15 XII (cz 2 z 3) Powszechna historia państwa i prawa wyk dr Aneta Majewska 📚

Przewitam Państwa już po przerwie. Tak jak wspominałam przed przerwą, omówiłam Państwu postulaty, które głosili humanitaryści. Tak, słucham. Ja mam jeszcze takie pytanie techniczne. Czy byłaby możliwość, żebyśmy test zrobili w takiej formie, jak ostatnio mieliśmy u jednego z wykładowców, że test był po prostu wrzucony, a my w międzyczasie sobie gdzieś tam w wolnej chwili po pracy mogliśmy to rozwiązać? Wie pan, co to znaczy? Bo ja jeszcze nie wiem, gdzie te testy się udostępniają. A gdzie te testy Państwo udostępniane są? W formularzu Google w zadaniach mieliśmy test i po prostu każdy, kto miał chwilę, gdzieś tam czy w pracy, czy po pracy, czy w czasie wolnym, to mógł sobie wejść, rozwiązać i tam od razu naliczało punkty i pokazywało wynik. Aha, dobrze. Wiecie Państwo, to tu jeszcze będziemy o tym egzaminie rozmawiali 11. Ale myślę, jak taka forma już jest stosowana u innych wykładowców. Myślę, że też sobie uzastosujemy. Tak, bo tam nie umawialiśmy się na konkretną godzinę, no bo wiadomo, że umówić się nam przy 20 osobach na konkretną godzinę to będzie problem. Natomiast każdy gdzieś tam w wolnej chwili by sobie znalazł któregoś dnia, na przykład i na jeden dzień wyznaczyć, żeby to w tym dniu było zrobione. Dobrze, tylko byśmy ten test robili w jednym dniu, nie na przykład, że ten test będzie udostępniony przez tydzień, tylko na przykład w jednym dniu, żebyście pragnęli ten test, dobra? Nie, ktoś będzie miał z ran na czas, kto w świetle. w południe, więc gdzieś tam w międzyczasie by ktoś sobie rozwiązał. Dobra, czyli to jest udostępniany w formularzu w zadaniach, tak? Bo jeszcze nigdy nie udostępniałem tego. Tak, formularz Google'a i to później w zadanie było wrzucane. Dobrze, sobie tam jeszcze posprawdzę Google i zadania. Ok, dobrze, to jeszcze będziemy i tak o tym rozmawiali 11 stycznia na wykładzie, także spokojnie. Ok, fajnie, dziękuję. Dobrze, proszę bardzo. Jeszcze Państwu, tak jak tutaj Pani prosiła przed przerwą, ja 11 stycznia jeszcze z Państwem taką zrobię powtórkę z tych dwóch przedmiotów, z powszechnej historii państwa i prawa i z historii państwa i prawa polskiego i tutaj też wskażę zagadnienia, które mogą się pojawić na teście, zwrócę uwagę, co też obowiązuje, żebyście tam sobie Państwo poodznaczali też w swoich notatkach czy też na tych prezentacjach, tak jak ja wspominałam, te prezentacje tam... które wrzuciłam Państwu, one oczywiście nie obowiązują w całości, te wszystkie zagadnienia, bo one tak zostały wrzucone też trochę zbiorczo. Ja tutaj Państwu te prezentacje dałam. One są chyba z trzech części się składają. My się głównie tutaj skupimy na historii prawa, historii powszechnej Polski. I tak głównie pracujemy na tej jednej takiej prezentacji, która jest zatytułowana właśnie Historia Prawa. Tak jak Państwo zauważyliście. Ta prezentacja będzie nas głównie obowiązywała. Z wyłączeniami, o których będę mówiła na tej powtórce. Co Państwu nie obowiązuje, co obowiązuje. Żeby był zachowany jakiś porządek. Można się pogubić, bo pewne rzeczy pomijam. Czasami mówię o rzeczach, których nie ma na prezentacjach. Także ja to wszystko Państwu postaram się właśnie na tym ostatnim wykładzie, takim powtórzeniowym jeszcze zwrócić na to uwagę. Także spokojnie i sobie jeszcze porozmawiamy właśnie o terminie tego egzaminu. Jeszcze tutaj mam do Pana pytanie, czy to był egzamin, tak? Już ktoś przeprowadził u Państwa egzamin, tak? Czy to było zaliczenie jakichś ćwiczeń w formie tego testu? Już zaraz sprawdzę na planie, co to było. To już ostatni wykład był pewnie, tak? Czy ćwiczenia? Już sekundkę, tylko znajdę ten przedmiot. To mogły być ćwiczenia. Aha, czyli zaliczenie ćwiczeń już Państwo mieliście na ostatnich, oczywiście na ostatnich zajęciach, tak? Ale niby to nie było na ostatnich zajęciach, to po prostu nam się skończyły zajęcia i w zadaniach. pokazał nam się test do rozwiązania, było też właśnie ABC i można było wybierać. Aha, dobrze, dobrze. To w takiej formie też będzie w takim razie egzamin, także spokojnie. To 11 stycznia jeszcze się z Państwem spotkam, to sobie to ustalimy. Dobrze, to ja już wracam tutaj do wykładu. Jeszcze mamy trochę sporo materiału, a już mało czasu nam zostało. Dobrze, to wracamy do tych jeszcze humanitarystów. I tutaj teraz tak, jeśli chodzi o humanitarystów, tak jak Państwu wspominałam, oni też głosili pewne postulaty. Jednym z postulatów, którzy głosili humanitaryści było też odstąpienie od surowych kar okrutnych, nie tylko od kary śmierci. Była też taka grupa jak kary motylacyjne, o której wspominałam, czyli okaleczające, na przykład pozbawienie dłoni za kradzież. I oni właśnie uważali, że takie kary... Takie kary są nieludzkie, nie powinny być oczywiście stosowane. I też kolejnym takim postulatem, który głosili humanitaryści, to właśnie było zniesienie też procesu