaşa sürtüyorum sonrasında bunu böyle yaptığım zaman bak görebiliyor musun şöyle hatta göstereyim nasıl yapıştı görebiliyor musun bak bu buna nasıl yapıştı sebebi buun aslında bunun yapışmasının sebebi ve şu anda durmasının sebebi elektriklenme hatta tekrar tekrar dönelim bak tekrar yapıyorum böyle yaptım yaptım yaptım sürtünme ile elektriklenme yapıyorum aslında ben kendime sürtüyorum sürtünüyorum sürtüyorum kumaşa ve bunu hemen hop aldım ve kameraya kadar getirdim gördüğün gibi işte tam burada canlı bir deney yaptım senin için bak hatta şöyle bırak git be in aşağı in aşağı yani dolayısıyla heh işte indi aşağı dolayısıyla sürtünmeyle elektriklenmede bir eee birbirine temas gerekiyor ve sürtünme gerekiyor cam çubuğu ipek kumaşa sürttüğüm zaman cam çubuk artı yükle yükleniyor kumaş da eksi yükle yükleniyor sebebi de şu veya ipek de eksi yükle yükleniyor hatta ben buna ipek ipeksi diyorum ipek ipeksi yükleniyor eksi yüklenmesinin sebebi bunun aslında cam çubuktaki eksi yüklerin eksi yüklerin ipeğe geçmesi dolayısıyla ipek son durumda ipek son durumda eksi yükle yükleniyor burada mantık şu ilk başta bu iki cisim de nötrdü yani bu da nötrdü bu da nötrdü bu da nötrdü ne demek nötr ikisinde de artı ve eksi yüklerin sayısı birbirine eşitti artı ve eksi yüklerinin sayısı birbirine eşit ama sürttüğüm zaman ben bunları birbirine buradaki eksi yükler camdaki eksi yükler buradaki ipeğe geçti ipeğe geçtiği zaman eksi yüklerin sayısı burada arttı yani burada + ek + eki vardı ama buraya eksi yükler geldiği zaman eksiler geldi buraya ne oldu 6 - 3 + oldu dolayısıyla bu eksi yüklü hale geldi peki burada aynı şekilde + ek + eki art + ek vardı e buraya 3 tane eksi gelirse ne olacak e o zaman bununla da artı yüklü haline gelecek cam çubukta artı yüklü haline gelecek işte bu durumda cam artı haline geldi ipek de eksi haline geldi aynı şey burada da geçerli burada farklı yükleniyor bakalım şimdi yün kumaşla ebonit çubuk yani plastik çubuk birbirine sürttüğü zaman burada da aslında dikkat et çubuk eksi yükle yükleniyor bak ebonit eksi ipek ipek ebonit eksi e ile aklınız aklımızda tutalım dolayısıyla çubuk eksi yükle yükleniyor kumaş da artı yükle nasıl oluyor bu peki yünden çubuğa eksi yükler geçiyor buradan buraya eksi yükler geçtiği zaman bak hiçbir zaman artı yükler hareket etmez bunu yazıyorum bak artı yükler artı yükler asla ve asla asla hareket edemez hareket edemez yani her zaman ama her zaman eee eee asla ve asla hareket etmez hareket edemez dolayısıyla her zaman eksi yükler hareket eder burada ne oldu eksi yükler buraya geçti bunun eksilerin sayısı arttığı için eksi yüklü hale geldi bu da eksilerin sayısı azaldığı için artı yüklü oldu yani bir cismin artı yüklü olmasının sebebi eksilerinin sayısının azalmasıdır çok dikkat edin ben Enes 2024 LGS sınavında Türkiye birincisi olarak Galatasaray Lisesi'ne yerleştim tonguç dershaneden konuşacak olursak dershanenin en sevdiğin özelliği ne eee dershanenin en sevdiğim özelliği kayıt olumluktan sonra eve bir kutu gelmesi ve bu kutunun içinde kaynak kitapların olması bunun dışında 20 kişilik sınıflarda canlı derslerin verilmesi benim beğendiğim bir özellik burada da şöyle anlamadığınız bir şey olduğunda hocaya hemen soruyorsunuz ve o da hemen