welkom Vandaag ga ik het hebben over straling en ik ga het hebben over drie Z straling eh die wij in de natuur kunnen gebruiken en eh daarvoor heb ik dit plaatje We hebben hier eh drie soorten straling en ik zal Z meteen uitleggen Welke straling waarbij hoort maar we gaan het over alfastraling hebben Beta en GAMMA St en eh om dat eventjes eh duidelijk eh in een tabelletje te krijgen hebben we dit tabelletje hier komen we Z meteen de naam de grote of eh of ze groot of klein zijn de lading die ze hebben de doordringbaarheid en waar ze uit bestaan We beginnen met eh de naam we hebben alfa beta en gammastraling en eh alfastraling dat is deze hier dit is een eh een een atoom dat vervalt en dan komt een Alfa deeltje uit en als je die even vergelijkt met dit deeltje hier hier en hier dan zie je dat deze het grootste is van allemaal dus die is erg groot Beta je ziet hem hier of je ziet hem misschien net niet maar het is in ieder geval een heel klein deeltje dus deze is klein en eh gammastralen dat zijn geen deeltjes maar dat zijn golven net als licht zat dat uit golven en die hebben dus geen eh geen massa dus die zijn eh niks maar ze kunnen wel eh schade aanrichten eh dan ga ik het hebben over de lading een Alf deeltje is een positieve lading die is dus positief een Bet deeltje is een negatieve lading en een GAMMA deeltje aangezien die uit niks bestaat heeft hij ook geen lading Dus die is neutraal de doordringbaarheid de doordringbaarheid zegt iets over hoe makkelijk eh de straling ergens doorheen gaat een Alf deeltje is erg groot dat betekent dat het best wel snel tegen dingen aanbotst en iedere keer als het ergens tegen aanbotst dan gaat het langzamer en dan botst het tegen andere dingen aan gaat het nog langzamer uiteindelijk staat het stil en dan Is de straling ook niet meer schadelijk dus als hij stil staat dan hebben we eigenlijk dan spreken we niet meer van straling en een Alf deeltje doet het al best wel snel een Alf deeltje kan bijvoorbeeld niet door een stukje papier heen wat hier staat sterker nog een Alf deeltje heeft moeite met door lucht heen gaan als ik een alfab Bron op een meter afstand van mezelf neerzet dan heb ik daar geen last meer van dus een Alfa straling die heeft een erg lage doordringbaarheid hij komt niet ver eh hij komt niet ver en als ik dat even vergelijk met eh met mij als eh als persoon hij komt mijn lichaam niet in want eh hij wordt tegengehouden door mijn huid als hij al überhaupt in de buurt komt van de huid nou Beta Die is iets kleiner Dus die zal eh een betere doordringbaarheid hebben en eh wat hier staat die gaat eh niet door plexiglas heen dus wel door lucht gaat ook meerdere meters door eh lucht sorry en eh ook door net gaat wel door papier gaat niet door plexiglas en eh kan nog best wel ver komen kan uiteindelijk als het eh tegen jou aankomt gaat het ongeveer een cm 2 cm je lichaam in dus het gaat niet door je heen maar het komt wel eh komt wel binnen de do drinkbaarheid noemen we gemiddeld en dan de laatste gammastraling gammastraling heeft echt een heel hoge doordringbaarheid gaat eh door van alles eigenlijk de meeste dingen om ons heen wordt pas tegengehouden door een meter beton of eh 10 cm lood dus eh daar spreken we echt van een hoog oge doordringbaarheid als ik een GAMMA Bron eh heb naast mij eh in een andere kamer dan heb ik hier ook nog steeds last van zo erg is die gammastraling nou waar bestaan ze uit een Alf deeltje bestaat eigenlijk gewoon uit een helium kern en ik eh laat Z meteen eh dat wat duidelijker zien een Bet straaltje of eh Bet straling bestaat uit elektronen en gamm bestraling bestaat uit een Golf of een straal heeft te maken met licht heeft dus niet echt een deeltje maar is wel een Golf straal ehm daarnaast wil ik even runden noemen runden is een eh een stralingsbron die wij zelf maken eh alfa beta en gammastraling die vinden we in de natuur dat zijn eh vaak natuurlijke stralingen runden straling is eentje die we zelf maken en die is vergelijkbaar met gammastraling die heeft dus ook geen grootte is ook een Golf is ook neutraal heeft ook een erg hoge doordringbaarheid en die bestaat ook uit eh een Golf uit een straal maar die is anders want die kunnen wij zelf maken runden Maken we door eh elektris eh door een metaal heen te laten gaan en met eh met nog een eh ja D het is wel iets lastiger dan dat maar we kunnen dus eh runden lampen maken als het ware die zenden geen licht uit maar die zenden runden straling uit dus eh dan kunnen we runden gebruiken en daarom gebruiken we runden ook veel in in ziekenhuizen en dergelijke want we kunnen hem aan en uitzetten terwijl dat als je een natuurlijke Bron hebt dus bijvoorbeeld een metaal of een steen dat radioactief is die kun je niet uitzetten dan moet je gewoon wachten tot die op is ehm en we gaan even naar de notatie want eh de straling die kunnen we op een bepaalde manier schrijven als we eerst kijken naar alfastraling eh afkorting is vaak eh de Griekse letter Alfa de kleine letter Alfa en die kunnen we schrijven als een helium kern en een helium kern is eh heeft een massa vier en die heeft twee protonen Dit heb ik in een ander filmpje uitgelegd waar dit vandaan komt eh als we in het eh periodiek systeem kijken dan