Merhaba değerli hocam, Biyosem YouTube kanalına hoş geldin. Bugün seninle beraber AET Biyoloji'ye sistemler konusuyla giriş yapıyoruz. İlk dersimizde de seninle sinir sistemini işleyeceğiz. Sinir sistemini 3 ders şeklinde anlatmak istiyorum.
İlk dersimizde nöronun yapısı, glialardan, sinapstan, impuls oluşmasından bahsedeceğim. İkinci dersimizde beynin kısımları ve görevlerinden bahsedeceğim. Son olarak da omur lipi ve sinir sistemin hastalıklarını tamamlayıp bu konumuzu tamamlamayı planlıyorum.
Bu dersin pdf'ini değerli hocam biosembiyoloji.com adresinden ücretsiz olarak indirip kullanabilirsin. Beni bu şekilde daha belirgin dinleyebilirsin. Hala kanalıma abone değilsen de abone olup videomu beğenirsen beni çok mutlu edersin. Hazırsak dersimize başlayalım değerli hocam. Ders notumuzu önümüze aldık.
Sihir sistemine giriş yapabiliriz sevgili hocam. İlk olarak bu soruyu sormak istiyorum. Kolun bacağını uyuttuğu zaman nereye gidiyorsun?
Kardiyoloji mi, nöroloji mi? Nöroloji neden? Nöroloji sinir bilimi demek. Hocam sinir sistemine baktığımız zaman da iki tip hücremiz var. Bir sinir hücrelerine verdiğimiz kim?
Nöronlarımız var. Bir de onlara yardım eden glia adını verdiğimiz hücrelerimiz var. Bunları inceleyeceğiz. Önce sonra sinir hücresinin...
yapısından bahsetmek istiyorum. Nöronun yapısına baktığımız zaman kısa kollarına verdiğimiz isim dendritler. Dendritler nereye bağlılar değerli hocam? Hücrenin gövdesine bağlılar.
Bu hücre gövdesinden çıkan uzun bir kol var. Biz bu kola ne ad veriyoruz dersek akson ismini veriyoruz. Akson nörondan çıkan en uzun dendrittir, en uzun koldur. Bu aksonun üzerine baktığımız zaman impuls iletiminde lipoprotein sentezlemede görevli olan şivan hücreleri bulunabiliyor.
Şivan hücreleri mielin kılıf sentezliyorlar. Mielin kılıfı daha iyi anlayasın diye söyleyeyim. Şimdi... Lipoprotein yapıdadır. Impulsün iletilmesini hızlandıran bir yapıdır.
Yalıtım sağlar. Buradaki kabloya baktığın zaman da elektrik beni dokunduğun zaman çarpmıyor. Neden?
Çünkü plastik kablo yalıtım sağlıyor. Lipoprotein yapıdaki mielin kılıf da aynı işi yapıyor. Değerli hocam. Şivan hücrelerinin aralarında bulunan küçük boşluklar var. Biz bunlara Ranvier boğumu diyoruz.
Fransızlar gibi söyle. Ranvier boğumu. Aferin değerli hocam. Bu Ranvier boğumlarında impuls altlamalı olarak ilerliyor ve impulsü bir nörondan diğerine taşıyoruz.
Nöronun uç kısmına bakıyorsun. Burada bulunan akson uçları bir başka nöronla ya da bir kasla ya da bir bezle sinaps yapabiliyor sevgili hocam. O zaman söyleyelim nöronumuz kaç kısımdan meydana gelir diye sorarlarsa. Sakollara dendrit.
Bir tane nöronumuzun gövdesi vardı. Bir de ne vardı hocam? Akson ismini verdiğimiz uzun bir kolumuz vardı. Dendritler gövdeden çıkan kısa kullardı.
Ne yapıyordu değerli hocam? Uyarıları almakla görevlidir. Hücre gövdesi ne yapıyor diye sorarsak uyarıları alıp...
Bir nörondan diğerine aktarıyor hocam. Peki gövdeye baktığımız zaman olgun nöronlarda sentrozon var mıdır? Yani kısaca bölünebilirler mi diye sorarsak hayır hocam olgun nöronlar ne olmaz bölünmezler. Mutlaka duymuşsunuz kardeşinin kafasına vurma aptal olur.
Doğru mudur yanlış mıdır? Doğru hocam nöronlar öldüğü için başına darbe almaması gerekiyor. Hocam bölünme yetenekleri kaybetmiş oluyorlar. Sadece hangi solunum yapabiliyorlar diye sorarsak aerobik solunum, oksijenli solunum yapıyorlar. Nöronlarımız hocam narin arkadaşlarımız narin hücrelerimiz başlıca ne...
Ne kullanıyorlar? Glikozla besleniyorlar. Glikoz kullanıyorlar. Bu glikozlar ne yapıyor diye sorarsak nöronlarımızın aerobik solunda enerji elde etmek için kullanmış oldukları moleküller.
Nöronlarımız çalıştıkları zaman amonyak oluşturmuyorlar hocam. Amino asit kullanmadıkları için yorulmadıkları için de laktik asit üretilmez diye ifade ediyoruz nöronumuzun özelliklerini. Akson neydi söyler misin? Nörondan çıkan göldeden çıkan en uzun dendriti akson ismini vermiştik.
Bir impulsü bir nörona ya da bir başka hedef dokuya ne yapabiliyor? Aktarabiliyordu. Schwarzschild'in yapardığı, lipoprotein yapıda olan mielin kılıfı sentezlemişti.
Mielin kılıflar impuls üretimini hızlandırıyor. Bundan bahsedeceğiz. Mielin kılıfları kesinti yaptığı yerlere, boşluk bıraktığı yerlere ne ad vermiştik?
Söyler misin? Ranvier bohuma. Aferin hocam.
Hocam mielin kılıf impuls üretimini hızlandırdığından bahsetmiştim. Eğer bir nöronda mielin kılıf varsa impuls üretim hızı 120 ms, rodranım gibi mip mip yapıp hızlıca gidiyor. Ya da eğer yoksa da mielin kılıfımız 12 metre bölü saniye.
Yine hızlı da bakma. Mielin kılıfı olduğu zaman çok daha hızlı impulsü aktarabiliyorsun. Şimdi loronun yapısından bahsettik değerli hocam.
Nerogliyalardan, gliaların çeşitlerinden bahsetmek istiyorum. Senin için ufak tefek kodlamalarım olacak. Dikkat edin eminim rica ediyorum.
Hocam aşağı inelim. Nerogliyalara, glia çeşitlerine bakalım. Totalde 5 çeşit gliamız var. Hocam bak gösterdiğim yerlere bakmanı istiyorum. Bir numaralı gliamız oligodendrosit.
İki numaralı gliamız şivan hücresi. Şivan'ı zaten biraz evvel duymuştuk. Ne yapıyordu?
Mielin kılıf sentezliyordu. Hocam yukarı bak oligodendrosit de mielin kılıf sentezliyor ama nereye? Merkezi sinir sistemine.
