馃敘

Liczebniki zbiorowe w j臋zyku polskim

Sep 5, 2024

Liczebniki zbiorowe w j臋zyku polskim

Wst臋p

  • Liczebniki zbiorowe ko艅cz膮 si臋 na "-oje" i "-oro".
  • Przyk艂ady: dwoje, troje, ewentualnie cztery formy.

Brak liczebnik贸w zbiorowych

  • Brak liczebnika zbiorowego dla warto艣ci 1 (zbi贸r przynajmniej 2 elementy).
  • Brak dla nazw setek i tysi臋cy.

Dystrybucja komplementarna

  • Liczebniki zbiorowe i g艂贸wne w relacji uzupe艂niaj膮cej.
  • U偶ycie w kontek艣cie:
    • Rzeczowniki rodzaju m臋skoosobowego.
    • Istoty m艂ode.
    • Rzeczowniki wyst臋puj膮ce tylko w liczbie mnogiej (pluralia tantum).
    • Nazwy par ma艂偶e艅skich.
    • Parzyste cz臋艣ci cia艂a (oczy, uszy, r臋ce).

Rzeczowniki rodzaju m臋skoosobowego

  • U偶ycie liczebnik贸w zbiorowych, gdy w zbiorze s膮 przedstawiciele r贸偶nych p艂ci.
  • Przyk艂ad: "troje student贸w" - co najmniej jedna kobieta i jeden m臋偶czyzna.

Istoty m艂ode

  • Liczebniki zbiorowe u偶ywamy z:
    • M艂odymi zwierz臋tami (np. ciele, jagnie, szczenie).
    • M艂odymi lud藕mi (niemowl臋, dziewcz臋).

Pluralia tantum

  • U偶ycie z rzeczownikami wyst臋puj膮cymi tylko w liczbie mnogiej: drzwi, sanie, skrzypce.
  • Wyj膮tek: niekt贸re niepoliczalne pluralia tantum (np. chocia偶by fusy).

Par ma艂偶e艅skich

  • Liczebniki zbiorowe u偶ywane z rzeczownikami jak:
    • Dziadkowie, rodzice, ma艂偶onkowie.
    • Formy: dwoje, oboje, obydwoje.

Parzyste cz臋艣ci cia艂a

  • U偶ycie z: oczy, uszy, r臋ce.
  • Liczebniki zbiorowe: dwoje, oboje, obydwoje.

Zaimki rzeczowne

  • Zaimki 艂膮cz膮 si臋 z liczebnikami zbiorowymi:
    • Sk艂adnia zgody (my dwoje).
    • Sk艂adnia rz膮du (nas dwoje).

U偶ycie w frazologizmach

  • Przyk艂ady: "dzieli膰 w艂os na czworo", "dziesi臋cioro przykaza艅".

Sk艂adnia liczebnik贸w

  • Liczebniki zbiorowe tworz膮 z rzeczownikami:
    • Zwi膮zek rz膮du w mianowniku, dope艂niaczu, bierniku.
    • Zwi膮zek zgody w celowniku i miejscowniku.

Tendencje w u偶yciu

  • Rzadkie u偶ycie liczebnik贸w zbiorowych w wsp贸艂czesnej polszczy藕nie.
  • Tendencja do eliminowania w kontek艣cie r贸偶nop艂ciowym, szczeg贸lnie przy du偶ych liczbach.

Przyk艂ady u偶ycia

  • "Dwoje drzwi pomalowano na zielono, a 14 na bia艂o."
  • "Czworo uczestnik贸w dzisiejszego liczebnikonu..."

Zako艅czenie

  • Zach臋ta do u偶ywania liczebnik贸w zbiorowych ze wzgl臋du na tradycj臋 i wyrazisto艣膰 semantyczn膮.

Full transcript