cevabını veriyor bu da gerçek bir dershane ortamı yaratıyor aslında online da olsa o dershane ortamını yaşayabiliyorum evet bence motivasyonunuz düştüğünde kesinlikle çalışmayı bırakmayın bu sınav zannettiğiniz kadar da zor bir sınav değil herkesin yapabileceği düzeyde herkesin anlayabileceği düzeyde bir sınav size güveniyorum şimdi geldik dokunma ile elektriklenmeye şimdi bir kere cisimler dokunma ile elektriklenmede aynı cins yükle yüklenirler ne olursa olsunlar bakalım şimdi bakalım a cismi var B cismi var ve nötr C cismi var şimdi demiş ki bize bu cisimleri birbirlerine dokundurursak neler olur buraya yazalım demiş şimdi bir kere şunu bilmemiz gerekiyor cisimlerin sahip oldukları toplam yükü büyüklükleri ile orantı olarak paylaşırlar a cismi var B cismi var ve nötr C cismi var şimdi bir kere bunları dokundurursak ne olur diye bize soruyor şimdi cisimlerde bir kere eee ellerinde olan toplam yükü düşünmemiz gerekiyor bu toplam yükü de aslında hangisi daha büyükse o kadar hangisi daha küçükse o kadar az yük alıyor şeklinde bölüştürmemiz gerekiyor yani kardeş payı yapmamız gerekiyor ama burada mesela üç cisme de özdeş cisimler aynı büyükte cisimler demiş şimdi bir kere + 20 yük demek A cisminin fazlalık olan yükü + 20 b cisminin fazlalık olan yükü -20 c cisminin fazlalık olan yükü yok yani nötr ama yüksüz demek değil bu nötr demek artı ve eksi yüklerin sayıları birbirine eşit demek burada ise + 20 fazlalık var demek burada da -20 fazlalık var demek şimdi burada diyor ki a ile c birleştirilse diyor yani a ile c'yi birleştirdim buradaki fazlalık ne kadardı harika 20 buradaki fazlalık yok dolayısıyla buradaki fazlalığı bunun yükünü bu ikisi paylaşacak ve ikisi de aynı yükle dönecek bu artı yüklü bir cisim bu eksi yüklü bir cisim bu nötr bir cisim bir kere bu ikisini dokundurduktan sonra ikisinin de aynı yüklü olması gerekiyor o zaman ne diyoruz artı yüklüyle nötrü dokundurursak ikisi de artı yüklü hale gelecek ve burada aslında + 20'yi paylaştırınca + 10 + 10 şeklinde paylaşacaklar aynı şey burada da geçerli b ile C'yi birleştirdim eksi ile nötrü dokunduğun zaman ikisinin de eksi yüklü olması gerekiyor ve -20'yi bunu ikisine paylaştıracağım -10 -10 şeklinde paylaştırdık peki bu ikisini birleştirdiğimiz zaman ne olur burada + 20 fazlalık vardı burada -20 fazlalık vardı topladığımız zaman toplam yük ne eder harika 0 dolayısıyla ikisi de nötr nötr haline gelecek toplam yükün 0 olması demek aslında nötr demek burada mesela bunun yükü + 20 iken bunun yükü 0 demek bunun yükü iken bunun yükü 0 demek şeklinde düşüneceğiz dolayısıyla dokunma elektriklenmede hatta şöyle bir e bir e güzel bir e özet de yapayım sana hemen şöyle bir örnek vereyim böyle bir cisim var diyelim dokunma ile elektriklenmede + - + ek - ek şimdi böyle bir LGS sorusu geldi e + Eki diyelim şimdi bu yükleri bu cisimlerin yükleri nelerdir söyler misin bana soldaki cisim yani A cismi diyelim buna b cismi a cismi pozitif midir negatif midir negatif yüklü hocam harika negatif yüklü işte A cisminin ben yükünün ne olduğunu söylerken şöyle diyeceğim zaten bu ikisi çift bu ikisi çift ama burada dörtlü fazla var ya a cisminin yükü -4 diyeceğim buraya bakalım b cismi pozitif mi negatif mi harikasın nötr bravo diyorum sana a