Overview
Bu derste karışımlar, saf maddeler ve çözeltiler incelendi; temel kavramlar, sınıflandırmalar ve çözeltinin özellikleri anlatıldı.
Madde Türleri ve Sınıflandırılması
- Doğadaki maddeler saf maddeler (element, bileşik) ve karışımlar olarak ikiye ayrılır.
- Saf maddeler tek tip atom veya molekül içerir; kimyasal yollarla ayrıştırılır.
- Karışımlar, en az iki farklı madde kimyasal özelliklerini kaybetmeden bir araya gelmesiyle oluşur.
Karışımların Özellikleri
- Karışımlar homojen (çözelti) veya heterojen (emülsiyon, süspansiyon, ayran, vb.) olabilir.
- Bileşenler arası sabit oran yoktur; istenen oranda kar ıştırılabilir.
- Formül veya sabit sembolle gösterilmezler.
- Karışımı oluşturan maddeler özelliğini kaybetmez; fiziksel yöntemlerle ayrılabilir.
- Erime, kaynama noktası ve yoğunlukları sabit değildir.
Çözeltiler ve Sınıflandırılması
- Tüm homojen karışımlara çözelti denir.
- Çözeltiler; çözücü (miktarı fazla olan) ve çözünen (miktarı az olan) olmak üzere iki kısımdan oluşur.
- Çözelti kütlesi, çözücü ve çözünen kütlesinin toplamına eşittir; hacimleri tam toplamı değildir.
- Sulu çözeltilerde su her zaman çözücüdür.
- Çözünen tanecik su ile çevrelenirse hidratlaşma; başka çözücüyle çevrelenirse solvatasyon olur.
- Çözeltilerin erime/kaynama noktası belli değildir.
Çözelti Türleri ve Özellikleri
- Çözeltiler; katı, sıvı ya da gaz haline göre sınıflandırılır.
- Katı çözeltiler (alaşımlar: çelik, tunç, pirinç, lehim, amalgam), sıvı içinde katı/sıvı/gaz (şekerli su, kolonya, gazoz), gaz çözeltileri (hava) örnekleridir.
- Derişikliğe göre çözeltiler: doymamış, doymuş, aşırı doymuş.
- Doymamış: Daha fazla madde çözebilir.
- Doymuş: Maksimum çözünmüş madde miktarı.
- Aşırı doymuş: Geçici fazla çözünen; çalkalama, kristal ekleme ile çökerir.
Derişik ve Seyreltik Çözelti
- Çözünen miktarı fazla ise derişik, az ise seyreltik çözelti denir.
- Kıyaslama için aynı çözücü veya çözünen miktarına getirilir.
Çözünme Şekillerine Göre Çözeltiler
- İyonik çözünme: Tuz, asit ve bazlar iyonlarına ayrılır ve elektrik iletkenliği sağlar (elektrolit).
- Moleküler çözünme: Şeker, alkol gibi maddeler moleküler olarak çözünür ve elektrik iletmez.
Günlük Hayatta Çözeltilere Örnekler
- Kolonya (alkol + su), sirke (asetik asit + su), şerbet, deniz suyu, cam, madeni para (alaşım), hava (gazların karışımı), altın çeşitleri (18 ayar vb.).
Key Terms & Definitions
- Saf Madde — Sadece bir tür atom veya molekül içeren madde.
- Karışım — İki veya daha fazla maddenin kimyasal özelliklerini kaybetmeden bir araya gelmesiyle oluşan madde.
- Çözelti — Her tarafında aynı özellik gösteren homojen karışım.
- Çözücü — Çözeltide miktarı fazla olan madde.
- Çözünen — Çözeltide miktarı az olan madde.
- Doymuş Çözelti — Belirli şartlarda maksimum madde çözmüş çözelti.
- Doymamış Çözelti — Daha fazla madde çözebilen çözelti.
- Aşırı Doymuş Çözelti — Geçici olarak fazla madde çözmüş çözelti.
- Derişik/Seyreltik — Çözünen miktarına göre kıyaslamalı çözelti yoğunluğu.
- Elektrolit — İyonik çözeltide elektrik akımını ileten yapı.
Action Items / Next Steps
- Heterojen karışımlar ve ayırma yöntemleri konusuna çalış.
- İlgili örnek soruları çöz.
- Derişim hesapları ve çözeltinin yoğunluğunu incele.