inkwizycyjnego i zniesienie też tortur, bo właśnie w procesie inkwizycyjnym były też stosowane tortury. Proces inkwizycyjny był kojarzony właśnie z torturami i tutaj też humanitaryści uważali, że to jest nieludzkie i nie powinno mieć to oczywiście miejsca w cywilizowanym państwie. W cywilizowanym państwie, takie tutaj właśnie humanitaryści głosili postulaty. Dobrze, jeśli chodzi o tych humanitarystów i o ich tutaj takie główne postulaty, które Państwu zaprezentowałam, to by było na tyle. I tak pod kątem egzaminu, jeśli chodzi o tych humanitarystów, to tutaj warto zapamiętać, kto był głównym przedstawicielem humanitarystów, czyli Cezary Bekaria. Jakie oni główne tam postulaty głosili, prawda, że tutaj humanitaryści postulowali zastąpienie kary śmierci karą pozbawienia wolności. Tutaj właśnie jeszcze takim, aha, jeszcze humanitaryści postulowali, że powinien istnieć jeden katalog przestępstw, że powinien istnieć katalog przestępstw, czyli powinny być oczywiście wyraźnie określone czyny, które stanowią przestępstwo. I tutaj właśnie, tak jak wspominałam przed przerwą. Oni to ujmowali tą łacińską paremią nullum crimen sine lege, czyli nie ma przestępstwa bez ustawy, tylko taki czyn jest przestępstwem, który ustawa oczywiście za takie uznaje. I jeszcze taką kolejną ważną kwestią, ważnym postulatem, który głosili humanitaryści, tak jak wspominałam przed przerwą. To jest wyłączenie z katalogu przestępstw tych właśnie niektórych czynów, które za przestępstwa były wcześniej uważane, czyli na przykład była liczna grupa przestępstw przeciwko religii panującej, takie jak czary czy tam herezja. Właśnie humanitaryści uważali, że tą sferą właśnie państwo nie powinno się zajmować i też ingerować w nią. I tutaj też takim głównym, takim jednym z najważniejszych postulatów humanitarystów było też właśnie to, że oni postulowali odstąpienie od surowych kar, od tych kar okrutnych, mutylacyjnych, czyli okaleczających, tak jak wspominałam, na przykład pozbawienia dłoni za kradzież. I też głównym postulatem humanitarystów było właśnie zniesienie tego procesu inkwizycyjnego i zniesienie tortur, bo proces inkwizycyjny właśnie był kojarzony z tymi torturami. Dobrze. I teraz jeszcze wracając do tych kodyfikacji, które pojawiły się w Europie, jeśli chodzi o kodeksy karne, które wtedy w Europie zaczęły powstawać, to właśnie w dużej mierze te postulaty uwzględniały tych humanitarystów. Oczywiście nie wszystkie kodeksy, ale można by oczywiście wymienić jako taki pozytywny przykład, przykład tzw. Leopoldinę. Leopoldina to był kodeks karny Wielkiego Księstwa Toskańskiego. Zaraz zobaczę, czy mam to na prezentacji. O, jest. Nie zmieniłam Państwu prezentacji, przepraszam. Kodyfikacje, kodeksy powstałe w okresie oświecenia. To macie tutaj Państwo na prezentacji. Kodeksy powstałe w okresie oświecenia i teraz kodyfikacja prawa karnego. Tutaj macie Państwo pierwszy punkt. To jest Leopoldina. Czyli tak, tak jak już wspomniałam, kodeksy karne, które wtedy już w Europie zaczęły powstawać, w dużej mierze oczywiście uwzględniały te postulaty tych humanitarystów. Oczywiście nie wszystkie, ale tutaj można wskazać jako przykład tzw. Leopoldinę, Leopoldina, czyli kodeks karny Wielkiego Księstwa Toskańskiego. To macie tutaj Państwo na prezentacji. Z 1786 roku oczywiście, jeśli chodzi o nazwę, to nazwa pochodzi od imienia króla, a potem cesarza Leopolda II z 1786 roku. Jeśli chodzi o tę Leopoldinę, to on zawierał przepisy prawa materialnego i procesowego. To jest pierwszy oczywiście kodeks, który uwzględniał właśnie postulaty tych humanitarystów. Względniał postulaty tych humanitarystów. Ta Leopoldina. czyli kodeks karny Wielkiego Księstwa Tostkańskiego z 1786 roku, zawierający przepisy prawa materialnego i procesowego karnego. I tutaj oczywiście inny kodeks, który był już oczywiście mniej udany i jeszcze tych postulatów humanitarnych nie uwzględniał, to jest kodeks wydany w monarchii habsburskiej. W monarchii habsburskiej z inicjatywy cesarzowej Marii Teresy powstał kodeks karny z 1768 roku, zwany od imienia cesarzowej Constitutio Criminalis Teresiana. To macie Państwo też na prezentacji zapisane. Constitutio e constitutio criminalis teresiana constitutio criminalis teresiana czyli to był kodeks wydany w monarchii habsburskiej z inicjatywy cesarzowej Marii Teresy. Powstał kodeks karny z 1768 roku, zwany od imienia cesarzowej Constitutio Criminalis Tereziana. Oczywiście ten zbiór był dosyć przestarzały. Jeszcze opierał się na postępowaniu inkwizycyjnym. na postępowaniu inkwizycyjnym, co było oczywiście wtedy krytykowane. I dużo lepszy okazał się zbiór sporządzony z inicjatywy następcy Marii Teresy, jej syna, jej syna cesarza Józefa II, tak zwana, to macie Państwo na prezentacji, tak zwana Józefina. tak zwana Józefina z 1787 roku. Czyli ta Józefina to był już taki kodeks, który uwzględniał postulaty humanitaryzmu. A Józefina