Cześć! Witam na kanale Luuuuuuuuuuuuuuuuuuuz chemia. W dzisiejszej powtórce zajmiemy się aldehydami i ketonami. Rozwiązuję w tej serii zadania maturalne i omawiam dokładnie zagadnienia z tych zadań, które są bardzo charakterystyczne i pojawiają się praktycznie na każdym arkuszu. Każdy rozdział to osobny odcinek codziennie o 17 na Loooschemia. Zapraszam. Zadanie pierwsze. Danych jest 5 par związków. I mamy takie pary. I mamy podać nazwy systematyczne związków stanowiących parę oznaczoną numerem 1. No to przy nazewnictwie jakie są zasady? Najpierw szukamy łańcucha, najdłuższego łańcucha węglowego, ale za nim to przy aldehydach i ketonach. Co jest najważniejsze na maturę? Najważniejsze są dwie znane próby, Tolensa i Tromera. Tutaj warto również pamiętać jak otrzymywać aldehydy i ketony, czyli poprzez utlenianie alkoholi pierwszorzędowych. Wtedy mamy aldehydy lub drugorzędowych, wtedy mamy ketony. Oczywiście łagodne utlenianie, czyli za pomocą tlenku miedzi 2. No dobra, to wróćmy do tego nazewnictwa, czyli szukamy najdłuższego łańcucha węglowego, odnajdujemy grupę funkcyjną i robimy tak, aby grupa funkcyjna oraz podstawniki miały jak najmniejsze cyferki. No i nazywamy. No to co, najpierw sobie może narysujmy ten pierwszy związek, czyli mamy CH3, CH2, C. Jak mamy takie O, to znaczy, że tutaj mamy takie O i następnie mamy CH3. No to najdłuższy łańcuch węglowy, no to jest tylko tutaj jeden. I teraz tak, robimy tak, aby grupa funkcyjna, czyli w tym przypadku to O, miał jak najmniejszą cyferkę. No i tutaj nie mamy żadnych podstawników, no to numerujemy. Tu jest pierwszy, tu jest drugi, tu jest trzeci, tu jest czwarty. No to nazwiemy to po prostu butanonem. Butanon. On dlatego, że to są ketony. I dlaczego nie butan, dwa on? Dlatego, że jeżeli tą grupę O postawilibyście tutaj, po prostu umerowalibyśmy od drugiej strony, czyli dalej to by się nazywało butanon, a tutaj już nie możecie postawić. Jasne? No i mamy jeszcze drugi związek, czyli to jest CH3, CH. Jak tak w nawiasie jest to znaczy, że mamy tutaj po prostu podstawnik i CHO. No i to jest aldehyd. No i szukamy najdłuższego łańcucha węglowego, to on jest tutaj. No i zaczynamy numerować tak, żeby tutaj wszystko miało najmniejsze cyferki, czyli 1, 2, 3. No i teraz grupa metylowa, czyli to jest doczepione do drugiego atomu węgla, czyli jest 2-metylo-propan, tak, bo główny łańcuch ma 3, czyli propan, al, czyli propanal, końcówka al charakterystyczna dla aldehydów. Zadanie drugie. Znowu mamy te same pary związków i teraz pytają nas, aby odróżnić od siebie związki stanowiące parę oznaczoną numerem 1, czyli ketony i aldehydy, należy przeprowadzić i uwaga, tutaj należy przeprowadzić próbę tolensa. Lub ewentualnie też można przeprowadzić próbę tromera, która odróżnia aldehydy od ketonów i to jest bardzo ważna próba na maturę i musicie ją ogarniać. Próba tromera, przypominam, że to była ta z wodorotlenkiem miedzi 2, natomiast próba tolensa, to była tam odczynnikiem, był wodorotlenek diamina srebra 1, no i później tam tlenek srebra 1. I następne zadanie. Poniżej przedstawiono wzory półstrukturalne grupowe alkoholi