cismi negatif B cismi de nötr bravo diyorum sana dolayısıyla bu nötrdür o zaman yükü de 0fıdır şimdi ben bu ikisini birbirine dokundurduğum zaman ne olacak biliyor musunuz bu fazlalık bu fazlalık bu iki cisim arasında bölüştürülecek yani -4 ile 0'ı topla -4 bu ikisini 2'ye böldüğün zaman bunlar özdeş cisimlerse eşit şekilde bölüştürülecek yani aslında buradaki iki tane fazlalık buraya geçecek dolayısıyla bak son yükleri şöyle olacak iki cismi birbirine dokundurduk burada artı eksi artı eksi vardı bir de iki tane eksiyi buraya koyduk burada eee eksi eksi buraya geldi art eksi + eksi zaten olduğu gibi kaldı ne oldu bak dikkat et bu cisimler bu nötr kısmı bu nötr kısmı 2 - 2 ek yani -2 -2 yüke denk gelmiş oldu yani birbirlerine bölüştürmüş oldular bu -4 fazlalığı ve özdeş bir şekilde birbirleriyle aynı yüke sahip oldular bu ilk başta negatifti bu ilk başta nötrdü ama son durumda ne oldu ikisi de eksi haline geldi diyoruz peki o zaman dokunmayla elektriklenmeden sonra bir de etki ile elektriklenme var etkiyle elektriklenme birazcık daha fazla sorularda çıkıyor onu da söylemek istiyorum çünkü dokunma elektriklenmelerde ben matematik hesabı yaptım ama onlar fazla çıkmıyor esas etki elektriklenmede şunları bilmemiz gerekiyor mesela bu artı yüklü bir cisim görüyoruz bu da bakıyoruz artı eksi artı eksi artı eksi artı nötr bir cisim o zaman bu artı yüklü bu da nötr bir cisim şimdi ben bunları yaklaştırdığım zaman hatta şöyle göstermek istiyorum şöyle yapalım eee yaklaştırdığım zaman yani ben mesela şöyle artı yüklü bir cismi artı yüklü hatta şöyle bir tane eksisi olsun ki nazarlık olsun artı yüklü bir cismi eee burada nötr bir cisme yaklaştırıyorum eee + - + ek şimdi ben bunu buna yaklaştırdığım zaman bir anda bu artı yüklü bir cisim olduğu için buradaki eksileri kendine çekecek buradaki eksiler kendine gelirken bu 3 tane eksi bu tarafa doğru yığılacaklar 3 tane eksi buraya geldi e bu artılar da burada kaldı böyle dolayısıyla bu cismin sol tarafı eksi yükle yüklenmiş oldu sol tarafı o zaman sağ tarafı da artı yükle yüklenmiş oldu çünkü burada artılar kaldığı için dolayısıyla bu cisimde kısmi elektriklenme oluyor bu çok önemli yani sol tarafı eksi sağ tarafı da artı yükle yüklenmiş oldu diyoruz şimdi bu kısmi elektriklenme sonrası burada gözüktüğü gibi artı yü cismi bu cisme yanına yaklaştığımız zaman eksiler burada artılar da burada oluyor peki burada elektriklenme ile nasıl deneyler yapıyoruz özellikle şu deneyleri yapıyoruz artı yüklü bir cismi iki tane metal kürenin yalıtkan ayaklar bunları da söylüyor bu arada yalıtkan yani aşağı doğru hiçbir geçiş yok elektrik geçişi yok yalıtkan ayaklarla olan iki tane metal kürenin yanına getiriyor bu metal kürelere hangi yükle yükle evladım beyim harikasın nötr çünkü bak artı eksi artı eksi bunlar birbirine eşit eer dolayısıyla nötr şimdi ben bunu yaklaştırdığım zaman bir kere buradaki e sol taraftaki kürenin buna yakın olduğundan dolayı eksi yükle yüklenmesi gerekiyor sağ taraftaki kürenin de artı yükle yüklenmesi gerekiyor ve tam o sırada bu yakınken bunu ayırırsam bu ne olur bir anda eksi yüklü bir küre elde etmiş olurum artı yüklü bir küre elde etmiş olum hatta bunu daha simülasyon şeklinde göstereyim mi sana daha rahat anlayacaksın o da