to był kodeks, który właśnie uwzględniał, to był taki zbiór, który uwzględniał postulaty już humanitaryzmu. Na przykład zniesiono w postępowaniu zwyczajnym tutaj karę śmierci, czyli kodeks jak na owe czasy był bardzo nowoczesny. Bardzo nowoczesny, w tej Józefinie odrębnie zostały uregulowane przepisy prawa procesowego karnego. Znalazły się one w odrębnej kodyfikacji z 1788 roku. I to była ta właśnie Józefina. To był zbiór sporządzony z inicjatywy następcy Marii Teresy, jej syna, cesarza Józefa II, tak zwanej Józefina. I właśnie ten kodeks uwzględniał postulaty humanitaryzmu. I teraz w 1803 roku w monarchii habsburskiej wydano nowy kodeks karny, wydano nowy kodeks karny, tak zwaną franciszkanę. Tutaj Państwo macie na prezentacji franciszkanę z 1803 roku. Wydano kodeks karny, tak zwaną franciszkanę, od cesarza Franciszka III. Oczywiście, jeśli chodzi o tę franciszkanę, to kodeks ten nawiązywał do Józefiny. Nawiązywał do Józefiny w dużym stopniu. No i oczywiście można powiedzieć, że prawie w całości był powtórką poprzedniego kodeksu. Obowiązywał także na ziemiach Polski, które znalazły się pod Zaborem Austriackim. I ta Franciszkana obowiązywała aż do 1852 roku, aż do nowego kodeksu karnego austriackiego. I to była właśnie ta Franciszkana z 1803 roku. Czyli w 1803 roku w monarchii habsburskiej wydano nowy kodeks karny. zwany Franciszkaną, od cesarza Franciszka III. Inną taką kodyfikacją była kodyfikacja pruska. Była kodyfikacja pruska w 1794 roku. dokonano takiej dużej kodyfikacji, zwanej popularnie Landrechtem pruskim. Landrechtem pruskim, ten macie Państwo na prezentacji, Landrecht pruski z 1794 roku. Czyli w 1794 roku, tak jak wspomniałam, dokonano tutaj dużej takiej kodyfikacji zwanej popularnie Landrechtem Pruskim i z założenia miał obejmować niemalże całość prawa. Landrecht Pruski z założenia miał obejmować niemalże całość prawa. Landreft pruski obejmował, tak, tutaj można wskazać takie działy prawa jak prawo karne, prawo cywilne, prawo konstytucyjne, prawo kościelne. Prawo administracyjne, takie właśnie działy obejmował Landrecht Pruski. Oczywiście Landrecht Pruski to było takie pokaźne dzieło, liczył niemal 19 tysięcy paragrafów. z czego około 15 tysięcy dotyczyło prawa cywilnego. Oczywiście Landrecht to nie był jeszcze taki zbiór całkiem nowoczesny. Miał też oczywiście cechy feudalne. Landrecht pruski miał taki niefortunny układ. Zbiór ten dzielił się na dwie części. Pierwsza część omawiała prawa indywidualne, czyli prawa przysługujące prawa przysługujące czy dotyczące jednostki. Natomiast druga księga była poświęcona prawom społecznym. Prawem społecznym, czyli te prawa, które ma jednostka w odniesieniu do społeczeństwa. Tutaj jeśli chodzi o obowiązywanie w części dotyczącej prawa karnego, a w części dotyczącej prawa karnego, Landrecht obowiązywał w Prusach aż do 1851 roku, kiedy to oczywiście wyszedł nowy kodeks karny. Wtedy oczywiście część przepisów Landrechtu została po prostu uchylona. Została po prostu uchylona. Natomiast w części dotyczącej prawa prywatnego Landrecht przestał obowiązywać dopiero od 1 stycznia 1900 roku. bo oczywiście wtedy wszedł w życie kodeks cywilny ogólnoniemiecki. I tutaj, jeżeli chodzi o Austrię, to kodeks cywilny nowoczesny powstał właśnie w 1811 roku. Ale ja jeszcze o tych kodyfikacjach będę Państwu mówić na następnym wykładzie, a jeżeli nie... to zamieszczę Państwu w tych materiałach. Dobrze, jeśli chodzi o te kodyfikacje, kodyfikacje prawa karnego, to by było na tyle. I tak podsumowując, pod kątem egzaminu, to tutaj proszę zwrócić właśnie uwagę na te kodyfikacje, czyli tutaj na tą Leopoldinę, Konstytutio Criminalis Tereziana, Józefinę. Józefine i oczywiście daty, kiedy te kodeksy powstawały. Franciszkanę i ten oczywiście Landrecht pruski, czyli Landrecht pruski. To była taka kodyfikacja, jak wspomniałam, która miała obejmować z założenia niemalże całość prawa. Całość prawa. To było oczywiście dość pokaźne dzieło. Tak jak wspominałam, ono obejmowało prawo karne, cywilne, konstytucyjne, prawo kościelne, prawo administracyjne. Czyli mamy tak Landrecht Pruski 1794 rok. Zaraz to jeszcze zobaczę na prezentacji, co my tu mamy dalej. Aha, prawo angielskie. I teraz tak, pomijamy tutaj na tej prezentacji kodyfikację prawa cywilnego. Kodyfikację prawa cywilnego. Ten punkt pomijamy, tą dwójkę. I teraz przechodzimy do prawa angielskiego. Do prawa angielskiego, tutaj jeszcze tak na wstępie, tylko zwrócę Państwu uwagę. Jeśli chodzi o źródła prawa w Anglii, to tutaj oczywiście początkowo prawo było oparte na prawie zwyczajowym. Było też dużo oczywiście norm stanowionych jeszcze przed 1066 rokiem. Zapanowania tutaj Wilhelma Zdobywcy i kolejnych królów angielskich zaczął kształtować się w system prawa jednolitego. I to była oczywiście odrębność w stosunku. w stosunku do innych krajów europejskich, zaczął kształtować się system prawa jednolitego. I