zullen we ook zien dat het helium twee protonen heeft en in dit geval heeft eh afstelling heeft in totaal een massa van vier dus twee protonen en dus twee neutronen Het rare van deze is dat er geen elektronen omheen zitten maar dat zie je niet in deze notatie en hoef je nu nog even geen rekening mee te houden ehm betast straling schrijven we als een eh kleine letter Beta van eh de Griekse alfabet en eh dat is een elektron en een elektron schrijf je als 0-1 en dat is een beetje raar hè want hij is eh nul massa Hij heeft geen massa eh en hij heeft - É lading want hij is de tegenovergestelde van een Proton en een Proton zou hier één hebben eh in een eh in een vergelijking Z meteen wordt het misschien nog wel wat duidelijker en dan hebben we het laatste gammastraling de kleine letter GAMMA van eh het Griekse alfabet die schrijven we als eh energie die bestaat niet uit een deeltje die schrijven als energie we komen Z meteen eh wordt het ook wel wat duidelijker in een voorbeeld nou over voorbeelden gesproken We hebben een eh een hele grote kern daar komt eh een Alf deeltje uit en de vraag die hierbij hoort eh een plutonium 236 dat is dus een massa 236 en ik heb Da even achter gezet pu Dat is namelijk de afkorting van plutonium atoom verval vervalt vervalt betekent dat hij dus kapot gaat en er komt blijkbaar komen daar dingen uit en daar komt uit een Alfa en een GAMMA straling komt vrij en de vraag is of eh de opdracht geef een reactievergelijking Nou het eerste wat we doen we noteren hetgene wat we hebben we hebben een pu oftewel een plutonium en we weten dat van pu de massa 236 is dus je kunnen hem daar boven neerzetten hieronder komt het eh aantal protonen nou weten denk ik de meeste van jullie niet uit hoofd wat pu he qua protonen maar dat kunnen we opzoeken in deze tabel Nou we gaan pu zoeken en eh als je het een paar keer gedaan hebt dan weet je wel Dat pu hier onderaan staat en prees zijn hier puu heeft 94 dus we schreven op 94 pu 94 protonen massagetal 236 dat is wat we wisten nou vindt het verval plaats we tekenen een pijltje en dan komt in ieder geval eh die he vraag Want er komt Alf straling vrij en dat was he 2 4 dat is dat Alf deeltje daarnaast k de GAMMA vrij oftewel plus energie nou als we nu kijken even gewoon puur naar de getallen dan zien we wel dat eh hier wat getallen ontbreken We hebben hier 42 maar dat is niet waar we mee begonnen we begonnen met veel meer Er moet dus nog een deeltje over zijn als we ga kijken We hebben hier eh 9 4-2 komt uit 92 want kijk die twee die is er uitgegaan Dus je houdt nog 92 over en hierboven 236 daar is vier uitgegaan Dus je houdt nog 232 over nou van dit atoom kunnen we nu opzoeken wat het is want we hebben hier het aantal protonen dus we moeten weer naar het periodiek systeem kijken we zoeken nu 92 en die staat hier en dat is u oftewel uranium dus we schrijven nu op u En dit is de vergelijking we hebben plutonium 236 die vervalt dat zien we aan dit pijltje Er komt een Alf deeltje vrij Er komt een gamm deeltje vrij en eh dit deeltje blijft over uranium en eh Dit bedoel ik met die GAMMA die staat als energie die moet je er wel bij zetten zodat er duidelijk is dat de gammastraling is vrijgekomen maar die heeft dus geen invloed op de grootte van het uiteindelijke atoom want die heeft geen getalletjes zelf nou een ander voorbeeld voorbeeld twee We hebben een eh een krypton 80 en dat is kr atoom en die gaat ook vervallen en eh Er komen twee Bet deeltjes uit eh Geef de reactie vergelijking dus dat is deze We hebben hier eh een grote grote atom dan komen nu twee van die kleine deeltjes uit twee Bet deeltjes We zijn we als eerste kr op van krypton en we weten 80 dus de massa is 80 nou moeten we van krypton het aantal protonen weten dus we gaan op zoek in het eh periodiek systeem naar de kr en dan gaan we even zoeken krypton die staat hier zien jullie kr die heeft 36 protonen dus dat nemen we over 36 protonen eh Er komen twee Bet deeltjes uit Nou elektronen Dat waren die Bet deeltjes dus ik schrijf op twee elektronen en die elektronen schreef je als ul min-1 maar Da komen er twee van vrij dan moeten we even goed in de gaten houden want er komt nog iets anders vrij oh dat gaat wel heel erg snel want we hebben hier nul ehm Dus er moet nog 80 over zijn Nou die kunnen we opschrijven 80 is er nog over deze is een beetje lastig want we hebben hier -2 eh en dus wat hier moet staan is meer dan dat daar moet staan hier moet namelijk 38 staan want 38 min die twee enen die hier staan is 36 En dit moet aan allebei de kanten gelijk zijn nou nu we weten dat dit 38 is gaan we weer in het periodiek systeem kijken 38 even kijken Die staat daar SR oftewel strontium Ja dat is een echt atoom ik eh Moest ook even opzoeken waar het vandaan komt het komt eh de naam is van een eh een Schotse eh dorpje maar dit is dus strontium dus eh dit is een eh de verval reactie die je moest tekenen krypton 80 36 dit Haal je uit het periodiek systeem wordt 2-1 eh twee keer een Bet straaltje plus hetgene wat overblijft en dan moet je eventjes rekenen maar dat is niet zo'n heel moeilijk sommetje Nou dat zijn verschillende soorten straling en hoe je daarmee eh of eh reacties eh kan eh geven Dankjewel voor het kijken