MSS görüyorsan merkezi sinir sistemi. ÇSS görüyorsan çevresel sinir sistemi. Hocam oligodendrosit ve şivan hücresi hangisi çevresel hangisi merkezi sinir sistemine beynomolliye hangisi vücudumuzdaki beynomollik dışında kalan çevresel sinir sistemine mielin kılıf sentezler derse şunu dikkate alıyorsun.
Hangisinin söylenişi daha böyle ağır? Oligodendrosit mi? Şivan Hücre Sivri ne cevap veriyorsun? Oligodendrosit. Aferin hocam.
Oligodendrositler merkezi sinir sistemi yani beyin ve omurliğe mielin kılıf sentezliyor. Şivan da işte ne yapıyor? Çevresel sinir sistemindeki nöronlara mielin kılıf sentezliyor. Anlaşıldı mı burası? Hocam mikrogriyaları göstermek istiyorum.
Mikrogriyalar mikroptan hakkında tutmanı istiyorum. Bizim sinir sistemimizdeki mikropların fagosite edilmesi. Türkçesi yenilmesinden sorumlular. Hocam alt tarafta bir tane hücre görüyorsun.
Ependim. Neymiş ismi duyamadım? Epen Efendim? Ependim aferin.
Hocam Ependim hücresi şunu yapıyor kafanda şu şekilde kodlamanı istiyorum. Patrondan zam istediğin zaman ne yaparsın gidersin? Efendim ben zam istiyorum sizden diyemezsin de işte zam istediğini hayal etmeni rica ediyorum.
Ependim hücresi, Ependim hücresi, BOS İngilizce ne? Patron, Beyin Omurlik Sıvısı üretilmesini sağlıyor ve merkezi sinir sistemindeki boşlukların örtülmesinden sorumlamış. Ne yapıyormuş Ependim?
Beyin omullik sıvısı üretir ve merkezi sinir sistemindeki boşlukları örtme görevine sahip. Hocam bir de astrosit kaldı. Astrosit de şu şekilde kodluyorum hocam.
Astro asker diye söylüyorum. Kan ve beyin hücreleri arasındaki bariyeri kim oluşturur derlerse ne cevap veriyorsun? Astrosit hücreleri bu işten sorumludur diyoruz hocam. Soruyorum kaç çeşit glia varmış derlerse ne cevap veriyorsun?
Hocam 5 çeşit glia var. 2 tanesi mielin kılıf sentez diyor. Bir oligodendrosit bir de şıvan hücresi. Hangisi?
Aferin beyin omulliği. Beynimde. miyeli kılıf sentezler merkezi ne diyorsun? Oligodendrosit.
Aferin hocam. Oligodendrositler merkezi şivolojisi çevresine miyeli kılıf sentez diyor. Efendim ne yapıyor?
Efendim ne? Beyn omullik sıvı üretilmesinden ve merkezi sinir sistemindeki boşlukların örtülmesinden sorumlu. Mikropara fagoste eden kimdi değerli hocam? Mikrogliyalar.
Peki kan beyin bariyeri oluşturan kimdir derlerse de astrosit olarak ifade ediyoruz. Anlaşıldı mı hocam glia çeşitleri önemlidir? Bu şekilde kafanı kodlamanı rica ediyorum.
Şimdi yukarı doğru çıkalım değerli hocam. Görevlerine göre nöronlardan bahsedelim. Bizim...
3 çeşit nöronumuz var görevine göre. 1-Duyu nöronu. İsimden de anlayacağın üzere duyu organlarından aldığı uyarıları nereye? Merkezi sinir sistemi.
Yani beyin ve omurluya taşır. 2-Nöronumuz çeşit olarak görevine göre dersek ara nöronlarımız. Ara nöronun bir diğer ismi inter nöronudur.
İnternasyonel, uluslararası demek. Ara buradan hakkında tutabilirsin. Merkezi sinir sisteminde.
Yani beyin ve omurlukta bulunan nöronlarımız hocam ara nöronlardır. Bunlar ne yaparlar? gelen uyarıları değerlendirir ve bunlara karşı bir cevap oluştururlar.
Vücudumuzda dışarıdan gelen uyarılara karşı ne tepki vereceğimizi karar verirler. Motor nöronlar diye ismini eferent nöronlar ne yaparlar dersek oluşan cevapları efektör ismini verdiğimiz organlara yani kaslara ya da endokrin bezlere götüren nöronlara biz motor nöron ismini veriyoruz. Tekrar edelim kaç çeşit nöron varmış söyler misin?
Görevine göre diye sorarsak hocam 3 çeşit. Duyu nöronu, ara nöron, motor nöron hangisi? Merkezi sinistemi de bulunur.
Ara nöronlar hangisi? Duyu organlarından aldığı uyarları merkezi sinistemiyle taşıt. Ne cevap veriyorsun hocam?
Onlar da duyu nöronları demiştik. Hangisi oluşan cevapları kaslara ya da organlara götürür? Dersek de o da motor nöronu olarak ifade ediyoruz sevgili hocam. Şimdi alt tarafta bir kodlama yaptım senin için. Buradaki kodlamayı iyi bilmelisin.
Sorular da karşına gelecektir. Hocam uyarıları alan... bizim epitel doku kökenli ya da sinir hücresinden farklılaşarak oluşmuş olan reseptörlerimiz var. Bunları duy organları da sana daha detaylı bahsedeceğim.
Mekano reseptör, fotoreseptör, termo reseptör değil reseptörlerimiz var. Reseptör alıcı demek zaten. Receive'den geliyor İngilizcesinden. Reseptörler uyarıları ne yapıyor değerli hocam?
Şöyle bana alıyorlar. Kime aktarıyorlar? Duyu nöronlarına aktarıyorlar.
Duyu nöronları bunları kime götürüyor? Merkezi sinir sisteminde bulunan ara nöronlara bir aktarıyor. Ara nöronlar kime veriyor sevgili hocam oluşan cevapları?
Motor nöronlara aktarıyor. Motor nöronlar efektörü aktarıyor ve bir tepki oluşmasına sebep oluyor. Hiçbir şey anlamadım. Ben şimdi sana yolda geldin omzuna dokundum. Ben seni tanıyorum omzuna dokunduğum zaman ne yaparsın?
Aa hocam merhaba dersin. Yola devam edersin. Ne oldu? Reseptör uyarıyı aldı.
Duyudan araya. Ara ne dedi? Ulan sevme hoca dokunda sıkıntı yok dedi.
Motor nöronlarına yani hastalığına tepki vermek için bir emir verdi mi? Verdi mi? Sıkıntı yok devam et deyip yoluna devam etmeni istedi. Ama tanımadığım biri yolda yürürken omuz attı.
Ne oldu? Reseptör duyu ara ara ne dedi? Hayırdır la biraderim kim bana omuz attı deyip tepki vermeni istedi. Aradan motora geçti. Motordan sonra elli kaldırdı.
Şşş hayır dedi birader deyip tepki verdim değerli hocam. Gördüğünüz üzere bu şekilde bir sıralama var. Daha iyi anlaman için böyle bir. Örnek vermeye ihtiyacı hissettim. Tekrar edelim.