şu ben ilk başta yani e şöyle duruyorken artı yüklü bir cismim vardı tamam artı yüklü bir cisim vardı sonrasında şurada bir tane küre vardı şurada başka bir tane daha küre vardı bunlar böyle duruyorlardı bunlar nötrlerdi nötrlerdi yani yük sayıları artı ve eksilerin birbirine eşitti peki ben bunu yaklaştırıyorum yaklaştırdım ve ne oluyor aslında bu kürenin bu kürenin bir anda eee bu tarafı artıları artılar eksileri çekeceği için bu tarafında eksiler gelmeye başlıyor burada da artılar kalıyor dolayısıyla eksiler sol tarafa giderse eğer burada da artılar kalır şimdi sonrasında bu böyle duruyorken bu böyle duruyorken ben diyorum ki hadi sizi ayıralım bakalım kardeş diyorum yani şu ikisini birbirinden ayırıyorum bu ikisini birbirine ayırdığım zaman burada yine eksiler kalmış burada yine artılar daha fazlalık olmuş olacak dolayısıyla bu cisim de buradan gidince bu cisim de buradan uzaklaştırılınca bu yük direkt eksi yüklü bir cisim haline geldi bu küre bu da artı yüklü bir küre haline geldi yani ben etkiyle elektriklenme oluşturdum bu cismi eksi bu cismi artı yaptım ilk başta bunlar nötrdü zaten elektriklenme demek bunu da söyleyeyim elektriklenme demek nötr cisimleri nötr cisimleri artı veya artı veya eksi yüklü hale getirmek yüklü hale getirmek demektir diyoruz ki zaten burada amacımıza ulaşmış olduk nötr cisimler artı ve eksi yüklü hale geldi dokunmayla elektriklenmeye bakalım hatta demin de yapmıştık onu bak nötr cisim artı veya eksi yüklü hale geldi burada da elektriklenme yapıyoruz aynı şekilde bunlar nötr en başta nötr cam çubuk nötr ipek kumaştı ama ne oldu en sona e artı ve eksi yüklü hale geldi dolayısıyla elektriklenmenin mantığı bu şekildedir diyoruz hemen birkaç tane soru çözüp dersimizi bitiriyoruz son cevabım yalıtkan zemin üzerinde bulunan X Y Z cisimlerinden X ile Y arasındaki etkileşim şekil 1'deki gibidir bunlar birbirini ne yapıyor itiyor hocam harikasın itiyor dolayısıyla bunlar birbirlerini ittiği için aynı yüklü olmak zorunda hemen yazalım aynı yüklü olmak zorunda artı artı veya eksi eksi olacak bilmiyoruz diyor ki bir de x ile z arasındaki etkileşim de burada da çekiyor o zaman bunlar ne olmak zorunda zıt yüklü harikasın zıt yüklü harikasın zıt yüklü olmak zorunda tamam diyor ki Y ve Z cisimleri pozitif yüklü olabilir şimdi bir bakalım şimdi bunlar zıt yüklü olacak bunlar da aynı yüklü olacak şimdi Z cismi nötr olabilir demiş hım aslında bak bunlar çekiyor ama illa zıt yüklü olmak zorunda değil mesela bir tanesi e yüklü yüklü bir tanesi eee nötr de olabilir yüklü ve nötr de olabilir yani bu da olabilir bu da olabilir onu aklımda tutalım şimdi Y cismi negatif ise Z cismi pozitif yüklü olabilir bakalım şimdi şuradan başlayalım bu en basiti y cismi negatifse Y cismi negatifse o zaman bunun da negatif olması şart çünkü birbirini itmesi için tek şart ikisinin de aynı yüklü olmasıydı başka hiçbir şansı yoktu dolayısıyla x - oldu buradan x - olunca bunun bunun eee z'yi çekebilmesi için pozitif yüklü olması ya da nötr olması gerekiyordu evet yüklü olabilir demiş zaten bu olabilir doğru söylüyor şimdi diğerine bakalım z cismi nötr olabilir evet Z cismi nötr olabilir şimdi E burası negatifse mesela Z cismi nötr olursa yine birbirini çekerler bu da olabilir doğru