tutaj o ile na kontynencie było takie zjawisko jak partykularyzm prawny, o którym Państwu tutaj wspominałam, czyli to rozbicie na szereg lokalnych praw zwyczajowych, czyli tak, o ile na kontynencie było takie zjawisko jak partykularyzm prawny, czy też stanowość prawa, to oczywiście Anglia tego uniknęła. Ponieważ prawo angielskie opierało się na precedensach. Prawo angielskie opierało się na precedensach. I czym był ten precedens? Precedens to jest takie źródło, które stanowi wyrok. Wyrok oczywiście stosowany w sprawach podobnych jako wzór do rozstrzygnięcia. I tutaj też szczególne znaczenie odegrały też precedensy sądów królewskich, te tak zwanych westminsterskich. Westminsterskich, chodzi tutaj o sąd spraw pospolitych. Sąd Królewski do Spraw Cywilnych, czyli mamy tutaj tak, szczególne znaczenie odograły prezydency sądów królewskich, tak zwanych westminsterskich i tutaj chodzi o Sąd Spraw Pospolitych, czyli Sąd Królewski do Spraw Cywilnych. Był też Sąd Ławy Królewskiej przeznaczony dla spraw karnych. I też był sąd, sąd ekstrzekeru, była to taka instytucja, która nadzorowała oczywiście finanse, miała też uprawnienia sądowe. I tutaj jeśli chodzi o prawo, to rozstrzygnięcia sądów królewskich traktowano jako precedensy. To im doskonalszy sędzia, czy też adwokat, tym więcej precedensów tych znał, bo oczywiście tych precedensów przybywało. Prawo precedensowe przyczyniło się do tego, że to było oczywiście prawo jednolite, bo opierało się na precedensach, na czymś, co już zaistniało, tylko potem było oczywiście powielane. Było oczywiście powielane w przyszłości. I to oczywiście spowodowało, że Anglia uniknęła partykularyzmu. Anglia uniknęła partykularyzmu, uniknęła też stanowości prawa. To się też brało ze struktury społecznej. To nie znaczy, że nie było też podziału na stan. Oczywiście był tam podział. Nie był to podział tak rygorystyczny jak w innych krajach. Nie istniały oczywiście takie bariery w Anglii. Przenikanie ze stanu do stanu było dosyć łatwe. Był też tutaj nikły wpływ prawa rzymskiego na prawo angielskie. W Anglii tutaj nie było recepcji prawa rzymskiego. czyli przejęcia, można co najmniej mówić o wpływach prawa rzymskiego. I tutaj Anglicy byli przekonani o wyższości własnego prawa. Oczywiście prawo rzymskie wykładano na... w Uniwersytecie w Oxfordzie, w Cambridge. Na Uniwersytecie w Oxfordzie, w Cambridge. A jeżeli ktoś chciał zdobyć wykształcenie, które było potrzebne w praktyce, To nie szedł na uniwersytet, tylko można byłoby nazwać wykształceniem korporacyjnym. Czyli tak, ktoś kto chciał praktykować w zawodzie i chciałby zostać adwokatem, szedł praktykować w kancelariach prawniczych. w kancelariach prawniczych, które się oczywiście nazywały use of course, czyli to były takie gospody. I tutaj prawnicy praktykujący przy sądach królewskich, zwłaszcza adwokatura, która się wiązała z sądami królewskimi, Miała też siedziby w okolicznych zajazdach, czyli w karczmach. Tam przygotowywano się do rozpraw. Tam też odbywało się kształcenie jak najbardziej praktyczne. Czyli ktoś, kto chciał poznać prawo angielskie, doszedł do jakiegoś prawnika. któremu po prostu pomagał przygotowywać sprawy, przygotowywać pisma i sam się oczywiście przy tym też uczył. W Anglii sporządzano też spisy tych precedensów. Spisy precedensów. Wyróżniamy tutaj dwójki rodzaj spisy. Spisy, czyli spisy records i reports. Jeśli chodzi o te spisy records, to był to taki spis protokołów. Spis rekord to był spis protokołów z rozpraw sądowych, oczywiście z wyrokami, z tego co się działo też na rozprawie. Natomiast reports to były takie zbiory polegające na spisywaniu już samych wyroków. samych wyroków z komentarzami. Czyli w Anglii sporządzano spisy precedensów, w jakiego rodzaju, records i reports. Records to był spis protokołów z rozpraw sądowych, oczywiście z wyrokami, czyli tego, co się działo na sprawie. Natomiast reports... To są takie zbiory polegające na spisywaniu samych wyroków z komentarzami. Wyroków z komentarzami. Oczywiście to z czasem były też spisy prywatne. I tutaj jeszcze w tym kontekście tylko zwrócę uwagę w ramach takiej ciekawostki, że ważnym też źródłem poznania prawa angielskiego były dzieła oczywiście prawnicze. Dzieła prawnicze, dzieła uczonych prawników. Jednym z nich był Ranulf Glanville. To jest pisarz XVII-wieczny. To już tak w ramach mówię Państwu ciekawostki. Był to pisarz XVII-wieczny, który napisał dzieło pod tytułem o prawach i zwyczajach Anglii za czasów Henryka II. To było dzieło oczywiście napisane po łacinie. Kolejnym autorem był Henry Bracton, który napisał dzieło o prawach i zwyczajach Anglii. To było pięć ksiąg. Tutaj też w kontekście prawa angielskiego należy też zwrócić uwagę, że prawo angielskie było jednolite, ale miało też jedną wadę. Miało też jedną wadę. Prawo precedensowe było prawem dosyć też sztywnym, mało elastycznym. Tutaj też niekiedy zdarzały się