Początki rządów Wazów w Rzeczypospolitej Obojga Narodów

Trzecia wolna elekcja

• Po śmierci Batorego w 1576 roku, rozpoczyna się trzecia wolna elekcja.
• Kandydaci musieli być katolikami.
• Główni kandydaci:
  • Maksymilian III Habsburg
    • Popierany przez duchowieństwo, część magnaterii oraz rodzinę Zborowskich.
    • Znany jako gorliwy katolik.
  • Zygmunt III Waza
    • Syn Jana III i Katarzyny Jagiellonki.
    • Wychowany w duchu katolickim w Szwecji.
    • Obiecał włączenie do Polski ostatniej części Inflant.
  • Fiodor Romanow
    • Car moskiewski, ale znikome szanse na elekcję.

Elekcja 1587 i konflikt

• Dochodzi do podwójnej elekcji w 1587 roku.
• Maksymilian III i Zygmunt III zaprzysięgają pacta conventa.
• Konflikt między stronnikami obu kandydatów.
• Bitwa pod Byczyną (1588) – Zwycięstwo wojsk Zamoyskiego nad Maksymilianem.

Rządy Zygmunta III Wazy

• Ojciec Zygmunta, Jan III, umiera w Szwecji, co komplikuje sytuację.
• Konflikt z magnaterią i szlachtą ogranicza władzę Zygmunta.
• Zygmunt utrzymuje kontakty z Habsburgami.
• Planował wzmacniać władzę królewską wbrew szlachcie.

Unie personalne i przeniesienie stolicy

• Po śmierci Jana III, Zygmunt obejmuje tron szwedzki w 1594 roku.
• Przenosi stolicę do Warszawy w 1596 roku.
• Detronizacja Zygmunta w Szwecji przez Karola IX w 1599 roku.
• Początek wojen polsko-szwedzkich.

Wojny z Szwecją

• Bitwa pod Kokenhausen (1601) – zwycięstwo Radziwiłła.
• Bitwa pod Kircholmem (1605) – wielkie zwycięstwo husarii nad Szwedami.
• Problemy z wykorzystaniem zwycięstw w polityce zagranicznej.

Konflikt wewnętrzny – Rokosz Zebrzydowskiego

• Rok 1606 – Zygmunt próbuje wzmocnić władzę królewską.
• Rokosz Zebrzydowskiego jako odpowiedź szlachty.
• Bitwa pod Guzowem (1607) – Zwycięstwo wojsk królewskich, lecz brak sukcesu politycznego Zygmunta.

Polityka zagraniczna

• Sojusz z Habsburgami przeciw Turcji.
• Pomoc dla Habsburgów w czasie wojny trzydziestoletniej.
• Pogorszenie pozycji międzynarodowej Rzeczypospolitej pod koniec rządów Zygmunta III.

Wojny o ujście Wisły

• Gustaw II Adolf atakuje ziemie polskie w 1621 roku.
• Bitwa pod Oliwą (1627) – Zwycięstwo polskie.
• Bitwa pod Czarnem (1627) – Zwycięstwo polskie.
• Rozejm w Altmarku (1629) – niekorzystne warunki dla Polski.
• Rozejm w Sztumskiej Wsi (1635) – częściowe polepszenie sytuacji.

Koniec panowania Zygmunta III

• Zygmunt III umiera w 1632 roku.
• Następcą zostaje Władysław IV.
• Sytuacja polityczna pozostała skomplikowana, z wieloma wyzwaniami międzynarodowymi i wewnętrznymi.