Title:
URL Source: blob://pdf/32534529-9cb7-4f74-9fb4-9405d7406aac
Markdown Content:
# PODSTAWOWE POJCIA STOSOWANE W ROZRODZIE ZWIERZT ycie zwierzt gospodarskich mona podzieli na 4 okresy zwizane z procesami rozrodu:
1. Okres podowy i noworodkowy
- powstaj komrki pciowe
- nastpuje rnicowanie i rozwj narzdw rozrodczych
- rozpoczcie wydzielania gonadotropin i hormonw steroidowych
2. Okres modzieczy zakoczony osigniciem DOJRZAOCI PCIOWEJ
- zwierzta osigaj zdolno do wytwarzania gamet i charakterystycznego zachowania seksualnego
3. Okres DOJRZAOCI PCIOWEJ (wiek dojrzaoci pciowej)
- zdolno do rozrodu samice maj powtarzajce si cykle jajnikowe, samce produkuj penowartociowe nasienie. Samice osigaj dojrzao wczeniej ni samce.
WIEK DOJRZAOCI ROZPODOWEJ (hodowlanej) -stan organizmu w trakcie wzrostu i rozwoju zwierzcia, w ktrym jest moliwe jego wykorzystanie w rozrodzie bez negatywnych skutkw dla dalszego rozwoju i podstawowych funkcji organizmu zwierzcia oraz jego potomstwa.
4. Okres przekwitania i staroci stopniowe obnienie wydajnoci rozrodczej, a do jej zaniku. Pene przygotowanie samicy do rozrodu manifestuje si wystpieniem RUI pojawia si cyklicznie w cigu roku, z czstotliwoci zalen od gatunku zwierzcia i warunkw w jakich przebywa.
RUJA u samic stadium cyklu pciowego, w tym czasie ma miejsce owulacja; u samicy nastpuje wzmoenie popdu pciowego i akceptacja samca, w efekcie dochodzi do kopulacji i zapodnienia stan najwyszej aktywnoci pciowej. Zesp zewntrznych objaww informujcy o gotowoci organizmu samicy do aktu kopulacyjnego, zapodnienia i rozwoju zarodka.
CYKL PCIOWY (RUJOWY)- okres midzy jedn, a nastpn ruj.
W zalenoci od czstotliwoci cykli pciowych wyrniamy zwierzta:
- Poliestralne ruja cykliczna, wielokrotna w cigu roku KROWA
LOCHA
KRLICA -monoestralne / diestralne jeden lub dwa cykle w roku - SUKI
- Sezonowo poliestralne- cykle powtarzaj si kilkukrotnie, w okrelonych porach roku
KLACZ (25% poliestralna)
OWCA
KOZA
KOTKA DOJRZAO PCIOWA
GATUNEK ZWIERZCIA WIEK SAMCA w miesicach
WIEK SAMICY w miesicach
Trzoda chlewna 7-10 6-7
Bydo 6-10 6-12
Konie 23-27 12-18
Owce 5-7 5-7
Kozy 6-7 6-7
Psy 9-12 9-12
Krliki 4-6 4-6 DUGO CYKLU RUJOWEGO
GATUNEK ZWIERZCIA DUGOS CYKLU RUJOWEGO W DNIACH
Krowa 21
Locha 21
Koza 21
Owca 17
Klacz 21
Krlica 7-9 OWULACJA - gotowo komrki jajowej do zapodnienia, co u zdecydowanej wikszoci ssakw jest zsynchronizowane z rwnoczesn, okresow gotowoci samicy do kopulacji i jest przez ni sygnalizowane za pomoc odpowiednich sygnaw (ruja).
CZAS TRWANIA RUI I WYSTPOWANIA OWULACJI
GATUNEK ZWIERZCIA CZAS TRWANIA RUI CZAS WYSTPOWANIA OWULACJI
Krowa 15 h 30 h (15h po zakocz. rui)
winia 50 h 40 h
Klacz 2-11 dni 4 dzie
Owca 30 h 25-30 h
Koza 30 h 30 h
Krlica 12-36 h 10-11 h po kopulacji
Suka 7-9 dni 2-3 dzie
Kotka 4-10 dni 20 h po kopulacji Znajomo przedziau czasu, w ktrym wystpuje owulacja jest konieczna do tego, aby umie wybra OPTYMALNY CZAS KRYCIA (lub inseminacji). ZAPODNIENIE poczenie si komrek rozrodczych, w wyniku czego powstaje nowa komrka nazywana zygot. Nastpstwem zapodnienia jest podzia zygoty IMPLANTACJA (zagniedenie) pierwszy etap rozwijajcej si ciy u ssakw (z wyjtkiem stekowcw) polegajcy na cisym kontakcie blastocysty ze cian macicy.
