Okay, dahil katatapos lamang Jules nung Labor Day nga noong nakaraan, at pag-usapan natin yung umaga kung ano nga ba yung mga karapatan ng mga manggagawa. Okay, kaya naman para pag-usapan yan, syempre kasama natin ating resident attorney dito sa ating morning show. Walang iba kasi si attorney. ni Marise Manalo.
Good morning. Good morning. Good morning sa inyong dalawang gwapang binata rito.
At magandang umaga po sa inyong lahat. Okay, ma'am. So, first question natin.
Let's say, ang isang trabahador ay biglang natanggal sa trabaho. Saan po ba siya pwede magsampan ang kaso? Okay, ano to, ala Labor Day issue natin to. So, syempre, lalitin sa kunanin to po kayo sa NCR, yung mga natanggal po sa trabaho at sa tingin nila ay illegal yung kanilang pagkakaterminate, pwede po silang magpunta dito sa Banaue, yung National Labor Relations Commission.
Maaari po silang pumunta roon at magbigay sila ng kanilang complaint. Meron pong nag-a-assist talaga roon. Kasi huwag silang matatakot. Kasi syempre, hindi ko marunong, hindi ko naman alam kung paano mag-fill. up.
Meron po doon mismo, may mag-assist sa inyo. Tapos ipifill up nyo yung mga information, ano pangalan ng employer, bakit kayo tinanggal, anong trabaho, gano'n na kayo katagalan nagtatrabaho, ano yung mga claims ninyo. Tapos papadala ng notice yung employer, magkakaroon sila ng conciliation, pag-uusapin.
Kung walang mangyayari, i-refer sa arbiter, and then doon na sila mag sasubmitan ng mga position papers, reply, puro sila affidavits. Mga papeles na ito, walang trial ito, nakamukha nung nasa husgado. And then madali siyang madesisyonan kasi ah, In 30 days or after some time, magkakaroon na ng desisyon whether illegal yung termination niya or legal naman yung termination. Pangkaraniwan, Atty., yung mga reklamong mga natatanggap ng mga abogado katulad ninyo, yung mga lumalapit sa inyo mga laborer, eto po ba yung mga pagkakatanggal sa trabaho ng walang dahilan, yung biglaan na lamang?
Well, mostly, syempre, pag nag-claim ka ng illegal dismissal, nasasabihin mo yung pagkakatanggal sa iyo is illegal. Bakit ba nag-i-Kasi ganito naman yun, ano? Ang Ang mga empleyado, maaari naman silang matanggal kasi prerogative din naman yan ng management na pag nagsiselect sila ng mga empleyado, meron din silang karapatang magtanggal. It's just that, ayon po sa ating batas, ang pagtanggal sa mga manggagawa, especially because of the right nila sa security of tenure, should be, ito ay dapat naaayon sa batas. Meaning yung just cost, tsaka yung or...
or authorized cause, at laging dapat merong due process. Dandoon lahat, nakalagay sa batas kung ano yung mga authorized cause at ano yung mga just cause, at laging may due process. Pag wala niyan, illegal ang termination mo.
Okay. Attorney, kunwari yung contract na pinirmahan, let's say magtatagal pa, let's say until June, July, or August, at sabiglang right at this moment, tanggal ka na agad, anong kailangan mo gawin? Well, that's different. That's a breach of contract. Okay.
ano ba yung inyong basihan? Kayo ba ay merong agency or principal relationship? Ano ba yung contract for services ba yan?
Yan ba ay papasok sa employee-employee relationship? Or just a mere kontrata na magbibigay mo ng servisyo sa'yo and then you pay me for this one. Such that pag hindi mo tinapos yan, pwede kang makasuha ng breach of contract.
But not necessarily, alimbawa, in that case, Charlie, illegal dismissal or not? Kasi it does not, nakapalo ba doon yung meron kayong employee-employee relationship? Atorny, halimbawa, ito kasi common kong naririnig sa mga laborer, minsan may mga kumpanya daw na nag-declare ng bankruptcy. Tapos mag-layoff ng mga tao. And then, mababalita na lang nagbukas na naman sa ibang lugar.
Ito po ba, pag nag-declare ng bankruptcy ang isang kumpanya, ano po ba yung mga benepisyong dapat mapapalagay? kuha pa ng mga dating trabahador doon? Okay, itong pong bankruptcy o kaya yung pagiging insolvent, ano, pagkalugi.
Okay. So, in Tagalog, ipagkalugi ng kumpanya. Ito yung isa sa mga authorized causes kung saan pwedeng makapag-terminate ka ng mga empleyado mo nang hindi ka makakasuna na iligang termination. However, ito ay may mga kaukulang, you know, may mga steps, may mga procedure kang dapat i-follow.