przypadki, że w jednej sytuacji rozwiązanie, które nasuwało dany precedens, bywało oczywiście krzywdzące. Precedens oczywiście polega na tym, żeby go stosować w takiej postaci, w jakiej on jest. Było w Anglii takie przekonanie, że król prawu oczywiście nie podlega. W związku z tym uważano, że nie było przymusu, żeby król stosował to prawo precedensowe. I to prawo precedensowe w Anglii... Prawo precedensowe w Anglii nosi nazwę common law. Common law to to, co tutaj Państwo macie na prezentacji. Mamy system tutaj common law. Prawo precedensowe w Anglii nosi nazwę common law, czyli prawo powszechne, prawo ogólne. prawo ogólne, ono oczywiście obowiązuje wszystkich. I tutaj w sprawach cywilnych i tylko w takich bywało, że strony uznając, że ich sytuacja jest nietypowa i zastosowanie precedensu przeniesie rezultaty nie najlepsze. strony udawały się bezpośrednio do króla, licząc na to, że król daną sprawę oczywiście rozsądzi indywidualnie, po prostu tak, jak będzie to uznawał za najlepsze. I oczywiście nie działało to w sprawach karnych. Nie działało to w sprawach karnych. W sprawach karnych obowiązywało oczywiście common law. I tutaj stan rzeczy był niezmienny. Oczywiście tylko w sprawach cywilnych osoby bezpośrednio szły do króla. Tylko w sprawach cywilnych osoby bezpośrednio szły do króla. W sprawach karnych. To już nie miało miejsca. I oczywiście król nie był w stanie sam wszystkich spraw rozpoznawać i przekazywał je do kanclerza. I przekazywał je do kanclerza. Ostatecznie doprowadziło to do wykształcenia. Doprowadziło to do wykształcenia się sądu kanclerskiego, który stosował nie common law, czyli to prawo powszechne, ale zasadę equity law, czyli słuszność. Tutaj macie Państwo na slajdzie system equity. czyli słuszność. Czyli ostatecznie doprowadziło to do wykształcenia się sądu kanclerskiego, który stosował nie common law, czyli prawo powszechne, ale oczywiście zasadę equity law, czyli słuszność. I tutaj kanclerzami były przede wszystkim... osoby duchowne, które były bardziej oczywiście skłonne patrząc na takie wartości jak łaska czy też litość, czyli rozpoznawano sprawę według tego, jak się wydawało, w tym oczywiście momencie za najlepsze. I tutaj też działalność tego sądu kanclerskiego doprowadziła do wykształcenia się systemu equity law. equity law, czyli prawo słuszności, prawo słusznościowe, czyli prawo, które nie opierało się już na precedensach. Było ono bardziej elastyczne, co się oczywiście uwidaczniało w procedurze sądowej, która była oczywiście mniej już sformalizowana. Czyli mamy tutaj system common law i system equity law, czyli to prawo słusznościowe. I oczywiście ten dualizm prawny w Anglii utrzymywał się i oczywiście utrzymuje po dzień dzisiejszy. Jeżeli chodzi o prawo angielskie, to tutaj pod kątem egzaminu ja proponuję zwrócić uwagę właśnie na... Ten system Common Law, czyli to prawo precedensowe. Prawo precedensowe w Anglii nosi nazwę właśnie Common Law. Jest to prawo powszechne, prawo ogólne. Obowiązuje wszystkich. Natomiast to Equity Law, system Equity Law, czyli prawo słuszności, słusznościowe. czyli prawo, które nie opierało się na precedensach i ono było bardziej elastyczne. Dobrze, idziemy, jeszcze sobie zrobimy jedną przerwę. Zobaczymy, co mamy na dalszej prezentacji, jakie zadawnienia. Aha, już na kolejnej prezentacji mamy... Prawo feudalne Europy Zachodniej i tutaj będą już te poszczególne działy prawa. Tak jak Państwo pamiętacie, ja na historii państwa i prawa polskiego omawiałam też poszczególne działy prawa prywatnego, tak jak prawo osobowe, prawo małżeńskie. Zapewne Państwo kojarzycie. I tak samo w Europie Zachodniej też te działy prawa się wykształciły. Też niektóre zagadnienia będą się powtarzały, jak Państwo zauważycie. Niektóre zagadnienia, jak prawo osobowe, zdolność prawna do osób fizycznych, zdolność prawna osób fizycznych, tak jak Państwo pamiętacie, już o tym mówiłam też, jak to się kształtowało w prawie polskim. Jakie mamy też ograniczenia zdolności prawnej osób fizycznych, niewola zdrowie, to też o tym już wspominałam Państwu i to się też jakby pokrywało. tamtym prawem, którym Państwu przedstawiałam, też w Polsce. Ale tak, może sobie teraz jeszcze zrobimy przerwę, a po przerwie ja przejdę do tego prawa feudalnego Europy Zachodniej, do prawa prywatnego i do jego poszczególnych działów. Jeszcze zobaczę, ile nam zostanie materiału na następny wykład. A później już prawo karne i proces karny. Jeszcze trochę nam tego materiału zostanie. Dobrze, teraz sobie jeszcze zrobimy taką przerwę dziesięciominutową. Dzisiaj wykład kończymy o 13.45, to sobie jeszcze zrobimy teraz przerwę. Napiszę tutaj Państwu na czacie jeszcze taką krótszą przerwę. Napiszę tutaj 12.55. Dobrze, o 12.55 sobie rozpoczniemy wykład. To, co zdążymy dzisiaj, to zdążymy, a reszta będzie już na ostatnim wykładzie. Dobrze, także teraz macie Państwo jeszcze przerwę. Do 12.55.

