Rok 1968 w Polsce i Czechosłowacji

Tło historyczne

• Gomułka i polityka PRL
  • Władysław Gomułka, sekretarz PZPR, początkowo wspierał liberalizację, ale szybko zaostrzył kurs.
  • W 1956 roku Gomułka daje do zrozumienia, że początkowy luz zamieni się w „Saigon”.

Polska w 1968 roku

• Protesty i niezadowolenia społeczne

  • Marzec 1968: kulminacja niezadowolenia społecznego.
  • Młodzi działacze, tacy jak Jacek Kuroń i Karol Modzelewski, krytykują państwo komunistyczne.
  • Publikacja krytyki systemu w 1965 roku, aresztowania.

• Antysemicka kampania

  • Po wojnie sześciodniowej (1967) wzrost antysemityzmu w PRL.
  • Mieczysław Moczar i Wojciech Jaruzelski rozpoczynają nagonkę na Żydów.
  • Pomarcowa emigracja: opuszczenie kraju przez 13-15 tys. polskich Żydów.

• Prześladowanie intelektualistów

  • List 34 (1964): intelektualiści przeciwko cenzurze, reakcja Gomułki.
  • Zakaz publikacji dla niektórych autorów.

• Młodzież i protesty studenckie

  • Grupy młodzieżowe (np. komandosi) krytykują system.
  • Nagonka na tzw. „bananową młodzież”.
  • Wydarzenia marcowe: protesty po zdjęciu „Dziadów” z afisza, spacyfikowane przez ZOMO.

Czechosłowacja w 1968 roku

• Praska wiosna

  • Aleksander Dubczek: socjalizm z ludzką twarzą, łagodzenie cenzury, pozapartyjne organizacje.
  • Hasło „Praga-Warszawa wspólna sprawa”.

• Interwencja wojsk Układu Warszawskiego

  • Doktryna Breżniewa: interwencja w państwach socjalistycznych.
  • Operacja Dunaj: interwencja 21 sierpnia 1968, ponad 100 zabitych.
  • Powrót Dubczeka i odwołanie reform.
  • 1969: Dubczek zdymisjonowany, Gustaw Huszak przejmuje władzę.

Konsekwencje

• Reakcja międzynarodowa
  • Negatywny odbiór antysemickiej polityki PRL.
  • Wzmocnienie stereotypów o polskim antysemityzmie.