For instance, dapat 30 days prior sa Sa pagsasara mo, in-inform mo na yung mga empleyado. And ganun din naman, yung kumpanya, yung kumpanya mo, i-inform din niya yung dole. Na kailangan, hindi lang ba sa bistawan, even the dole, ang dole, kailangan niya inform na magsasarado na siya. Kasi, kumbaga, puro losses na siya eh. Sa pagkalugi na siya.
And then after that, so may notice na yun. Ang authorized cost na yun, pagkalugi, yung notice, yung notice mo sa mga empleyado tsaka notice mo sa dole. Pag wala nun, nilaga dyan.
may pagkakamali na. And then, You have to pay your people. Since pagkalugi ito, is half month salary for every year of service.
May matatanggap pa rin sila. For instance, hindi siya one month. Half month lang kasi pagkalugi yung rason. Okay? So, such that content.
sinatanggap niya, for instance, 15,000 a month, matatanggap niya separation pay is 7,500 times kung ilang year siya sa servis, sa servisyo. Yung po yun. As compared naman doon sa mga na nadidismiss ng justified or just cost.
Halimbawa, serious misconduct, disobedience. Pag sila po ay natanggal at nasa tamang proseso, kung baga binigyan mo ng notice, may memo, pinag-explain mo, pero ganun talaga, walang niya. As in, nakikipag-away pa sa may-ari, bastos ganyan.
So, pwede mo siyang tanggalin. Pag nag-file ng kaso sa illegal dismissal, sigurado yan, madi-dismiss. Kasi nasa just cause yung pagkatanggal at nasa tamang proseso, medyo process. Lagi magkasama yun sa labor. Dapat just cause.
or authorized cause at dapat laging mayroong notice ito para sa compliance ng due process. Atty., ano naman yung magiging tungkulin ng mga labor unions dito para siyempre makabigay ng tulong kahit pa paano dun sa natanggal? Okay. Isa sa mga karabatan ng ating mga manggagawa is to join unions, ang kanilang mga organization, di ba?
So, kung member siya ng isang union, yung union niya mismo, alam mo, ay tinanggal po ako, ilalatag nila dun sa union nila. Ninyo mam, member na ako? Meron silang mga tinatawag ditong conciliation o yung may mga grievance machinery.
Kumaga magigrivance muna sila bago isang pa sa labor. So pagdating ng panahon na... I-agreevance ng mga representative ng union, doon naman sa management, ititignan kung paano, ganito, tsaka palang magkakaroon ng proseso ng pagkakatanggal.
At meron, syempre, iba kasi pagprotektado ka ng union. May mga, hindi ka basta-basta matatanggal, especially kung... officer ka ng union.
Kasi pag tinanggal ka na as officer ka na, parang union busting yun. So, ang daming papasukan. Kaya lang sa panungin, medyo nagkukuntian na mga union, unlike before. Di ba?
Talagang very active. Ngayon talagang medyo kukunti na lang din. Ito, attorney, karaniwan itong reklamong ito.
Halimbawa, isang empleyado ay matagal nang nag-resign o na-lay off or for whatever reasons, natanggal siya sa trabaho. After a few years, madi-discover niya na hindi pala binayaran ng dating niyang employer. yung mga dapat bayaran na beneficyo niya, halimbawa SSS. Ano pong reklamang dapat isampan sa mga... Okay, when it comes to the SSS, yung mga non-payment ng SSS niya, maaari po siyang pumunta doon mismo sa SSS, hindi po sa labor yan.
Hindi po sakop yan ng NLRC o ng DOLE, yung mga non-remittances ng SSS, ng pag-ibig ng iba pang mga gobyera. Pumunta po kayo sa SSS, doon niyo po i-complain. Ang hindi pong pagbabayad ng SSS, yung pag-resusumit... ng mga premiums na dapat isinumiti sa SSS kasi tinatanggal yan, ay kinakaltas yan doon sa mga magagawa, di ba?
Eh maaaring pong kasuhan yung mga may-ari. Especially mga, even the corporate officers ng isang kumpanya, ng mga kasong paglabag dito nga sa SSS law. Kung saan, mayroong pagkakulong yan.
Marami naman kayo nabalitaan niyo yun, na di ba, maraming na-arrested because hindi sila nagre-remit eh. Ngayon, ang ginagawa naman ng SSS hanggat maaari, if they can just remit, bayaran lang nila. Kasi... Kasi parin yun sa mga magagawa.
Paano mapag-uusapan yan with the SSS and the employer? Pero tandaan nyo, kailangan yan, pag meron kayong mga complaints ng kursa non-payment, hindi yung pagsusumite, yung mga premiums mo na tinatanggal sa sweldo nyo, ng mga employer nyo, pumunta po kayo sa SSS. Doon po kayo mag-complain.
Okay, ma'am. Maraming salamat po sa inyong panahon at sana maraming nalinawan dito nga hinggil sa mga labor issues. Muli, nakasama natin sa legal practitioner, walang iba kundi sa attorney, Marise Manalo.
Thank you so much. Walshigirat eh. Thank you, Etas.
I hope to see you again soon. Soon. Thank you so much.