zawierających w cząsteczce 5 atomów węgla. Napisz równanie reakcji utlenienia alkoholu A za pomocą tlenku miedzi 2 i podaj nazwę systematyczną organicznego produktu tej reakcji. Zastosuj wzory półstrukturalne grupowe związków organicznych. Tutaj utlenienie alkoholi pojawia się zarówno w tematyce alkoholi, ale również w tematyce aldehydów i ketonów, jak widzimy. No to napiszmy sobie. Utleniamy ten związek, czyli CH3, CH, tutaj mamy CH3, CH, OH, CH3. I utlenianie za pomocą tlenku miedzi, czyli CUO, to przypominam, że za pomocą tlenku miedzi to jest łagodne utlenianie i to utlenianie to jest alkohol ilurzędowy. Widzimy, że ten atom węgla, do którego jest dołączona grupa hydroksylowa jest połączony z dwoma atomami, a więc jest to alkohol drugorzędowy, a utlenianie alkoholi drugorzędowych przypominam, że prowadzi do ketonów. W takim razie wszystko tutaj zostaje tak jak było, tylko po prostu zamiast tej grupy OH mamy grupę ketonową, czyli O, może tu zmienić kolor na biały i tutaj dopisujemy jeszcze CH3. Tylko tutaj teraz się troszeczkę zmieniło, bo ten ma cztery, czyli tutaj nie będzie już tego wodoru, po prostu będzie sam węgiel i jeszcze w wyniku redukcji tutaj z tlenku miedzi 2 powstaje nam miedź oraz jeszcze trzeba dopisać cząsteczkę wody, no bo z czymś trzeba związać te wodory, które tutaj odleciały i ten jeden tlen. No i teraz jak to nazwijmy? Znowu szukamy najdłuższego łańcucha węglowego, no to on będzie tutaj, czyli to będzie jakaś tam pochodna butanu i to jest keton, czyli zaczynamy numerować od prawej strony, czyli to będzie 3 -metylo, bo zawsze ta grupa funkcyjna musi mieć najniższy podstawnik, czyli nie możemy zacząć od lewej. 3-metylo butan, o ale brzydkie, butan 2, bo przy drugim atomie węgla, jak sobie tutaj ponumerujemy, to jest 2, 3, 4, tutaj jest 1, butan 2 i on, czyli to on, bo to jest keton. Jeśli przygotowania do matury z chemii sprawiają Ci trudność i czujesz, że utknąłeś w martwym punkcie, nie martw się. Zapisz się na korepetycję ze mną, a wspólnie opracujemy skuteczny plan nauki, który pozwoli Ci z sukcesem zdać ten egzamin. Dla maturzystów specjalna zniżka 15% informacje w opisie. I następne zadanie. W poniższej tabeli podano wzory czterech związków organicznych. Uzupełnij poniższe zdania tak, aby powstały informacje prawdziwe. Związek pierwszy ulega reakcji polimeryzacji, co można opisać równaniem. Może sobie najpierw rozpiszmy te tutaj związki, czyli będzie HCOH, to jest związek pierwszy. Związek drugi wygląda w ten sposób, czyli H3CCH2CHO. Związek trzeci wygląda w ten sposób, czyli H3C. Pamiętajcie tutaj, że węgiel musi być połączony, czyli musicie pisać H3C. Inaczej Wam obetną punkty. CH2CH3. I ostatni związek czwarty, to jest H3CCH3. I teraz ten związek pierwszy ulega reakcji polimeryzacji, czyli polimeryzacja to możemy sobie w sumie tutaj u góry już zapisać. Czyli mamy ten związek HCHO i jego jest N. I co nam powstaje? Powstaje nam CH2O i teraz tutaj, tutaj, cyk, cyk, N razy wzięte. Jakbyśmy sobie to mieli rozpisać, to by wyglądało w ten sposób. No bo mamy HCHO, czyli to co tutaj, to w takim razie ten wodór zapiszmy