Ne oluyormuş? Nasıl kodluyormuşuz? İster Radamel Falcao'dan eski Galatasaraylı futbolcularından tutabilirsin. Ya da reseptörler uyarıyı aldı. Duyuya duyudan araya aradan motor.
Motordan da efektöre ilettik diyoruz sevgili hocam. Duyu ara motor anlaşıldı tahmin ettiğim üzere. Hocam görevlerine göre nöronlardan bahsettikten sonra bazı durumlardan bahsetmek istiyorum.
Sana mesela lokal anestezi diye bir şey var. Nedir hocam lokal anestezi? Dişini çektirmeye gittin ya da kanal tedavisi yapacaklar.
kanal tedavisi yaparken düğün yorumları Acı ve ağrıyı hissetmesin diye diş hekimine oraya iğne yapıyor. Lokal anestezi ile yapılan durumda düğün nöronları ne olmuyor değerli hocam? Çalışmıyor.
Bu sayede daha rahat çalışıyor. Eskiden lokal anestezi yokken diş hekimleri nasıl yapılıyormuş? Allah affetsin çok zor yani. Ters durum nedir değerli hocam?
Derse kişi de ara nöronlar ve motor nöronlar ne olmaz çalışmaz. Bu şekilde kolunu ve bacağını ya da vücudunun farklı kısımlarını istenme olarak çalıştıramayabilir. burada ara ve motor nurunları çalışmayabiliyor.
Botoks nedir hocam diye sorarsak günümüzde biliyorsun ki estetik talepler için botoks yapılabiliyor. İşte kaz ayakları diyorlar. Alındaki çizgiler diyorlar.
Botoksla bunlar düzeltilebiliyor. Ya da mesela uykuda diş sıkma sıkıntısı olan kişi. çiçeklerin çene kaslarına botoks yapıyorlar bu sayede geceliğin uykuda daha rahat uyuduklarını söylüyorlar Bu da bir tedavi yöntemi botoks neymiş diye sorarsak kim çalışmıyor diye sorarsak cevabın hocam motor nöronlar botoksa görev almıyorlar ne gibi durumlarda kullanılıyormuş estetik taleplerde ya da uykuda diş sıkma gibi durumlarda botoks tedavisiyle çözüm bulunmaya çalışıyor değerli hocam buranın anlaşıldığını tahmin ediyorum hemen şimdi impuls oluşmasından bahsediyorum impuls Bizim uyarılan nöronumuzdaki elektriksel ve kemikal değişikliklere ne ad veriyoruz diye sorarsak, söyler misin?
Impuls ismini veriyoruz. Impuls, uyartı demek. Bak, uyarı değil, uyartı. Anlaşıldı mı hocam?
Hocam, uyarı nedir diye sorarsak, onu söyleyelim. İç ve dış çevredeki canlıyı etkileyen, impuls oluşturabilen faktörlere biz uyarı ismini veriyoruz. Mesela ses bir uyarı, ışık bir uyarı.
Anlaşıldı mı hocam? Uyartı ya da diğer ismiyle impuls, bu uyarının canlı da, nöronda oluşturmuş olduğu etkiye impuls ismini veriyoruz. veriyoruz hocam. Şimdi bizim nöronlarımızda eşit değer adını verdiğimiz bir değerimiz var hocam.
Eşit değer, eşit şiddet nedir diye sorarsak nöronda impuls oluşturabilmek istiyorsan gerekli olan en düşük uyarı şiddetine eşit değer resmini veriyoruz. Ne demek hocam bu? Markete gittin bir tane tişört beğendin. Tişörtün fiyatı sallıyorum 100 lira.
Bu tişörtü almak istiyorsan 95 liranın varsa ne yapmıyorlar değerli hocam? Vermiyorlar. Gidip de mecburen o parayı tamamlaman gerekiyor. Bu şekilde alışveriş yapabiliyorsun. Aynı durum nöronda da geçerli.
Eşik değerin altında bir uyarı verilirse nöronumuzda sevgili hocam ne oluşmuyor? İmpuls oluşmuyor. Sana sorayım cevap ver. A nöronuna, B nöronuna, C nöronuna, D nöronuna, E nöronuna impuls için uyarı verilmiş.
A ve E nöronlarına yeterince uyarı eşik değerin altında uyarı verildiğini görüyorsun. B ve D nöronlarında da eşik değerde. C'de eşit değerin üzerinde uyarı verildiğini görüyorsun. Hangilerinde impuls oluşur değerli hocam diye sana sorarlarsa da cevap vereceksin.
Hocam B'de, C'de ve D'de impuls oluşur. A ve E nöronlarında eşit değerinin altında olduğu için impuls oluşumu görülmez diyoruz sevgili hocam. Anlaşıldı değil mi buraya kadar? Eşit değer ve eşit şiddetli ifadesi anlaşıldıysa terzimize devam edelim sevgili hocam.
İfademizi okuyalım. Nörona verilen uyarı eşit değer ve eşit değerin üzerindeyse nöronda ne oluşturabiliyorduk? İmpuls oluşturabiliyorduk.
Eşik der altındaki uyarılara nöronumuz dikkate almıyor. İmpuls oluşturmuyor. Bu duruma ne ad veriyoruz diye sorarsak değerli hocam.
Ya hep ya hiç prensibi ismini veriyoruz. Nöron eşik derin altındaki uyarılara tepki vermiyor değerli hocam. Alt tarafta iki tane farklı durum var.
Dikkat edin demeyi istiyorum. Hocam bir sinir teline uyarı verdiğimiz zaman. Tek bir sinir teline eşik der ve üzerinde uyarı verdiğimiz zaman. Nöronumuz tek bir sinir ucumuz tepki veriyor. Ama farklı eşik değerlere sahip olan değerli hocam bir sinir demeti bir sinir kordonuna uyarı verdiğimiz zaman aynı şekilde ya hep ya hiç prensibine bu durum uymuyor.
Bundan bahsetmek istiyorum. Hemen yaklaşalım hocam. Sinir teline.
Eşik değerin altında bir uyarı verilmiş. Herhangi bir şekilde impuls oluşmuş mu? Hayır. Peki eşik değerin üzerinde bir uyarı verdiğimiz zaman nöronumuzda impuls oluşmuş mu?
Evet hocam. Ya hep ya hiç prensibine bağlı olarak impuls oluşmuş. Eşik değerden daha yüksek şiddetli bir uyarı verdiğimiz zaman tekrar impuls oluşmuş.
Daha yüksek şiddetli bir uyarı verdiğimiz zaman yine aynı şekilde tepki verdiğini görebiliyorsun nöronumuzun. Ama sinir demetinde farklı eşik değerlere sahip olan nöronlar bulunduğu için sinir kordonu da diyebilirler. Uyarı verdiğimiz zaman eşik değerin altında uyarı oluşmadığını görüyorsun.
Işık değerinin biraz üzerinde bir uyarı verdiğimiz zaman, eşit değerde bir uyarı verdiğimiz zaman impuls oluşmuş. Daha yüksek şiddetli bir uyarı verdiğimiz zaman daha farklı bir şekilde impuls oluştuğunu görebiliyorsun. Uyarının şiddetini arttırdığımız zaman değerli hocam bir yere kadar impuls, aksiyon potansiyelinin arttığını bir yerden sonra sabit kaldığını görebilirsin. Biz bu duruma merdiven etkisi ismini veriyoruz.
