Osteoporoza - wykład

Wprowadzenie

• Osteoporoza: choroba charakteryzująca się zmniejszeniem masy kostnej.
• Wyższe ryzyko złamań osteoporotycznych przy relatywnie niskiej energii.
• Mechanizmy: zmniejszona gęstość mineralna kości i zmieniona mikroarchitektura.

Lokalizacje złamań osteoporotycznych

• Trzony kręgów (złamania kompresyjne): bardzo bolesne.
• Dalsze kości przedramienia (okołonadgarstkowe).
• Bliższy koniec kości udowej (złamania szyjki, przeskrętarzowe, podkrętarzowe).
• Żebra, miednica, kość piszczelowa, bliższy koniec kości ramiennej.

Rodzaje osteoporozy

• Pierwotna: związana ze starzeniem się, najczęstsza.
  • U kobiet po menopauzie z powodu spadku estrogenów.
• Wtórna: wynik stosowania leków lub chorób.
  • Leki: glikokortykosteroidy, leki przeciwpadaczkowe, heparyna.
  • Choroby: nadczynność tarczycy, nadczynność przytarczyc, cukrzyca, przewlekłe zapalne choroby reumatyczne, choroby przewodu pokarmowego.

Czynniki ryzyka

• Picie alkoholu
• Palenie
• Niska masa ciała
• Brak ruchu
• Niedobory wapnia i witaminy D3
• Niska ekspozycja na słońce

Objawy i diagnostyka

• Brak początkowych objawów, diagnoza po pierwszych złamaniach.
• Garb wdowi: deformacja kręgosłupa przy nagromadzonych złamaniach.
• Badania: morfologia, OB, CRP, poziom kreatyniny, witaminy D3, parathormonu, albumin, wapnia, fosforanów, wydalanie wapnia z moczem.
• RTG kręgosłupa (projekcja boczna).
• Densytometria: badanie gęstości kości, wyrażane w T-score.
  • T-score od 0 do -1: wartość normalna.
  • T-score od -1 do -2,5: większe ryzyko złamań, zalecana profilaktyka.
  • T-score poniżej -2,5: osteoporoza, konieczne leczenie farmakologiczne.

Leczenie i profilaktyka

• Profilaktyka: ruch, dieta bogata w witaminę D3 (minimum 1500 mg wapnia dziennie), suplementacja D3 (1000 jednostek).
• Leki:
  • Pierwszy rzut: bisfosfoniany (alendronian, ryzendronian, zolendronian).
    • Działanie antyresorpcyjne, przyjmowane na czczo, popijane wodą.
    • Działania niepożądane: podrażnienie przełyku, żołądka, martwica jałowa żuchwy (zolendronian).
  • Drugorzutowy: denosumab (przeciwciało działające na osteoklasty).
  • Inne leki: raloksyfen (SERM), ranelinian strontu (antyresorpcyjne i anaboliczne), teriparatyd (analog parathormonu).

Podsumowanie

• Osteoporoza: zmniejszenie masy kostnej związane z wiekiem lub chorobami.
• Złamania osteoporotyczne w wyniku niskiej energii.
• Profilaktyka i leczenie (bisfosfoniany, denosumab) są kluczowe w zarządzaniu chorobą.