sobie na dole. Ten wodór, albo nie, niech będzie tak zapisane. I teraz po prostu ucinamy to wiązanie podwójne, bo zawsze przy polimeryzacji to wiązanie podwójne jest ucinane. Tylko teraz ten węgiel ma trzy łapki, więc trzeba mu dorysować jedną. Ten tlen również stracił jedną, więc trzeba mu dorysować. No i tutaj stawiamy ten nawias, tylko trochę krzywo. No i po prostu sobie to odwróćcie i wspiszcie tutaj. Tak to będzie wyglądało. Związek czwarty jest izomerem związku oznaczonego numerem drugim. Izomerem, czyli po prostu ma taki sam wzór. Wzór sumaryczny, czyli jak sobie tutaj policzycie, to ten ma wzór sumaryczny C3H6O i ten tak samo będzie miał C, nie ten, ten C3H6O. Tak, czyli są izomerami. I homologiem związku oznaczonego numerem trzecim. Dlaczego jest homologiem? Homolog to jest coś, co się różni o grupę CH2. No różni się o grupę CH2. Dlaczego? No bo tutaj po prostu to to jest to, tylko z dodaną grupą CH2. Czyli tutaj po prostu przeszliśmy z dodaną grupą CH2. Związek trzeci powstał w wyniku utlenienia alkoholu o wzorze półstrukturalnym. No to jak sobie tutaj rozpisaliśmy ten związek trzeci o tutaj, no to po prostu zamiast tego ketonu, czyli tego O, zapiszcie po prostu grupę OH, czyli będzie H3C, C. I tutaj będzie po prostu grupa OH. Tylko uważajcie, węgiel teraz stracił jedną łapkę, więc tutaj trzeba dopisać mu jeden wodór. I będzie CH2, CH3. I w wyniku redukcji wodorem w związku drugiego powstaje alkohol o wzorze półstrukturalnym. No to to jest proste. Mamy trzy węgle w tym aldehydzie, więc musi powstać nam alkohol, który ma trzy węgle. No to zobaczmy, będzie CH3, CH2. I teraz ta grupa CHO jest jakby na końcu, więc my piszemy również tą grupę OH, też będzie na końcu. No nie palniemy jej w środku, rozumiecie? Czyli tutaj będzie po prostu ta grupa OH. I następne zadania. W poniższej tabeli zestawiono wartości temperatury wrzenia pod ciśnieniem 1013 hektopaskali, alkanu, alkanolu, alkanalu i alkyloaminy o zbliżonych masach cząsteczkowych. Opisz przyczynę różnicy temperatury wrzenia alkanu i aldehydu oraz przyczynę różnicy temperatury wrzenia aldehydu i alkoholu. Odnieś się do budowy cząsteczek związków, których wzory wymieniono w tabeli. No to alkan i aldehyd. Szukamy sobie. Alkan to jest ten najprostszy, czyli tutaj. I aldehyd to jest ten z grupą CHO. To może sobie to zaznaczmy. Czyli tutaj mamy alkan i tutaj mamy aldehyd. No i teraz dlaczego te temperatury wrzenia są tak różne? Tutaj musimy się odnieść do polarności. Dlaczego? Dlatego, że jak sobie rozrysujemy tutaj te związki, a dokładniej rozrysujmy sobie może ten aldehyd. Tutaj widzimy, że tlen ma dwie wolne pary elektronowe. Ma dwie wolne pary elektronowe i też ten związek jest polarny. Tutaj tylko chcę zwrócić Waszą uwagę, że tutaj nie będzie wiązań wodorowych. Dlaczego? Dlatego, że pierwszy warunek jest spełniony, czyli jest atom o dużej elektroujemności, który ma wolne pary elektronowe, ale drugiego warunku nie ma spełnionego, czyli nie jest on bezpośrednio przyłączony do atomu wodoru. Czyli tutaj nie będą odgrywały role wiązania wodorowe. Tutaj rolę będą odgrywały bardziej ta