Hocam neden böyle diye sorarlarsa söyleyelim. Bir sinir kordonunda farklı eşit değerlere sahip olan nöronlar bulunur. Bundan dolayı merdiven etkisi görülür.
Tek bir sinir telinde böyle bir merdiven etkisinden bahsedemiyoruz. Uyarının şiddeti arttıkça oluşan impulsün sayısı tek bir nöronda artar. Uyarı eşit değer üzerindeyse impuls oluşur mu dersek evet hocam diyoruz.
Peki tek bir nöronumuzu ya hep bir hiç prensibine uyar mı derlerse evet hocam diyorsun. Peki... Sinir kordonuna baktığımız zaman eşit değerde uyarı verildiği zaman sinir edemetteki bütün nöronlar uyarılıyor mu?
Hayır hocam hepsi uyarılmıyor. Farklı eşit değerlere sahip oldukları için uyarının şiddeti arttıkça uyarılan nöron... Bu sayıslar ne oluyor değerli hocam? Artıyor. Biz buna merdiven etkisi ismini veriyoruz.
Peki sinir kordonuyla ilgili söyleyelim. Uyarı şiddeti arttıkça impulsün sayısı ve verilen tepkinde şiddeti ne olur değerli hocam? Artar diyoruz kıymetli hocam. Bundan bahsettikten sonra polarizasyon, depolarizasyon ve repolarizasyon kısmına geçebiliriz kıymetli hocam. Değerli hocam, normalde müfedatta olmayan ama sorularda karşısına gelebilecek bir kısımdan bahsetmek istiyorum.
Nörunda impuls oluşumunda ne gibi değişiklik var? meydana geliyor bunları öğretmek istiyorum. 3 tane kavramdan bahsedeceğim.
Birincisi polarizasyon, Türkçesi kutuplaşma. İkincisi depolarizasyon, Türkçesi kutuplaşmanın bozulması. 3 repolarizasyon, tekrar kutuplaşma olarak ifade ettiğimiz 3 durumdan ve kısımdan bahsedeceğim.
Bizim nöronlarımızda impuls adını verdiğimiz uyarıkları oluşturabilmek için 2 tane mineral lazım. Bir tanesi sodyum, bir tanesi potasyum. Bu sodyum ve potasyumun nöronun içinde ve dışında olma durumlarına ve yer değişikliği durumlarına göre impuls oluşturuyoruz.
Nedir hocam bunlar? Bunlardan bahsedeceğim. Dikkat edin hocam.
Bizim nöronumuz geyik gibi yatıyorken, dinleniyorken değerli hocam, sodyumlar hücrenin neresinde? Dışında. Potasyumlar hücrenin iç kısmında bulunuyorlar. Sodyumların dışarıda, potasyumların içeride olduğu duruma biz kutuplaşma ismini, yani...
polarizasyon ismini veriyoruz. Nöron bu durumda delişimleri yani sodyumları dışarıda potasyumları içeride tutabilmek için ne harcar değerli hocam? ATP harcar.
Bu olay sayesinde nöronumuz impuls almaya hazırdır. Fare kapanı gibi düşünebiliriz. Mesela fare kapanını kurarken ne yapıyorsun?
Bir enerji harcıyorsun. Bir yere sabitliyorsun. Fare geldiği zaman çak.
Farenin o kapanını olacak. Harekete geçecek. Bu fareyi tutan farenin yakalanmasını sağlayan yayı bir mekanizma ne yapıyor değerli hocam?
Tutuyor. Enerji harcayarak tutuyor gibi düşünebilirsin. Bizim nöronumuzda da değerli hocam uyarı gelene kadar nöronumuz enerji harcayarak sodyumları dışarıda potasyumları içeride tutuyor. Ne zaman dışarıdan bir etki gelirse, ses gelirse ışık gelirse, fiziksel bir etki olursa yük dengesinin bozulması yani depolarizasyon depolarizasyon yük dengesinin bozulması görülüyor. Nasıl oluyor hocam?
Dışarıda bulunan sodyumlar nöronun içine doğru hareket ediyor. Sodyum kanalları açılıyor. ve sodyum önemli burası difizyonla nöronun içerisine giriyor. Tekrar söylüyorum nöron kendi haline takılıyordu. Uyarı geldi.
Uyarı geldiği zaman sodyumlar hücre içerisine girdi. Biz bu duruma ne ad veriyormuş? Söyle bakayım bana. Ne polarizasyon?
İmpuls oluşmasına sebep oluyor bu olay zaten. Peki hocam sodyumlar içeri girdiği zaman bizim nöronumuz yeniden dengeleyebilmek için bu yük dengesini Eski hale getirebilmek için hücrenin içerisinde bulunan potasyumları hücrenin dışarısına hangi olayla? Difüzyonla aktarıyor hocam. Biz bu olaya ne ad veriyormuş?
Söyle bakayım bana. Re polarizasyon ismini veriyoruz. Niçin bu olay gerçekleşiyor diye sorarsak yük dengesini koruyabilmek için değerli hocam. Tekrar edelim çabucak. Sodyumlar dışarıda, potasyumlar içeride.
Biz bu duruma ne ad veriyoruz? Polarizasyon. Dinlenme durumunda enerji harcayarak durumumuz bekliyor. Sodyumlar içeri giriyorsa biz buna difüzyonla... depolarizasyon diyoruz, impuls oluşturmuş oluyoruz.
Potasyumlar dışarı çıkıyorsa buna ne ad veriyorsun? Repolarizasyon ismini veriyorsun. Aferin hocam.
Şimdi bizim nöronumuz bu sayede impulsü alıp taşımış oluyor. Peki nöronumuz tekrardan yeniden impuls oluşturmak istiyorsa, yeniden impulsü aktarmak istiyorsa eski haline dönmesi lazım. Bunun için de değerli hocam, sodyum potasyum pompası adını verdiğimiz bir mekanizmayla enerji harcayarak sodyumları dışarı...
Potasyumları tekrardan içeri alıyor. Bu olayda ATP harcar mı? Enerji harcar mı diye sorarsak Evet hocam enerji harcayarak sodyum potasyum pompası yardımıyla nöronumuz tekrardan polarize hale geliyor. Bu olayı daha iyi anlaman için şöyle bir benzetme yapmak istiyorum. Konaklamak için bir otele gittin.
Otele gittiğin zaman girdiğin odadaki yastıklar, yorganlar işte çarçafla karışmış vaziyette. Kalmak ister misin? Hayır dersin ki burası temizlenmemiş, burayı düzenleyin dersin.
Bizim sodyum potasyum pompası da tabiri caizse bu işi yapıyor. Yatakları nevresimleri böyle gıcır gıcır gergin, yastık kılıflarını değiştiriyor, yorganları değiştiriyor. Anladın demek istediğim şeyi.