y ve Z cisimleri pozitif yükle olabilir şimdi Y pozitif olsa bakalım Y pozitif olsa o zaman bunun kesin pozitif olması gerekiyor bu pozitif olursa bu pozitif olursa bunun da birbirini çekebilmesi için negatif olması ya da nötr olması gerekiyor dolayısıyla böyle bir şey olamaz kusura bakmayın yani ikisi de artı olamaz diyoruz o zaman hangileri olabilir dediği için 2 ve 3 Bursa seçeneği bizim için doğru seçenektir diyoruz aynı büyükteki x y zt cisimlerinin pozitif ve negatif yük miktarları aşağıdaki grafikte verilmiştir demiş tamam grafiğe göre soruların cevapları hangisi şeklinde doğru vermiştir şimdi bakalım x cisminin eee pozitif yük miktarı 30'muş negatif yük miktarı 20'ymiş x cismi pozitif midir negatif midir pozitiftir hocam harikasın x pozitiftir çünkü pozitif yük miktarı daha fazla y cisminin bakalım pozitif yük miktarı 20'ymiş negatifte de 30'muş o zaman Y de negatif olmak zorunda t'ye bakalım tde 20 -10 dolayısıyla T pozitif olmak zorunda z de 10'muş o zaman ne olacak harikasın nötr bravo diyorum sana şimdi diyor ki bize X ile T cismi X ile T cismi birbirlerine dokundurulup ayrılsa cisimlerin son yük durumunda nasıl olur şimdi bir kere x pozitif t de pozitif x'i birbirine dokununca yine pozitif olacaklar çünkü aynı yükte olmak zorundalar hatta bunları yapalım eee ikisinin toplam yükü toplam e pozitif yükler 50 olur x'e T dokundurulursa toplam negatif yüklerde 30 olur 50 30 e pozitifler daha fazla 20 daha fazla 10 10 şeklinde bölüştürülür falan filan dolayısıyla ikisinin de son yük durumları pozitif olmak zorunda 2'ye bakalım z ile t cisimleri Z ile T cisimleri yani pozitifle nötr dokundurulup ayrılırsa bir kere pozitif olduğundan dolayı bu bu nötr olduğundan dolayı bu fazlalık yükleri bununla paylaşacak dolayısıyla ikisi de pozitif haline gelecek o da net ikisi de aynı yüklü olmak zorunda dokundurulmada unutmayalım y ile T cismi birbirine dokunulur payırsa Y ile T cismi birbirine dokunulur payırsa bu artı yüklü bu eksi yüklü burada toplam yüke bakmamız gerekiyor şimdi eee y ve tye bakalım bunun artıları ve eksilerine bakalım böyle bir ufak bir tablo yapalım şimdi eee y'de artılar 20 tane eee y'de eksiler 30 tane pardon 30 eksi buraya yazacağım t'de artılar 20 tane e T'de eksiler 10 tane şimdi toplam artılar 40 tane toplam eksiler e 40 tane o zaman birbirlerini götürür bunlar ve ikisi de nötr hale gelmek zorunda çünkü bunun artılarıyla diğerinin eksileri birbirini götürecekler ve nötr hale gelecekler diyoruz burada artılar 40 tane oldu evet burada eksilerde eee 30 e 40 tane oldu ve birbirini götürdüler ve nötr hale geldiler cevabımızın A seçeneği olduğunu söyleyebilirsiniz ve geldik yeni sorumuza dinamoyu çalıştır sorumuz televizyon bilgisayar fırın gibi elektrik araçlarının kaynağı şehir elektriğidir demiş şehir elektriğinin üretildiği yerlere güç santrali denir tamam eee rüzg rüzgar enerjisi santrali termik santral görsellerde şehir eklininin üretildiği güç santrallerinden iki tanesi verilmiştir demiş buna göre hangileri söyleyebilir bir kere burada elektrik üretiliyor sonrasında şehre dağıtılıyor ve biz bunları eee kullanarak işte bu elektriği kullanarak bilgisayar fırın gibi elektrik araçlarımızı çalıştırabiliyoruz her iki santralde de hareket enerjisinden