Przewitam Państwa już po przerwie. Tak jak wspominałam przed przerwą, omówiłam Państwu postulaty, które głosili humanitaryści. Tak, słucham.

Ja mam jeszcze takie pytanie techniczne. Czy byłaby możliwość, żebyśmy test zrobili w takiej formie, jak ostatnio mieliśmy u jednego z wykładowców, że test był po prostu wrzucony, a my w międzyczasie sobie gdzieś tam w wolnej chwili po pracy mogliśmy to rozwiązać? Wie pan, co to znaczy? Bo ja jeszcze nie wiem, gdzie te testy się udostępniają.

A gdzie te testy Państwo udostępniane są? W formularzu Google w zadaniach mieliśmy test i po prostu każdy, kto miał chwilę, gdzieś tam czy w pracy, czy po pracy, czy w czasie wolnym, to mógł sobie wejść, rozwiązać i tam od razu naliczało punkty i pokazywało wynik. Aha, dobrze. Wiecie Państwo, to tu jeszcze będziemy o tym egzaminie rozmawiali 11. Ale myślę, jak taka forma już jest stosowana u innych wykładowców. Myślę, że też sobie uzastosujemy.

Tak, bo tam nie umawialiśmy się na konkretną godzinę, no bo wiadomo, że umówić się nam przy 20 osobach na konkretną godzinę to będzie problem. Natomiast każdy gdzieś tam w wolnej chwili by sobie znalazł któregoś dnia, na przykład i na jeden dzień wyznaczyć, żeby to w tym dniu było zrobione. Dobrze, tylko byśmy ten test robili w jednym dniu, nie na przykład, że ten test będzie udostępniony przez tydzień, tylko na przykład w jednym dniu, żebyście pragnęli ten test, dobra? Nie, ktoś będzie miał z ran na czas, kto w świetle.

w południe, więc gdzieś tam w międzyczasie by ktoś sobie rozwiązał. Dobra, czyli to jest udostępniany w formularzu w zadaniach, tak? Bo jeszcze nigdy nie udostępniałem tego.

Tak, formularz Google'a i to później w zadanie było wrzucane. Dobrze, sobie tam jeszcze posprawdzę Google i zadania. Ok, dobrze, to jeszcze będziemy i tak o tym rozmawiali 11 stycznia na wykładzie, także spokojnie. Ok, fajnie, dziękuję.

Dobrze, proszę bardzo. Jeszcze Państwu, tak jak tutaj Pani prosiła przed przerwą, ja 11 stycznia jeszcze z Państwem taką zrobię powtórkę z tych dwóch przedmiotów, z powszechnej historii państwa i prawa i z historii państwa i prawa polskiego i tutaj też wskażę zagadnienia, które mogą się pojawić na teście, zwrócę uwagę, co też obowiązuje, żebyście tam sobie Państwo poodznaczali też w swoich notatkach czy też na tych prezentacjach, tak jak ja wspominałam, te prezentacje tam... które wrzuciłam Państwu, one oczywiście nie obowiązują w całości, te wszystkie zagadnienia, bo one tak zostały wrzucone też trochę zbiorczo. Ja tutaj Państwu te prezentacje dałam.

One są chyba z trzech części się składają. My się głównie tutaj skupimy na historii prawa, historii powszechnej Polski. I tak głównie pracujemy na tej jednej takiej prezentacji, która jest zatytułowana właśnie Historia Prawa. Tak jak Państwo zauważyliście.

Ta prezentacja będzie nas głównie obowiązywała. Z wyłączeniami, o których będę mówiła na tej powtórce. Co Państwu nie obowiązuje, co obowiązuje. Żeby był zachowany jakiś porządek. Można się pogubić, bo pewne rzeczy pomijam.

Czasami mówię o rzeczach, których nie ma na prezentacjach. Także ja to wszystko Państwu postaram się właśnie na tym ostatnim wykładzie, takim powtórzeniowym jeszcze zwrócić na to uwagę. Także spokojnie i sobie jeszcze porozmawiamy właśnie o terminie tego egzaminu.

Jeszcze tutaj mam do Pana pytanie, czy to był egzamin, tak? Już ktoś przeprowadził u Państwa egzamin, tak? Czy to było zaliczenie jakichś ćwiczeń w formie tego testu? Już zaraz sprawdzę na planie, co to było.

To już ostatni wykład był pewnie, tak? Czy ćwiczenia? Już sekundkę, tylko znajdę ten przedmiot.

To mogły być ćwiczenia. Aha, czyli zaliczenie ćwiczeń już Państwo mieliście na ostatnich, oczywiście na ostatnich zajęciach, tak? Ale niby to nie było na ostatnich zajęciach, to po prostu nam się skończyły zajęcia i w zadaniach.

pokazał nam się test do rozwiązania, było też właśnie ABC i można było wybierać. Aha, dobrze, dobrze. To w takiej formie też będzie w takim razie egzamin, także spokojnie.