Gittiği zaman bakıyorsa tamam pırıl pırıl diyorsun, burada konaklayabilirim diyorsun. Nöronumuz da bu sayede değerli hocam ne yapıyor? İmpuls almaya hazır hale geliyor.
Hocam sorulan bir ifadeleri dikkat edin demeni istiyorum. Nöronumuzda impuls oluşturabilmek için... gereken enerjiyi uyaran mı veriyor? Mesela işte ses mi, ışık mı?
Yoksa ne bileyim mekanik etki mi? Yoksa benim nöronum kendimi üretiyor diye sorarlarsa cevabın şu olmalı. Nöronumuz input oluşturabilmek için gereken enerjiyi nereden karşılar, nereden bulur dersek aerobik solum yapar.
Aerobik solumla bu enerjiyi kendisi üretir. Hocam uyarandan enerjiyi ne yapmaz? Söyler misin?
Almaz. Nöronumuz gereken input için gereken enerjiyi kendisi üretir. Anlaşıldı mı sevgili hocam? Aferin sana. Hocam bu polarizasyon, depolarizasyon ve repolarizasyonun bir de grafikte gösterimi var.
Aksiyon potansiyeli olarak ifade ettiğimiz impulsün gösteriminden bahsetmek istiyorum. Nöronumuzda eksi 70 milivoltla artı 40 milivolt arasında bir değer var. Bizim nörumuz polarize haldeyken eksi 70 milivoltlu bir değerde bekler.
Sodyumlar dışarıda, potasyumlar içeride. Ne zaman dışarıdan bir uyarı geldiği zaman... Nöronumuzda sodyumlar nereye?
Hücrenin içerisine geçer. Biz buna ne ad vermiştik? Depolarizasyon ismini vermiştik.
Daha sonra bunu dengeleyebilmek için repolarizasyonla potasyumlar hücrenin neresine dışına çıkıyordu? Bu iki olayda enerji harcıyor muyduk diye sorarsak? Hayır hocam. Peki repolarizasyon sonucunda bizim nöronumuzda bazen potasyumlar daha fazla dışarı çıkar. Potasyum kapıları biraz yavaş kapandığı için nöronumuz biraz daha dışarı potasyum verebilir.
Hiperpolarizasyon adını verdiğimiz durum söz konusu olur. Daha sonra sodyum potasyum. pompası yardımıyla sodyumları dışarı potasyumları içeri alırız.
Biz bu duruma tekrardan ne ad veriyoruz? Polarizasyon ismini veriyoruz. İmpuls dediğimiz olayda nöronumuzun polarize durumdan depolarize, sonra repolarize, hiperpolarize ve polarize olması durumuna verdiğimiz isimdir sevgili hocam.
Hocam doğru yanlış sorumuzu beraber çözelim. Merkezi itleri sisteminde mielin kılıfı şivan sentezler ne cevap? Biliyorsun hocam merkezi değil çevresel nir sistemindeki mielin kalıfları şıvan ucası sentezliyor.
Bu ifade yanlıştır. Merkezi sinir sistemindekidir. oligodendrosit.
Hatırlıyor musun? İsmi çok ağır demiştik değerli hocam. İkinci öncüle bakalım. Eşit değer ve üzerindeki uyarılar nöronlarda impulsa sebep olur. Impulsa oluşturur.
Doğru bir ifadedir. Eşit değer alttaki uyarılarda nöronumuz tepki vermiyordu. Eşit değer ve üzerine tepki veriyordu.
Biz bu duruma ne adı veriyoruz demiştik. Ya hep ya hiç prensibi ismini vermiştik. Hocam üçüncü öncülüğümüze bakalım. Sinir demetinde farklı eşit değerlere sahip olan nöronlar bulunur demiştik.
Evet hocam bunu doğrudur diye ifade edebiliriz. Sinir demeti ya da sinir kordonunda farklı eşit değerlere sahip sahip olan nöronlar mevcuttu. Dolayısıyla merdiven etkisi görülüyor demiştik.
Bu ifade için de doğrudur dedim. Son öncülüğümüze bakalım. Nöron impuls oluşturmak için gereken enerjiyi uyarandan alır.
Ne cevap veriyorsun? Hayır hocam. Nöronumuz gereken enerjiyi kendisi aerobik solunumda mitokondrilerinde üretir.
Bu ifade için yanlıştır diyoruz. Bu sayede doğru yanlış sorumuzu yaptık. Yolumuza devam edelim sevgili hocam.
Aşağıda bir ifadeden bahsetmek istiyorum. Nöronlarda impulsün yönü nereden nereyedir derlerse değerli hocam bilmen gereken şey nöronlarda impuls dendritten nereye doğru? Aksona doğru gerçekleşir.
İmpuls aktarımı impulsün yönü dendritten aksona doğru olur. Bu şekilde impulslerimiz taşınıyor. Sinapslarda birazdan bahsedeceğiz. İmpulsün yönü aksondan dendrite doğru olacak. Birazdan bahsedeceğim.
Hocam bir de atlamalı iletim diye ifade ettiğimiz bir durum söz konusu. Hocam nöronlarda mielin kılıf sentezleyen şivanüceleri var mıydı? Vardı.
Oligodendrosit ve şivanüceleri mielin kılıf sentezliyor demiştik. Bizim nöronlarımızda eğer mielin kılıf varsa, mielin kılıf lipoprotein yapıda olduğundan bahsettik. Gelelim kılıfın arasındaki kısımlara. Ne boğumu demiştik? Ranvier boğumları.
Bizim impulsümüz nöronun aksiyonunda ranvier boğumlarında atlayarak ilerler. Biz buna atlamalı iletim ismini veriyoruz. Bu durumda impulsümüz daha mı hızlı daha mı yavaş taşınır dersek.
Bu durumda impulsümüz daha mı hızlı daha mı yavaş taşınır dersek. Bu durumda impulsümüz daha mı hızlı daha mı yavaş taşınır dersek. Bu durumda impulsümüz daha mı hızlı daha mı yavaş taşınır dersek.
Bu durumda impulsümüz daha mı hızlı daha mı yavaş taşınır dersek. Bu durumda impulsümüz daha mı hızlı daha mı yavaş taşınır dersek. daha hızlı gerçekleşir diyoruz hocam.
Daha hızlı taşınır diyoruz. Miel'in kılıfta yük değişimi gerçekleşiyor mu? Hayır.
Nerede olur derlerse cevabın Ranvier bomblarında impuls iletimi gerçekleşir diyoruz. Sevgili hocam burada da ne öğrendik? Impulsün iletim yönü nöronda nereden nereyeymiş?
Dendriten aksana doğrudur. Peki eğer nöronda Miel'in kılıfı varsa impulsümüz atlama olarak iletilir dedik. Bu sayede impulsümüzü daha hızlı bu şekilde taşıyabilirdik.
Ne demiştik? Miel'in kılıfı artı 120 metre bölü saniye. Peki yoksa 12 metre bir saniye hızla bizim nöronumuz, impulsümüzü taşıyordu sevgili hocam. Bunu söyledikten sonra impulsün iletim hızını ve impulsün sayısını etkileyen faktörlerden bahsetmek istiyorum.
