Pangunahing Suliraning Pang-ekonomiya

• Lahat ng lipunan ay humaharap sa isang pangunahing suliraning pang-ekonomiya: paano ipamamahagi ang limitadong yaman nang patas at efektibo.

Apat na Pangunahing Katanungang Pang-ekonomiya

1. Anong produkto ang gagawin?
2. Paano gagawin?
3. Para kanino?
4. Gaano karami?

Iba't Ibang Sistema ng Pang-ekonomiya

• Traditional Economy

  • Batay sa tradisyon, kultura, at paniniwala.
  • Nakatuon sa mga pangunahing pangangailangan: pagkain, damit, at tirahan.
  • Produksyon ay itinuro ng mga matatanda; simple ang distribusyon.
  • Mga halimbawa: Inuit, Aboriginal Australians, Bushmen.

• Command Economy

  • Kontrolado ng pamahalaan; lahat ng desisyon ay nasa kamay ng gobyerno.
  • Sentralisadong ahensya ang namamahala sa mga yaman.
  • Halimbawa: Dating Soviet Union, Cuba, North Korea.

• Market Economy

  • Nakabatay sa malayang pamilihan; bawat kalahok ay kumikilos ayon sa kanilang interes.
  • Presyo ang nagtatakda ng dami ng produkto at serbisyo.
  • Hindi direkta ang tungkulin ng pamahalaan; nagbibigay ng proteksyon sa pribadong sektor.

• Mixed Economy

  • Pinagsamang elemento ng market at command economy.
  • Iba't ibang antas ng paghahalo batay sa bansa.
  • Pagkakaroon ng pribadong pagmamayari; pamahalaan ay nakikialam sa mga usaping pangkapakanan.
  • Mga halimbawa: Estados Unidos, Australia, Pransya, South Korea, Pilipinas.

Mithiin ng Bawat Sistema

• Lahat ng sistema ay naglalayong masolusyunan ang suliranin ng kakapusan at makamit ang epektibong paggamit ng yaman.
• Mahalaga ang pagkakaroon ng balanse sa pagitan ng mga pamilihan at ng pamahalaan upang matiyak ang maayos na daloy ng ekonomiya.