Overview
Tinalakay sa lecture ang konsepto ng "Karunungang Bayan," mga uri nito, at ang paraan ng paghahambing (pagkakatulad at pagkakaiba) sa wikang Filipino para sa Baitang 8.
Balangkas ng Kurso at Panuntunan
- Ibinahagi ang mga paksang tatalakayin bawat linggo ng unang quarter (karunungang bayan, masining na pahayag, sanhi at bunga, pananaliksik, atbp).
- Tatlong "M" na panuntunan: Magtala (mag-notes), Magkomento (makilahok), Magsaya (mag-enjoy sa klase).
Karunungang Bayan
- Karunungang Bayan: Mga tradisyunal na pahayag tulad ng bugtong, salawikain, sawikain, kasabihan, palaisipan, at bulong mula sa mga ninuno.
- Pasaling-dila ang paraan ng pagpapasa nito sa mga susunod na henerasyon.
- Patunay ito na mayaman ang kultura at karunungan ng mga Pilipino bago pa ang kolonisasyon.
Mga Uri ng Karunungang Bayan
- Bugtong: Palaisipan na patula, may tugma at sukat, tungkol sa bagay o karanasan sa paligid.
- Salawikain: Pahabang pahayag na patula; naglalaman ng aral at matalinhagang salita.
- Sawikain: Salita o pariralang may di-tuwirang kahulugan (idioma), karaniwang maikli.
- Kasabihan: Payak na pahayag na tuwiran at naglalaman ng aral, walang matalinhagang salita.
- Palaisipan: Tanong na may kasamang logic o palaisipang tanong, madalas pampalipas-oras.
- Bulong: Pabulong na dasal para sa mga elemento ng kalikasan o sa mga yumao.
Paghahambing (Comparisons)
- Paghahambing na Magkatulad: Ginagamit kapag magkapareho ang katangian. Pananda: magkasing-, sing-, kapwa, pareho.
- Paghahambing na Di Magkatulad:
- Palamang: Mas mataas/mahigit ang isa (halimbawa: higit, mas, labis, lalo).
- Pasahol: Mas mababa/kaunti ang isa (halimbawa: di gaano, di masyado, di gasino).
- Halimbawa: “Higit na matamis ang mangga ng Guimaras kaysa Maynila.” (Palamang); “Di gaano mainit sa Baguio kaysa Kamaynilaan.” (Pasahol).
Key Terms & Definitions
- Karunungang Bayan — mga tradisyunal na pahayag/kasaysayan mula sa mga ninuno; nagbibigay karunungan at aral.
- Bugtong — palaisipan na patula na may tugma; hinuhulaan ang sagot.
- Salawikain — patulang pahayag na naglalaman ng aral; matalinhaga.
- Sawikain — idioma; parirala/salita na may di-literal na kahulugan.
- Kasabihan — tuwiran at payak na aral o pahayag; madaling unawain.
- Palaisipan — tanong na pampag-isip, walang tula/tugma.
- Bulong — pabulong na panalangin, karaniwan para sa kalikasan o patay.
- Paghahambing — pagsusuri ng pagkakatulad at pagkakaiba ng mga bagay.
Action Items / Next Steps
- Maghanda ng papel at panulat sa bawat session.
- Screenshot ang balangkas ng kurso para sa mga susunod na paksa.
- Subuking gumawa ng sariling bugtong, salawikain, sawikain, o kasabihan.
- Sagutan ang mga inihandang gawain at magkomento sa susunod na session.
- Abangan si Tutor Mel sa mga susunod na linggo.