Dikkat edin demeni istiyorum. Bu kısım gerçekten çok önemli. Çok hata yapılıyor sevgili hocam. Gözünü dört aç. Şimdi impulsün sayısını etkileyen, nörolde taşınan, mesajın sayısını etkileyen şeyler nelerdir?
Bir, uyarının sayısı artarsa. Nörona geldim. Hey, hey, hey. Üç kere uyarı verdim.
Ne oluşur diye sorarsak 3 tane impuls oluşur. Bu sayede impulsün sayısını arttırmış olursun. Doğru mudur? Peki uyarının şiddetini arttırırsan.
Yani eline gidip de böyle yavaş vurmak var. Bir de böyle sert vurmak var. Sert vurduğun zaman da yine ne olur?
Impulsümüzün sayısı artar. Hızı artmaz. Aynı hızda gider sevgili hocam.
Uyarının frekansını arttırırsan. Yani gerçekleşme sıklığını arttırırsan. Yani mesela. 4, 5, 6, 7, 8 bir böyle sıklık da var bir de böyle daha sık vurmak var.
Daha sık vurursan daha fazla impuls oluşturmuş olursun. Bu sayede impulsün sayısını da ne yaptırmış olursun? Arttırmış olursun.
O zaman tekrar derim uyarının sayısı, uyarının şiddeti, uyarının frekansı, gerçekleşimi sıklığı oluşan impulsün neyini etkiler? Sayısını etkiler. Impulsün hızını etkilemez. Asansörün düğmesine daha sert...
basın zaman asansör seni daha hızlı yukarıya taşır. Taşımaz değerli hocam. Dolayısıyla tekrar edelim. Impulsün sayısını sayı uyarının sayısı şiddeti ve frekansı etkiler hız değişmez diyoruz. Hızı ne etkiler hızı ne değiştirir?
Eğer nöronumuzda muiyenin kılıf varsa bahsetmiştik. Impulsümüzün hızı yaklaşık 120 metre bölü saniye hızla taşınıyor değerli hocam. Yoksa da 12 metre bölü saniye.
Tabii ki de bizim için bu hızlar çok hızlı. Biz fark edemiyoruz. İstemli olarak hareket ettirebildiğimiz iskelet kaslarımızda nöronlarımız mielin kılıfa sahip.
Dolayısıyla impuls çok daha hızlı ama iç organlarımızda giden nöronlarımız sevgili hocam mielin kılıf bulundurmazlar. Daha yavaş taşıyorlar impulslerimizi. Peki aksiyon çapından bahsetmek istiyorum.
Eğer nöronumuzun aksiyonun çapı kalınsa bunu otoyola benzetebilirsin. Otoyolda yaklaşık olarak... 3-4 şerit hocam oluyor tek yöne ve engel olmadığı için daha yüksek hızlara çıkabiliyoruz. Eğer nöronumuzun aksiyonun çapı ince ise hocam yani gidiş geliş yol gibi düşünebilirsin.
Çok fazla yüksek hızlara çıkamıyorsun. O zaman tekrar edelim. Aksiyon çapı kalınsa impuls hızlı.
Aksiyon çapı ince ise impuls daha yavaş iletilir diyoruz değerli hocam. Run VR bomblarıyla ilgili bir durumdan bahsetmek istiyorum. Daha önceden bahsettiğimiz zaman run VR bombların sayısı fazlaysa impuls iletimi yavaş azsa daha hızlı taşınır diye ifade ediyorduk.
Runware boğumunun impuls iletim hızına etkisiyle ilgili çalışmalar devam ediyor. Yani runware boğumu sayısının impuls iletim hızına etkisi bilinmemektedir diyoruz. Değerli hocam tekrar edelim.
Eğer mielinkalı varsa impuls iletimi hızlı, akson çapı ince ise impuls iletimi yavaş. Peki uyarı sayısı, şiddeti, sıklığı artarsa daha mı hızlı impuls taşıyorsun? Daha mı çok impuls oluşturuyorsun?
Ne cevap veriyorsun? Daha çok impuls oluşturuyoruz. Hız değiştiren şeyler farkıdır dedik.
Ranver bomb sayısı için ne cevap veriyorsun? Ranver bomb sayısının impuls hızına etkisi bilinmemektedir diyoruz değerli hocam. Bu dersimizin son sayfasına geldik.
Gayet güzel dinliyorsun. Tebrik ediyorum sevgili hocam seni. Hemencik sinapstan yolumuza devam edelim.
Sinaps ne? İki nöronun kesiştikleri şu bölgeye biz ne adı veriyoruz dersek söyleyelim hocam sinaps diyoruz. Sinapslar kimler arasında kurulabilir?
Bir motor nöronla bir efektör arasında sinaps kurulabilir ya da... Reseptörle duyu nöronu arasında sinaps görülebilir. Peki normalde nöronda impulsun taşınma yönü nereden nereye diye söylersek nöron üzerinde.
Demiştin ki bana dendritten aksona doğru iken sinaps da sevgili hocam nereden nereye diye sorarsak. Akson ucundan diğer nöronun dendritine doğrudur. Yani sinaps da impulsun taşınma yönü nereden nereye derlerse aksondan dendrite doğru. Normalde nasıldır diye sorarsak nöronlarda dendritten. Aksana doğru.
Hocam sinapslarda nörotransmitter adını verdiğimiz bazı bileşikleri taşıyacağız. Bu iletim kimyasa olarak gerçekleşiyor. Sana şunu soracaklar. Diyecekler ki sinapslarda impulsü nasıl taşıyorsun?
Cevap kimyasa olarak taşıyorsun. Dolayısıyla hız biraz yavaşlıyor. Nöronda impuls nasıl taşınır?
Derler de cevabın elektro kimyasal. Dolayısıyla impuls iletimi nöron üzerine daha hızlı. Sinapsta impuls iletimi daha yavaş gerçekleşiyor diyoruz sevgili hocam. Şimdi bu...
Nöronda gerçekleşen nörotransmitter maddelerin taşınmasıyla gerçekleşen sinaps da bir nörondan diğerine impulsü nasıl aktarıyoruz? Bundan bahsetmek istiyorum. Hocam önce nörotransmitter maddelerden bahsedelim. Nöro nöron, trans taşınma, miter artık bitter çikolataların hakkında tutabilirsin. Nörotransmitter maddeler bir nöronun...
akson ucundan diğer nöronun dendritine doğru salgılanan birleşiklerimiz. Nöro-transmitter maddeler kimler hocam? Asetil, kolin, nöroadrenalin, histamin, dopamin, serotonin gibi bir sürü nöro-transmitter maddelerimiz var. En popüleri kimdir diye sorarsak?
Asetil, kolin. Ne oluyor hocam? Şuradaki şekle bakmanı istiyorum. Yukarıdaki şekle bakmanı istiyorum.
Buradaki nöronumuz dendritten uyarıyı almış. Gövdesinden geçirmiş aksondan bir nörondan... diğerine geçirecek.