elektrik enerjisi üretilmektedir şimdi burada aslında rüzgar bu pervaneleri döndürüyor ve bu sayede burada elektrik üretiliyor yani hareket oluşuyor ve burada elektrik üretiliyor bu doğru ama buraya baktığımız zaman termik santralde aslında kömür petrol doğalgaz yakılıyor ve bu enerjinin bu ısı enerjisinin buhar enerjisine dönüşterek suyu buharlaştırarak buharı hareketli bir hale getiriyor buhar harek ederken oradaki türbünleri döndürüyor ve bu türbünler döndüğü zaman aslında hareket enerjisi elektrik enerjisine dönüşüyor aslında burada her iki santralde de hareket enerjisinden elektrik enerjisi üretilmektedir doğru diyebiliriz ama burada tabii ki ekstradan ısı enerjisi de ortaya çıkıyor bunu da bilelim bu santrallerde jeneratör adı verilen araçlar kullanılmıştır evet jeneratörlerle elektrik üretilir yani hareket enerjisinin elektrik enerjisine dönüştürülen aletlere biz jeneratör diyoruz ve jeneratörlerle elektrik üretiyoruz bazı güç santralleri kurulacağı bölgelerin iklim özellikleri dikkate alınarak işaret edilebilir evet doğru gerçekten de burada mesela rüzgar e santrali aslında buradaki rüzgarın olup olmamasına göre şekillenebiliyor bu da doğru diyebiliriz cevabımızın D seçeneği olduğunu söyleyebiliriz hemen geldik güneş panelleri sayesinde güneş enerjisinden yararlanarak bazı aletlerin çalışması sağlanmıştır demiş hemen bakıyoruz güneş panelleri elektrikli ev aletlerinin çalışmasını sağlanmış çünkü elektrik üretmiş yukarıda radyo ütü ve vantilatörün çalıştığı bir düzenek verilmiştir bu düzenekteki enerji dönüşümleri ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır demiş şimdi bakıyorum hemen vantilatörde elektrik enerjisini hareket enerjisine dönüştürmüştür demiş evet doğru bu gerçekten çünkü burada elektrik enerjisini alıyoruz ve hareket ederek burada bize rüzgar oluşturuyor bu doğru priz sayesinde güreç enerjisi elektrik enerjisine dönüşmüştür priz sayesinde değil ne alakası var hayatında böyle bir şey yok priz aslında sadece bunun dağıtılmasını sağlıyor ve buraya bağlanmasını sağlıyor alakası bile yok pri sayesinde değil aslında buradaki güneş panelleri sayesinde elektrik enerjisi üretiliyor güneş enerjisinden ütüde elektrik enerjisi ısı enerjisine ölüşmüştü evet doğru ısıarak aslında ütüyü e ısındığı için buradaki gömleği düzlüyor diyebiliriz radyo elektrik enerjisinin ses enerjisine dönüşür evet doğru ses çıkartıyor çünkü o yüzden cevabımızın B seçeneği olduğunu söyleyebiliriz diyoruz ve hadi bakalım o zaman hemen ödevini vermek istiyorum sana tüm dersler soru bankasından Tonguç Elen Beyim fen kısmını açtığımız zaman artık son kısmına geldik test 28'deki elektrik eni testini yapmanı istiyorum dinamo plus soru bankamızdan da hemen burada fen kısmında son testimizi artık aslında hani bitiriyoruz bundan sonra şeye bakacaksın eee ünite tekrarına bakacaksın test 99'u yapmanı istiyorum ardından ünite değerlendirme testini de çözebilirsin istersen zoru Bankası kitabımızdan da Zoru Bankası fen kitabımızdan da yine son testimiz burada ünite değerlendirmeden önceki test 88'i yapmanı istiyorum hadi bakalım o zaman ödevlerini tamamla ve ödüllü sorumuzu yap yorumlara yolla bir sonraki dersimizde görüşmek üzere [Müzik] şampiyonların tercihi Tonguç dersane sundu [Müzik]