Magandang araw mga mag-aaral! Ngayon, ang ating tatalakayin ay ang mga uri ng awiting bayan. Pero bago yan, ano muna ang awiting bayan? Ang mga awiting bayan o kantahing bayan ay mga... naawit ng mga Pilipinong ninuno at hanggang ngayon ay kinakanta o inaawit pa rin.
Nananatiling paksa ng mga awiting bayan ang patutubong kultura. Pinaksa ng mga awiting bayan ang tungkol sa damdamin ng tao. Paglalarawan at pakikitungo sa kapaligiran, kahalagahan ng pagawa, kagandahan ng buhay, pananalig, pag-asa, pag-ibig, maligayahan, panungkutan at paglalahan ng iba-ibang ugali at paugalian.
Narito na ang mga uri ng awitinbano. Balitao. Ang balitao ay isang tradisyong sepuanong. Ito ay kombinasyon ng awit, sayaw at debate ng lalaki at babae. Isang tagisan ito ng husay sa musika at katwiran.
Ang debate ay karanihan. Ang sayaw ay karaniwang nagsasadola ng pag-aalay ng lalaki ng bulaklak sa napupusuang mabahay. Ang pagtanggap ng bulaklak ay tanda ng pagsangayon ng babae sa inaalay na pag-ibig sa kanya.
Kundiman Ang kundiman ay isang uri ng awit ng pag-ibig ng mga Tagalog. Sinasabing ang termino ay nagbola sa pinaitling pariralang kung hindi man. Nagsimula ang kundiman bilang isang payak na awit.
At tinatawag itong katutubong kundiman. Karaniwang sinasaliwan ito ng gitara tulad sa harana. Sa di ilang pagkakataon, ang awit ng pag-ibig na ito ay nagiging awit para sa inang bayan. Karaniwang, Mababasa sa mga titik ng kundiman ang marugdob na paghinginang pagmamahal ng isang binata sa inaasam nitong mutya.
Ang ganitong sitwasyon ay nakakatulad ng paghinginang lingap at kalinga sa bayan ng mga nakikipaglaban para sa kalayaan ng Pilipinas. Dalit Ang dalit ay isang katutubong anyo ng awit na may isahang dogmaan. Para sa layunin ng papuri, pagsamba o panalangin at karaniwan ay pinaabot sa isang Diyos o sa isang kilalang figura at may kahalong filosofiya sa buhay.
Ang dalit ay binubuo ng 48 saknong at ang bawat saknong ay binubuo ng 4 na taludod na may sukat na wawaluhin. Diyona Ito ay kadalasang inaawit sa panahon ng pamamanhikan o kasan. Dungaw Ang dungaw ay isang tradisyong Ilocano na nangangahulog ang pagtangis at tumutukoy sa pagpapahayag ng dalamhati dahil nawalan ng mahal sa buhay.
Para sa mga Ilocano, nakatutulong ang dungaw. Sa burol, nagsisimula ang dungaw sa mahinang pag-iyak ng namatayan hanggang sa lumakas ng lumakas ang kanyang boses. Sinuman, na maaaring magtungaw, babae man o lalaki. Kuminta Ang kumintang o tagumpay ay uri ng awiting bayan na tumatalakay sa pakikidigma o pakikipaglaban. Ang halimbawa nito ay ang mutya ng pasig na isinulat ni Degracias del Rosario at nilapatan naman ng musika ni Nicanor Abelardo.
Kutang-kutang Ang kutang-kutang ay isang pampalipas ng pagod at awit na madalas kinakita. kinakanta sa lansangan at may layuning magpatawa. Ilan sa mga halimbawa nito ay paru-parong bukid at ale-ale na mamayo.
Soliranin Ang soliranin ay isang uri ng awiting bayang madalas kinakanta o inaawit habang nagkakaod o nagsasaguan o namamangka. Maluway. Ang maluway ay isang uri ng awiting bayan para sa sama-samang paggawa. Isa sa mga halumbawa nito ay ang magtanim ay dibiro. Oyayi o hele.
Tinatawag na oyayi o hele ang mga tugma at awit na pampatulog sa sanggol. Karamihan sa mga oyayi o hele ay magtanim ay dibiro. Ang banghele sa mga sanggol sa buong mundo ay tunay na nakakapagpatulog at paulit-ulit lamang ang pagbikkas ng mga salita. Marapat lamang bangitin na sa ilang uyayin ng Pilipinas, ang mga salita ay di lamang paulit-ulit, ngunit mayroon ding temang seryoso, katulad ng panibukho sa kahirapan na kung saan ang sanggol ay ipinanganak o ang mataas na pangarap ng isang ina sa kanyang anak kapag ito ay lumaki na.
Ang pangangalawa is ang tradisyong madalas makita sa Katagalugan kung saan ang isang pangkat ng mga tao ay dumadaan sa iba't ibang mga bahay sa gabi ng ondas o di kaya dumadalo sa burol o lamay upang umawi. maghandog ng dasal. Kinakatawa ng mga tao ang mga kaluluwag na tigil sa purgatorio na humihiling ng mga panalangin mula sa mga nabubuhay upang matulungan silang makarating sa lamin. Sambotani Ang sambotani ay awit ng pagtatagumpay o awit sa tagumpay sa pakikipagligma. Talindaw Ang talindaw ay isang salitang Tagalog na kung saan ay nabibilang sa mga napakalumang kanta at yaman ng ating bansa.
Itinuturing na isa itong uri ng bangkang awiti. Karaniwan itong kinakanta ng mga lumad o katutubo habang lumalayag sa dagat. Uli Narito ang mga uri ng awiting bayan. Balitaw, Kundiman, Dalit, Diyona, Tungaw, Kumintang, Putang-Putang, Soliranin-Maluway, Oyayi-Ohele, Pangangaluwa, Sambotani at Talindao.