Doğru mu? Buradaki akson ucuyla buradaki görmüş olduğun şu yapı aksonun uç kısmı altta görmüş olduğun kısımda diğer nöronun neresi dendriti. Burada neler oluyor bunlardan bahsedeceğim.
Alt tarafta kısımları okuyacağım ama okumadan evvel önce bir sesli bir şekilde anlatmak istiyorum. Dikkatli dinle. Hocam önce kalpsiyum iyonları aksonun uç kısmına girer.
Girdikten sonra bizim şu görmüş olduğum mitokondilerimizde üretilen ATP'ler yardımıyla Asetilkolin gibi, nöradrenalin gibi diğer nörotransmitter maddelerimiz Golgi aygıtında paketlenir ve sinaptik kesecik ismini verdiğimiz yapıyla egzostozla sinaps boşluğu adını verdiğimiz boşluğa salgılanmak üzere taşınır sevgili hocam. Bizim nörotransmitter maddelerimiz sinaps boşluğuna... İzdostozla geçer.
Sinaps boşluğuna salgılandıktan sonra buradaki sinaps boşluğunun karşısına geçerler ve bir sonraki nöronun neresine? Dendritinde bulunan reseptörlerine tutunurlar. Reseptörlere tutunduğu zaman değerli hocam bir sonraki nöronun dendritinde depolarizasyon başlar.
Yani impuls oluşur ve aksiyon ucunda bulunan impulsü diğer nörona ne yapmış olursun? Aktarmış olursun. Değerli hocam. Şimdi burada neler olup bitiyormuş?
Hemen çabuk çabuk seninle beraber söyleyelim. Sinapsın ucuna ne giriyor demiştik önce. Kalsiyum yonları difizyonla içeri giriyor.
Golgi'de paketlenmiş olan nörotransmitterler, sinaptik kesecikler yardımıyla sinaps boşluğuna doğru taşındı. Nörotransmitterler sinaps boşluğuna dökülüverdiler. Ve bir sonraki nöronun dendriteki reseptöre bağlandılar.
Ve impulsü ne yapmış oldular? Bir sonraki nörona aktarmış oldular. Şimdi şunu söyleyecekler sana.
Görevi biten... nörotransmitter maddeler ne olacaklar değerli hocam? Hemen söyleyeceksin.
Günev biten nörotransmitterler ya tekrardan aksiyonun uç kısmına geri alınır ya da enzimler yardımıyla buradaki nörotransmitterler ne olur sevgili hocam? Parçalanır diyoruz. Değerli hocam son kısmımız kaldı. Gayet güzel dinliyorsun. Hocam seçili direnç kolaylaştırıcı ve durdurucu sinaps nedir?
Bundan bahsetmek istiyorum. Hocam sinapslar impulslerin ilk olarak değerlendirildikleri yerlerdir. Uyarılar sinapslara geldiği zaman ilk olarak değerlendirilirler ve nereye gideceklerine karar verilir. Yani nereyi uyaracak nöronumuz? Yani sahil neyine battı?
Eee bütün vücudu böyle Azerbülbül gibi keşkül gibi titresin mi sevgili hocam? Titremesin diye bizim nöronlarımız seçici direnç uyguluyorlar sinapslarda ya kolaylaştırıyorlar ya da durdurucu sinaps gerçekleştirerek Sadece impulsün ilgili organlara, ilgili yerlere gitmesini sağlıyorlar. Hocam aşağıya bakmanı rica ediyorum. Hocam bir nolu nöronumuza ne verilmiş? Uyarı verilmiş.
Uyarı geldikten sonra bir nolu nöronumuzda impuls oluşmuş. Bu impuls buradan aktarılacak güzel 2 nolu ve 4 nolu nöronun bulunmuş olduğu sinapsa geldi. Hocam sinaps bölgesine gelmiş olan impulsümüz ya 2 ve 3 yolunu takip ederek burada etkiye sebep olacak ya da 4 ve 5'in olduğu kısmı takip edip alt tarafta etkiye sebep olacak. Ya şöyle söyleyeyim sol elinde kahve varsa elin yandıysa gidip de sağ elini kaldırmanın mantığı yok değil mi hocam?
Burada bir engelleme ve kolaylaştırma söz konusu olacak. Bundan bahsedeceğim. Bizim hocam şu 2 ve 4 nolu nöronun arasında bulunan sinapsımızda seçici direnç uygulanıyor.
Diyelim ki bizim impulsümüz nereden gitsin değerli hocam? 3 nolu nöronumuzun bulunmuş olduğu efektörden etki oluşması da sebep olsun. Kolaylaştırma dediğimiz olayda impulsümüz hangi yolu izler diye sorarsak 1, devam et 2, daha sonra 3'ü izleyip efektöre gider.
Yani kolaylaştırmada nöronun izlediği yol 1, 2, 3 şeklinde olurken engelleme ya da durdurma dediğimiz durumda durdurucu sinaps da ne olur diye sorarsak impulsümüz birden gider, 4 ve 5'e geçer mi diye sorarsak ne cevap veriyorsun? Hayır hocam, birden sonra 4 ve 5'e ne olmaz değerli hocam? Söyler misin?
Geçmez. Biz buna engelleme ya da durdurucu sinaps ismini veriyoruz. Bu sayede... bu sayede ne oluyor değerli hocam? Boşu boşuna nöronumuzda gereksiz yere enerji harcanmamış oluyor.
Impulsumuz durdurucu sinapsa geldiği zaman bir sonraki sinaps hiperpolarize hale geliyor. Bu sayede sadece ilgili kasları ve bezleri uyarmış oluyorsun sevgili hocam. Anlaşıldı değil mi değerli hocam? Kolaylaştırma ve durdurucu sinapsa ne oluyor?
Sipci direnç nedir? Bundan bahsettik. Son kısmımızda bir örnek daha sonra çözelim ve dersimizi tamamlayacağız. Şimdi aşağıdaki örneğimize beraber bakalım.
Hocam X nöronumuz var. X nöronu şurada görmüş olduğunuz gibi ABC nöronlarıyla ne yapmış hocam? Sinaps yapmış.
A nöronu, B nöronu, C nöronu da buradaki gelen uyarıya göre tepki verecek. Okuyalım. Yandaki şekilde X nöronu ve onunla sinaps yapmış olan ABC nöronları verilmiş.
X nöronundan salgılanan nörotransmitterler sadece A ve B nöronlarında depolarizasyona sebep olmuş. Yani input... A ve B nöronda ilerlemiş. C nöronda impuls aktarıma görülmemiş. Yani buraya engelleme, buraya da A ve B'nin olduğu kısmı da kolaylaştırma diyebilir miyiz?
Diyebiliriz. Şimdi buradaki öncülere göre, buradaki bilgilere göre hangileri doğrudur diye soru bize sormuş. Birinci öncülü okuyalım. X nörunda impuls elektro kimyası olarak taşınır. Ne cevap veriyorsun?
Evet hocam. Uyarı geldiği zaman bizim... impulsümüz X nöronda elektro kimyasal taşınmış. İkinci okuyalım. X nöronunun diğer nöronlara yaptığı sinaps setçi direnç görülür demiş.
