DNA: Die Kode van Lewe

Inleiding tot DNA

• DNA staan vir deoksiribonukleïensuur.
• Dit is die "resepteboek" wat die kode bevat vir die maak van proteïne.
• Proteïene is verantwoordelik vir ons eienskappe.

Struktuur van DNA

• DNA is 'n lang dun string wat as chromatiendrade bekendstaan.
• Binne elke sel se kern is genetiese materiaal soos DNA.
• Tydens seldeling verander DNA na chromatiede wat chromosome vorm.

Chromosoom Struktuur

• Chromatien herorganiseer in korter en dikker stringe bekend as chromatiede.
• Twee chromatiede vorm saam 'n chromosoom.
• Chromosome is belangrik vir seldeling en voortplanting.

DNA en Selaktiwiteite

• DNA beheer selaktiwiteite en kodeer vir die maak van proteïene.
• Ensieme, wat proteïene is, is betrokke by chemiese reaksies.
• Die kern van die sel beheer hierdie aktiwiteite en is selektief deurlaatbaar.

Historiese Ontdekking

• Rosalind Franklin het 'n X-straal van DNA geneem, wat later deur James Watson en Francis Crick gebruik is om die struktuur van DNA te bepaal.

DNA Struktuur

• DNA is 'n dubbel heliks: dit bestaan uit twee stringe.
• Elke string bestaan uit baie nukleotiede wat fosfaat, suiker, en 'n stikstofbasis bevat.
• Vier stikstofbasisse in DNA:
  • Adenien (A)
  • Timien (T)
  • Guanien (G)
  • Sitoseen (C)
• Adenien paar altyd met Timien, en Guanien paar met Sitoseen.

DNA Replikasie

• Tydens seldeling moet DNA repliseer om identiese kopieë te maak.
• DNA replisering is noodsaaklik vir selgroei, herstel, en voortplanting.

Chromatien en Chromatiede

• Die DNA string word as chromatien aangetref.
• Tydens seldeling word chromatien in chromatiede herorganiseer.

Belangrike Begrippe

• Nukleotied: bestaan uit fosfaat, suiker, en stikstofbasis.
• Polynukleotied: baie nukleotiede verbind in 'n ketting.
• Dubbel Helix: die natuurlike vorm van DNA.

Stikstofbasisse

• Puriene: Adenien en Guanien (groter molekules).
• Pirimidiene: Timien en Sitoseen (kleiner molekules).

Bykomende Inligting

• Ribosome is belangrik vir proteïensintese en kom voor in mitochondrië, chloroplaste, sitoplasma en ER (endoplasmiese retikulum).
• Histone proteïene hou die DNA stringe bymekaar.