Notities over de lezing over Europa rond 1900

Inleiding

• Doel van de presentatie: inzicht geven in de geschiedenis van Europa aan het begin van de 20e eeuw.
• Gebruik van filmbeelden en ooggetuigenverslagen.

De Belle Epoque (1900)

• Feest aan het Hof van Wenen.
• Adellijke feesten en dansen.
• Keizers en koningen:
  • Frans Jozef: Keizer van Oostenrijk-Hongarije sinds 1848.
  • Tsar Nikolaus II van Rusland.
  • Wilhelm II: Duitse keizer, militair en ambitieuze plannen.
  • Edward VII: Engelse koning, minder politieke macht.

Sociale veranderingen

• Industrialisatie en opkomst van fabrieken.
• Nieuwe bovenlaag van industriëlen.
• Arbeidersklasse:
  • Slechte levensomstandigheden.
  • Vrouwen moesten vaak extra werken.
• Organisatie in vakbonden en politieke partijen.
• Stakingen en uitbreiding van het mannenkiesrecht.

Politieke verhoudingen in Europa (1900)

• Twee belangrijke bondgenootschappen:
  • Driebond (Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Italië).
  • Alliantie (Rusland, Frankrijk).
• Duitsland als de sterkste staat in de Driebond, ondanks de recente eenwording in 1871.
• Oostenrijk-Hongarije: problemen met Slavische volken.
• Italië had koele relaties met Oostenrijk-Hongarije.

Economische situatie

• Frankrijk: trage economische ontwikkeling en kleine boeren.
• Duitsland en Amerika als vooraanstaande producenten van steenkool en ijzer.
• Rusland: weinig industrie, maar uitbreidend spoorwegennet.

De rol van Engeland

• Engeland hield zich afzijdig, focuste op zijn koloniën.
• Economisch probleem: verouderde fabrieken.
• Ondanks dat, een van de machtigste naties door zijn vloot en koloniën.

Rivaliteit en conflicten

• Rivaliteit tussen Europese staten verplaatste zich naar Afrika en Azië.
• Onrust in de Balkan door afnemende Turkse invloed.

De moord in Sarajevo (28 juni 1914)

• Aanslag op Frans Ferdinand en zijn vrouw.
• Aanslagpleger: Gavrilo Princip, voorvechter van een Slavische staat.
• Oostenrijk-Hongarije gaf Servië de schuld zonder verder onderzoek.

Oorlogsverklaring en mobilisatie

• Oostenrijk-Hongarije verklaarde oorlog aan Servië op 28 juli 1914.
• Rusland mobiliseerde zijn leger.
• Duitsland verklaarde de oorlog aan Rusland op 1 augustus en aan Frankrijk op 3 augustus.

De Schlieffen-oorlogsstrategie

• Duitse strategie om snel Frankrijk te verslaan vóór Rusland.
• Invasie van België en Luxemburg op 4 augustus 1914.
• Schending van de Belgische neutraliteit leidde tot oorlog met Engeland.

Conclusie

• Oorlog werd verwacht, de bevolking dacht dat het tijdelijk zou zijn.
• Toenemende wapenwedloop en militaire voorbereiding in heel Europa.