polarność. Czyli po prostu ta cząsteczka jest polarna, tak? Bo tutaj mamy polarność dużą w stronę tego tlenu. Tutaj mamy w stronę wodoru. Czyli ta polarność, cząsteczka alkanu nie jest polarna. Czyli po prostu, jak to zapiszemy, między cząsteczkami aldehydu są silniejsze oddziaływania, ponieważ cząsteczka aldehydu jest polarna. Tak możemy to po prostu zapisać. I aldehyd i alkohol. No to teraz patrzymy tak. Aldehyd, czyli tutaj to co na różowo. I alkohol, czyli tutaj. No to jak sobie rozrysujemy ten alkohol, to mamy CH3, CH2, OH. Tutaj mamy znowu dwie wolne pary elektronowe. I teraz tutaj już są wiązania wodorowe. Dlaczego? Mamy atom silnie elektroujemny. Przypominam, że wiązanie wodorowe tworzy NOF, czyli azot, tlen i fluor. Czyli mamy atom, który jest przyłączony do atomu wodoru, czyli pierwszy warunek jest spełniony. Drugi ma wolne pary elektronowe. Czyli mamy już tutaj wiązanie po prostu wodorowe. Między cząsteczkami alkoholu tworzą się wiązania wodorowe, które nie tworzą się między cząsteczkami aldehydu. I tyle wystarczy. Na co chcę jeszcze zwrócić Waszą uwagę, bo tutaj często, bardzo często niestety robicie błędy. Wiązania wodorowe piszcie, że tworzą się między cząsteczkami. Wy często macie tendencję do pisania, że wiązania wodorowe tworzą się w tej cząsteczce. No nie. To nie są takie wiązania jak wiązanie kowalencyjne, czy wiązanie, nie wiem, jonowe. To są oddziaływania międzycząsteczkowe. Trochę wiem, ta nazwa jest myląca. Ale pamiętajcie, wiązania wodorowe tworzą się między cząsteczkami. Jak napiszecie, że wiązania wodorowe tworzą się w cząsteczkach, to macie niestety zero. I ostatnie już zadanie. No to numer jeden to będzie, moi drodzy, substytucja. Dlaczego? Dlatego, że atom chloru wymienia się na grupę OH. Skąd wiemy, że jakiś atom chloru? No bo mamy napisane, że związek oznaczony literą X jest chloropochodną węglowodoru. No to jak dodajemy do tego E na OH, no to w takim razie będzie to substytucja, czyli po prostu się podmieni. Czyli ten atom chloru wymienia się na grupę OH, w wyniku czego powstaje nam alkohol, a drugim produktem jest chlorek sodu. No i teraz co? Mamy Z do Ag2O, w sensie przy pomocy Ag2O i temperatury. I tutaj Ag2O to jest próba tolęsa. I powstaje nam ten kwas karboksylowy, czyli H3CCHCH3 i tutaj mamy tę grupę COOH. Czyli próba tolęsa, przypominam, to były aldehydy. Czyli w takim razie, jeżeli to były aldehydy, no to mamy H3C i zamiast po prostu COOH, no to będzie grupa aldehydowa, nie? Czyli będzie CHO. No i teraz będzie CH3, no i plus Ag2O przy temperaturze. I powstanie nam tutaj ten alkohol, czyli tutaj cyk, cyk, cyk, cyk. Czyli przypominam, co tutaj się stało. Tutaj mieliśmy jakąś chloro pochodną węglowodoru. Doszło do substytucji, czyli powstał nam alkohol. I teraz ten alkohol został łagodnie utleniony do aldehydu. Czyli skoro został łagodnie utleniony do aldehydu, to znaczy, że to musiał być alkohol pierwszorzędowy. I następnie, i następnie ten aldehyd został poddany próbie tolęsa i otrzymaliśmy kwas karboksylowy. I to tyle na dziś. Zapraszam do następnej powtórki już jutro o 17 .00. Trzymajcie się ciepło. Cześć!