To 11 stycznia jeszcze się z Państwem spotkam, to sobie to ustalimy. Dobrze, to ja już wracam tutaj do wykładu. Jeszcze mamy trochę sporo materiału, a już mało czasu nam zostało. Dobrze, to wracamy do tych jeszcze humanitarystów.

I tutaj teraz tak, jeśli chodzi o humanitarystów, tak jak Państwu wspominałam, oni też głosili pewne postulaty. Jednym z postulatów, którzy głosili humanitaryści było też odstąpienie od surowych kar okrutnych, nie tylko od kary śmierci. Była też taka grupa jak kary motylacyjne, o której wspominałam, czyli okaleczające, na przykład pozbawienie dłoni za kradzież.

I oni właśnie uważali, że takie kary... Takie kary są nieludzkie, nie powinny być oczywiście stosowane. I też kolejnym takim postulatem, który głosili humanitaryści, to właśnie było zniesienie też procesu inkwizycyjnego i zniesienie też tortur, bo właśnie w procesie inkwizycyjnym były też stosowane tortury. Proces inkwizycyjny był kojarzony właśnie z torturami i tutaj też humanitaryści uważali, że to jest nieludzkie i nie powinno mieć to oczywiście miejsca w cywilizowanym państwie. W cywilizowanym państwie, takie tutaj właśnie humanitaryści głosili postulaty.

Dobrze, jeśli chodzi o tych humanitarystów i o ich tutaj takie główne postulaty, które Państwu zaprezentowałam, to by było na tyle. I tak pod kątem egzaminu, jeśli chodzi o tych humanitarystów, to tutaj warto zapamiętać, kto był głównym przedstawicielem humanitarystów, czyli Cezary Bekaria. Jakie oni główne tam postulaty głosili, prawda, że tutaj humanitaryści postulowali zastąpienie kary śmierci karą pozbawienia wolności.

Tutaj właśnie jeszcze takim, aha, jeszcze humanitaryści postulowali, że powinien istnieć jeden katalog przestępstw, że powinien istnieć katalog przestępstw, czyli powinny być oczywiście wyraźnie określone czyny, które stanowią przestępstwo. I tutaj właśnie, tak jak wspominałam przed przerwą. Oni to ujmowali tą łacińską paremią nullum crimen sine lege, czyli nie ma przestępstwa bez ustawy, tylko taki czyn jest przestępstwem, który ustawa oczywiście za takie uznaje.

I jeszcze taką kolejną ważną kwestią, ważnym postulatem, który głosili humanitaryści, tak jak wspominałam przed przerwą. To jest wyłączenie z katalogu przestępstw tych właśnie niektórych czynów, które za przestępstwa były wcześniej uważane, czyli na przykład była liczna grupa przestępstw przeciwko religii panującej, takie jak czary czy tam herezja. Właśnie humanitaryści uważali, że tą sferą właśnie państwo nie powinno się zajmować i też ingerować w nią. I tutaj też takim głównym, takim jednym z najważniejszych postulatów humanitarystów było też właśnie to, że oni postulowali odstąpienie od surowych kar, od tych kar okrutnych, mutylacyjnych, czyli okaleczających, tak jak wspominałam, na przykład pozbawienia dłoni za kradzież. I też głównym postulatem humanitarystów było właśnie zniesienie tego procesu inkwizycyjnego i zniesienie tortur, bo proces inkwizycyjny właśnie był kojarzony z tymi torturami.

Dobrze. I teraz jeszcze wracając do tych kodyfikacji, które pojawiły się w Europie, jeśli chodzi o kodeksy karne, które wtedy w Europie zaczęły powstawać, to właśnie w dużej mierze te postulaty uwzględniały tych humanitarystów. Oczywiście nie wszystkie kodeksy, ale można by oczywiście wymienić jako taki pozytywny przykład, przykład tzw.

Leopoldinę. Leopoldina to był kodeks karny Wielkiego Księstwa Toskańskiego. Zaraz zobaczę, czy mam to na prezentacji.

O, jest. Nie zmieniłam Państwu prezentacji, przepraszam. Kodyfikacje, kodeksy powstałe w okresie oświecenia.

To macie tutaj Państwo na prezentacji. Kodeksy powstałe w okresie oświecenia i teraz kodyfikacja prawa karnego. Tutaj macie Państwo pierwszy punkt. To jest Leopoldina. Czyli tak, tak jak już wspomniałam, kodeksy karne, które wtedy już w Europie zaczęły powstawać, w dużej mierze oczywiście uwzględniały te postulaty tych humanitarystów.

Oczywiście nie wszystkie, ale tutaj można wskazać jako przykład tzw. Leopoldinę, Leopoldina, czyli kodeks karny Wielkiego Księstwa Toskańskiego. To macie tutaj Państwo na prezentacji.

Z 1786 roku oczywiście, jeśli chodzi o nazwę, to nazwa pochodzi od imienia króla, a potem cesarza Leopolda II z 1786 roku. Jeśli chodzi o tę Leopoldinę, to on zawierał przepisy prawa materialnego i procesowego. To jest pierwszy oczywiście kodeks, który uwzględniał właśnie postulaty tych humanitarystów. Względniał postulaty tych humanitarystów.

Ta Leopoldina. czyli kodeks karny Wielkiego Księstwa Tostkańskiego z 1786 roku, zawierający przepisy prawa materialnego i procesowego karnego. I tutaj oczywiście inny kodeks, który był już oczywiście mniej udany i jeszcze tych postulatów humanitarnych nie uwzględniał, to jest kodeks wydany w monarchii habsburskiej. W monarchii habsburskiej z inicjatywy cesarzowej Marii Teresy powstał kodeks karny z 1768 roku, zwany od imienia cesarzowej Constitutio Criminalis Teresiana.

