Biện pháp tu từ trong văn học

Overview

Buổi học giới thiệu và phân tích các biện pháp tu từ thường gặp trong đề đọc hiểu, giúp học sinh nhận biết, phân biệt và vận dụng khi làm bài.

So sánh: đối chiếu hai sự vật/hiện tượng dựa trên nét tương đồng; nhận biết qua từ "như", "là", có thể bị ẩn.
Tác dụng chung của so sánh: tăng sức gợi hình, làm câu thơ/câu văn sinh động, hấp dẫn.
Nhân hóa: dùng từ ngữ chỉ hoạt động, tính cách, suy nghĩ của con người để miêu tả sự vật, hiện tượng.
Dấu hiệu nhân hóa: sử dụng từ xưng hô (ông, bà,...), dùng từ chỉ cảm xúc (nhớ, thương), trò chuyện với sự vật.
Tác dụng nhân hóa: làm sự vật gần gũi, thân thiết với con người.

Ẩn dụ: gọi tên sự vật/hiện tượng này bằng tên sự vật/hiện tượng khác dựa trên nét tương đồng (từ khóa: "tương đồng").
Các dạng ẩn dụ: ẩn dụ hình thức, tính cách, chuyển đổi cảm giác.
Hoán dụ: gọi tên sự vật/hiện tượng bằng tên của sự vật/hiện tượng khác có quan hệ gần gũi (từ khóa: "tương cận").
Tác dụng chung (ẩn dụ & hoán dụ): tăng sức gợi hình, gợi cảm, tạo ý nghĩa sâu sắc, biểu tượng.
So sánh: Ẩn dụ là tương đồng (không liên quan về thực thể), hoán dụ là tương cận (có liên kết thực tế).

Điệp từ: lặp một từ nhiều lần.
Điệp ngữ: lặp một cụm từ nhiều lần (thường 3 âm tiết trở lên).
Điệp cấu trúc: lặp lại cấu trúc câu.
Liệt kê: sắp xếp từ/cụm từ cùng loại liên tiếp để nhấn mạnh, thường sau dấu phẩy/chấm phẩy.
Tác dụng liệt kê: nhấn mạnh sự phong phú, đa dạng, đặc điểm của sự vật.
Tương phản: sử dụng hình ảnh/từ ngữ trái nghĩa để làm nổi bật ý.
Nói quá: phóng đại sự vật/hiện tượng về mức độ, tính chất.
Nói giảm, nói tránh: giảm nhẹ sự đau thương, tránh nói trực tiếp.
Đảo ngữ: thay đổi trật tự thành phần câu nhằm nhấn mạnh.
Phép đối: sắp xếp các vế đồng dạng về ý hoặc từ ngữ, điển hình trong thơ trung đại.