GATUNEK DZIE OD ZAPODNIENIA
POCZTEK KONIEC
BYDO 22-25 40-45
KONIE 35-40 95-105
OWCE 15-16 30-35
WINIE 13-14 25-26
CZOWIEK 8 12 CIA - stan, w ktrym produkty zapodnienia s zaimplantowane fizjologicznie w bonie luzowej macicy lub poza ni (cia pozamaciczna). (Zgodnie z definicj wiatowej Organizacji Zdrowia WHO, za pocztek ciy uznaje si zakoczenie procesu implantacji)
Okres od zapodnienia bd implantacji do porodu oraz caoksztat zmian zachodzcych w tym okresie w organizmie zapodnionej samicy. OKRES MIDZYCIOWY OMC- czas pomidzy zakoczeniem porodu a kolejnym zajciem w cie. Dugo tego okresu mwi nie tylko o podnoci zwierzcia, ale te przedstawia zasady funkcjonowania produkcji zwierzcej (np. mleczno krw), podawany iloci dni, jest wskanikiem rozrodu (wskaniki istotne z punktu widzenia zarzdzania stadem)
OKES MIDYWYCIELENIOWY OMW- rednia liczba dni pomidzy poszczeglnymi porodami; parametr ten dotyczy jedynie krw starszych, ktre rozpoczy przynajmniej drug laktacj, jest wskanikiem rozrodu. POOENIE PODU okrela si stosunek osi dugiej podu do osi dugiej macicy i kanau rodnego. Terminem tym okrela si, jaka cz cielcia jest skierowana w stron ujcia kanau rodnego, na przykadzie cielcia. Jeli jest to:
- gowa, to mamy do czynienia z pooeniem gwkowym,
- poladki - to poladkowym,
- grzbiet cielcia pooenie grzbietowe (pionowe lub poprzeczne)
- cztery koczyny cielcia pooenie brzuszne (pionowe lub poprzeczne, cie bliniacze)
POSTAWA PODU - okrelenie to opisuje stosunek grzbietu cielcia w stosunku do grzbietu matki. Wyrnia si postawy: grn, doln oraz boczn. Postawy te wyrnia si zarwno w pooeniu gwkowym jak i poladkowym. UOENIE PODU orientacj czci podu wzgldem siebie. Prawidowe pooenie gwkowe lub poladkowe, postawa grna
Nieprawidowo BONY PODOWE narzdy pomocnicze utworzone z tarczki zarodkowej, ich zadaniem jest:
- zapewnienie cznoci miedzy zarodkiem a matk, czyli stworzenie warunkw do zaspokojenia przyszych potrzeb energetycznych i budulcowych (oddychanie, odywianie) nowo tworzonego organizmu
- ochrona zarodka przez tworzenie wodnego rodowiska rozwoju
- umoliwienie wydalania metabolitw
- ochrona odrbnoci immunologicznej zarodka, zapobieganie konfliktom z systemem obronnym matki.
U wszystkich gatunkw ssakw istniej 4 bony podowe rozwijajce si w nastpujcej kolejnoci:
1. PCHERZYK TKOWY
2. OWODNIA stanowi cz podow oyska, wraz 3. KOSMWKA z bon luzow macicy cze matczyna,
4. OMOCZNIA tworz OYSKO Ochrona
Magazynuje szkodliwe produkty metabolizmu
Ochrona, tworzenie oyska
Magazynuje pokarm PORD - u samic ssakw oyskowych oraz torbaczy, szereg nastpujcych po sobie procesw majcych na celu wydalenie podu i oyska z macicy samicy, koczce ci.
SIARA wczesne mleko, jest produkowana w cigu kilku pierwszych dni po porodzie i rni si pod wzgldem zawartoci skadnikw chemicznych od mleka.
Zawiera due iloci biaka, lipidw (4x wicej), witamin rozpuszczalnych w tuszczach (ADEK) i wit B12 i elaza, wapnia, fosforu, potasu, sodu, magnezu.
- jest pierwszym i jedynym pokarmem po urodzeniu, - Pomaga oczyci przewd pokarmowy noworodka ze smki
- jej podstawowym zadaniem jest funkcja odywcza.
- jest wanym czynnikiem ograniczajcym moliwo infekcji przewodu pokarmowego, wpywa na waciwy jego rozwj i funkcje oraz szereg procesw zwizanych z metabolizmem
- zawiera biologicznie aktywne substancje tj. immunoglobuliny, lizozym czy laktoferyn. Ich najwyszy poziom wystpuje bezporednio po porodzie, a w miar upywu czasu ich koncentracja ulega gwatownemu obnieniu. Buduje odporno siarow (biern) Na jako siary wpywa m.in. rasa, ywienie czy warunki utrzymania. https://www.youtube.com/watch?v=TWAoGQJsC6c