Evet hocam burada setçi direnç görüldüğü için A ve B'de sevgili hocam impuls görülürken impuls aktarılırken C nöronda impuls geçmemiş. Üçüncü öncüyle bakalım. Impuls X nörondan geçerek A ve B nöronlarına uyarır demiş.
Evet bu ifade için doğrudur dedim. Dördüncü öncüyle bakalım. C nöronunda durdurucu sinaps gerçekleşmiştir.
Evet. C nöronda impuls oluşması görülmemiş. Yukarıda bundan bahsetmişti. Beşinci öncülüğümüze bakalım.
Nörotransmitterler gol gaygatından ayrılan keseciklerle sinaps boşuna salgınır. Biraz evvel bunu sinapta bahsetmiştik. Bu da doğru.
Son öncülüğümüze bakalım. Sinapstaki nörotransmitter maddeler her zaman bir sonraki nöronda impuls oluşmasına sebep olur demiş. Ne cevap verirsin?
Hayır hocam. A'da B'de oluyor ama C'de olmuyor. Bu ifade yanlıştır diyoruz. Hangileri doğrudur dediği için 1, 2, 3, 4, 5 bizim doğru cevabımız.
Altın oğlu ifademiz yanlış verilmiş sevgili hocam. Tebrik ediyorum sevgili hocam seni. Bu sayede sinir sistemiyle ilgili olan ilk dersimizi tamamladık.
Minik bir tekrar yapmak istiyorum. Ne öğrendik seninle beraber? Hemencik dersimizin en üst kısmına bakalım.
Önce nöronun yapısından bahsettik. Kısa kollara dendirip uzun kola akson demiştik. Mielinkuluf sentezleyen şıvan ucası vardı. Aradaki boğumlara Ranvier boğumları var demiştik. Kaç çeşit nöronumuz var diye sormuştum.
Demiştim ki hocam duyu ara motor. Duyu nöronları uyarı alan ara değerlendiren motor cevabı götüren nöronlara verdiğimiz simdi reseptör uyarı yalı duyuya duyu ara motor en son efektörü aktarıyor demiştik. Kaç çeşit kliyamız var diye sormuştum.
Demiştim ki hocam 5 çeşit. Hangisi merkezi yetimleri sisteminde Mielinkuluf? Oligodendrosit. Aferin değerli hocam. Hangisi çevresel sinir sistemini yeni kılıp ne diyorsun?
Şivan hücresi. Aferin. Hangisi mikropları fagostener? Mikrop, mikroglia. Tebrik ediyorum.
Peki son bir şey daha söyleyelim. Kan beyin bariyeni kim oluşturur? Astroasit. Efendim de beynomolik sıvısı üretilmesinden sorumludur diye kodlamıştık hocam.
Eşiklerden bahsetmiştik. Eşiklerin altındaki uyulara nöronumuz tepki vermiyordu. Ya hep ya hiç prensibinden bahsetmiştik.
Sinir teli ve sinir demetine baktığımız zaman hangisine merdiven etkisi görülüyor demiştik. Hocam sinir demeti neden demiştim? Çünkü... Bunda farklı eşik değerlere sahip nöronlar var demiştik. Eşik değerde uyarı verildiğinde bütün nöronlar sinir demelerinde uyarılmıyor demiştik.
Ama tek bir nörondan telden bahsediyorsak sinir telimiz tepki veriyordu değerli hocam. Peki sonra demiştik ki hocam polarizasyon depolarizasyon depolarizasyon neydi bunlar? Polarizasyon kutuplaşma sodyum dışarıda potasyum içeride.
Depolarizasyon sodyumun içeri girmesi. Repolarizasyon potasyumların dışarı çıkması demiştik. Sonra demiştik ki sodyum potasyum pompasıyla aktif taşımayla.
Biz ne yapıyorduk değerli hocam? Nöronumuzu tekrardan uyarı alabilir hale getiriyoruz demiştik. Peki impulsün sayısını ve hızını etkileyen faktörlerden bahsetmiştik hocam. Uyarı sayısı, uyarı şiddeti, frekansı artarsa hız artıyor muydu?
Hayır. Peki aksiyon çapı ve mielin kılıfın varlığı impuls üretiminin hızını etkiler mi dersek? Evet hocam demiştik. Ranver boğumunun...
hızla bir etkisi olup olmadığı bilinmemektedir diye de not düşmüştük. Peki sinaps neydi? İki nöronun ne yaptığı, yetiştiği noktada sinaps demiştik. Normalde impuls üretimi dendritten aksona iken nöronda değil de sinapsta aksondan dendrite doğru olduğunu bilmelisin. Peki sinapsta impuls üretimi elektriksel mi, kimyasal mı demiştim.
Demiştik ki kimyasal nörofinansmitte terim hatta birazcık yavaş. Gerçekleşiyor impuls taşıması demiştik. Sonra demiştim ki sinaps'taki gerçekleşen olaylar nelerdir?
Nöro transmittal maddeler nasıl taşınıyor? Demiştim ki hocam hocam önce kalsiyum iyonu akson ucuna giriyordu. Golgide paketlenen nöro transmittaller egzostozda ne oluyor hocam?
Dışarı salgılıyor. Bunun için enerjiyi mitokondri üretiyor demiştik. Nöro transmittal maddeler sonraki nöronun dendritine temas ettiği zaman impulsü taşıyorduk. Ne olurdu söyler misin?
Sinaps boşluğunda kalan nöro transmittallar ne yapıyordu sevgili hocam? Yok! Tekrardan aksonun içerisine ucunu alıyorduk ya da enzimler yardımıyla parçaladığımızdan bahsetmiştik. En popüler mescisi nörotransmitter maddemiz kim? Asetil kolin demiştik sevgili hocam.
Sonra durdurucu ve kolaylaştırıcı sinaptan bahsetmiştik. Hocam burada sekidrenç uygulanından bahsetmiştik. Sekidrenç sayesinde hangi organın uyarılması gerekiyorsa oraya impuls taşınıyor.
Buna kolaylaştırma diğerine engelleme ismini vermiştik sevgili hocam. Bir sonraki dersimizde ne işleyeceğiz? Hocam, insanda sinir sisteminde merkezi ve çevresel sinir sistemi olmak üzere sinir sistemini iki grupta inceleyeceğiz.
Burada bir sonraki dersimizin konusu beyinle ilgili olacak. Hemen sana alt tarafta göstermek istiyorum. Beynin kısımlarından bahsedeceğim. Daha sonra da beynin bu şekilde görmüş olduğun kısımların alayını öğreneceğiz.
Merak etme nasıl öğreneceğiz deme. Güzelce öğreneceğiz. Uç beyin, talamus, hipotalamus, epitalamus, orta beyin, pons, omelik, soğanı. hipofiz bezi, nasıl edilsin beyin üçgeninin hepsinin görevlerinden bahsedip konumuzu ilerletmeye devam edeceğiz.
Dinlediğin için çok teşekkür ederim. Sabırla dinlediğin için sağol, varol. Hala kanala abone değilsen de abone olursan çok seviyorum.
Sonraki derste görüşmek üzere. Kendine çok iyi bak.