Overview
Tinalakay sa leksyong ito ang iba't ibang tradisyon ng paglilibing at paniniwala tungkol sa mga yumao sa Pilipinas, kabilang ang mga sinaunang paraan ng paglilibing at mahahalagang archaeological discoveries.
Undas at Paniniwala sa Paglilibing
- Ang Undas (Todos los Santos at All Souls Day) ay pista ng mga yumao tuwing Nobyembre 1 at 2.
- Sa Pilipinas, may natatanging paraan at paniniwala kaugnay ng pag-aalaga sa labi ng yumao.
- Paglilibing ay hindi lang tradisyon sa Pilipinas kundi pati na rin sa iba’t ibang bansa.
Banga ng Manunggul
- Ang Banga ng Manunggul ay isang sinaunang paso na ginamit sa sekundary burial mula 890–710 BC.
- Natagpuan ito sa Yungib ng Manunggul sa Palawan, bahagi ng Tabon Caves.
- Disenyo nito ay nagpapakita ng mga kaluluwang tinatawid ang dagat patungo sa kabilang buhay, gaya ng mito sa Greece.
- Ang takip ng banga ay may hugis-alon, gawa sa luwad at buhangin, at hindi inilibing sa lupa.
- Pinatunayan ng banga ang paniniwala ng sinaunang Pilipino sa buhay pagkatapos ng kamatayan.
Hanging Coffins ng Sagada
- Sa Sagada, ang tradisyon ay isabit ang mga kabaong sa gilid ng bundok imbes na ilibing sa lupa.
- Mahigit 2000 taon na ang kasanayan at nananatili pa rin sa ilang matatandang katutubo.
- Pinaniniwalaang mas mataas ang kabaong, mas malapit sa Diyos.
- Mayroon ding pagpapatong-patong ng ataol sa mga kuweba at mummy preservation sa Sagada.
My Tomb Anthropomorphic Burial Jar
- Natuklasan noong 1991 sa Sarangani ang mga banga na may anyong tao (anthropomorphic jars).
- Ginamit bilang pangalawang libingan sa Mindanao noong Metal Age (c. 190 BC–500 AD).
- Kakaibang uri ng paglilibing na wala sa ibang bahagi ng Timog-Silangang Asya.
- Nakuhang impormasyon tungkol sa mga artifacts mula sa pakikipag-ugnayan ng mga lokal at eksperto.
Key Terms & Definitions
- Sekundary Burial — paglilipat ng mga buto ng yumao mula orihinal na libingan patungo sa bagong sisidlan gaya ng banga.
- Banga ng Manunggul — paso mula Neolitiko na ginamit sa paglilibing at ipinapakita ang paniniwala sa kabilang buhay.
- Hanging Coffins — kabaong na nakasabit sa gilid ng bundok, tradisyon sa Sagada.
- Anthropomorphic Jar — banga na waring may anyo ng tao, ginamit bilang libingan sa Mindanao.
Action Items / Next Steps
- Magbasa tungkol sa iba pang sinaunang kultura ng paglilibing sa Pilipinas.
- Sagutan ang anumang takdang-aralin tungkol sa mga uri ng paglilibing at kaugnay na paniniwala.