To macie Państwo też na prezentacji zapisane. Constitutio e constitutio criminalis teresiana constitutio criminalis teresiana czyli to był kodeks wydany w monarchii habsburskiej z inicjatywy cesarzowej Marii Teresy. Powstał kodeks karny z 1768 roku, zwany od imienia cesarzowej Constitutio Criminalis Tereziana.

Oczywiście ten zbiór był dosyć przestarzały. Jeszcze opierał się na postępowaniu inkwizycyjnym. na postępowaniu inkwizycyjnym, co było oczywiście wtedy krytykowane. I dużo lepszy okazał się zbiór sporządzony z inicjatywy następcy Marii Teresy, jej syna, jej syna cesarza Józefa II, tak zwana, to macie Państwo na prezentacji, tak zwana Józefina.

tak zwana Józefina z 1787 roku. Czyli ta Józefina to był już taki kodeks, który uwzględniał postulaty humanitaryzmu. A Józefina to był kodeks, który właśnie uwzględniał, to był taki zbiór, który uwzględniał postulaty już humanitaryzmu. Na przykład zniesiono w postępowaniu zwyczajnym tutaj karę śmierci, czyli kodeks jak na owe czasy był bardzo nowoczesny.

Bardzo nowoczesny, w tej Józefinie odrębnie zostały uregulowane przepisy prawa procesowego karnego. Znalazły się one w odrębnej kodyfikacji z 1788 roku. I to była ta właśnie Józefina.

To był zbiór sporządzony z inicjatywy następcy Marii Teresy, jej syna, cesarza Józefa II, tak zwanej Józefina. I właśnie ten kodeks uwzględniał postulaty humanitaryzmu. I teraz w 1803 roku w monarchii habsburskiej wydano nowy kodeks karny, wydano nowy kodeks karny, tak zwaną franciszkanę.

Tutaj Państwo macie na prezentacji franciszkanę z 1803 roku. Wydano kodeks karny, tak zwaną franciszkanę, od cesarza Franciszka III. Oczywiście, jeśli chodzi o tę franciszkanę, to kodeks ten nawiązywał do Józefiny.

Nawiązywał do Józefiny w dużym stopniu. No i oczywiście można powiedzieć, że prawie w całości był powtórką poprzedniego kodeksu. Obowiązywał także na ziemiach Polski, które znalazły się pod Zaborem Austriackim.

I ta Franciszkana obowiązywała aż do 1852 roku, aż do nowego kodeksu karnego austriackiego. I to była właśnie ta Franciszkana z 1803 roku. Czyli w 1803 roku w monarchii habsburskiej wydano nowy kodeks karny.

zwany Franciszkaną, od cesarza Franciszka III. Inną taką kodyfikacją była kodyfikacja pruska. Była kodyfikacja pruska w 1794 roku.

dokonano takiej dużej kodyfikacji, zwanej popularnie Landrechtem pruskim. Landrechtem pruskim, ten macie Państwo na prezentacji, Landrecht pruski z 1794 roku. Czyli w 1794 roku, tak jak wspomniałam, dokonano tutaj dużej takiej kodyfikacji zwanej popularnie Landrechtem Pruskim i z założenia miał obejmować niemalże całość prawa. Landrecht Pruski z założenia miał obejmować niemalże całość prawa. Landreft pruski obejmował, tak, tutaj można wskazać takie działy prawa jak prawo karne, prawo cywilne, prawo konstytucyjne, prawo kościelne.

Prawo administracyjne, takie właśnie działy obejmował Landrecht Pruski. Oczywiście Landrecht Pruski to było takie pokaźne dzieło, liczył niemal 19 tysięcy paragrafów. z czego około 15 tysięcy dotyczyło prawa cywilnego. Oczywiście Landrecht to nie był jeszcze taki zbiór całkiem nowoczesny. Miał też oczywiście cechy feudalne.

Landrecht pruski miał taki niefortunny układ. Zbiór ten dzielił się na dwie części. Pierwsza część omawiała prawa indywidualne, czyli prawa przysługujące prawa przysługujące czy dotyczące jednostki. Natomiast druga księga była poświęcona prawom społecznym. Prawem społecznym, czyli te prawa, które ma jednostka w odniesieniu do społeczeństwa.

Tutaj jeśli chodzi o obowiązywanie w części dotyczącej prawa karnego, a w części dotyczącej prawa karnego, Landrecht obowiązywał w Prusach aż do 1851 roku, kiedy to oczywiście wyszedł nowy kodeks karny. Wtedy oczywiście część przepisów Landrechtu została po prostu uchylona. Została po prostu uchylona.

Natomiast w części dotyczącej prawa prywatnego Landrecht przestał obowiązywać dopiero od 1 stycznia 1900 roku. bo oczywiście wtedy wszedł w życie kodeks cywilny ogólnoniemiecki. I tutaj, jeżeli chodzi o Austrię, to kodeks cywilny nowoczesny powstał właśnie w 1811 roku. Ale ja jeszcze o tych kodyfikacjach będę Państwu mówić na następnym wykładzie, a jeżeli nie... to zamieszczę Państwu w tych materiałach.

Dobrze, jeśli chodzi o te kodyfikacje, kodyfikacje prawa karnego, to by było na tyle. I tak podsumowując, pod kątem egzaminu, to tutaj proszę zwrócić właśnie uwagę na te kodyfikacje, czyli tutaj na tą Leopoldinę, Konstytutio Criminalis Tereziana, Józefinę. Józefine i oczywiście daty, kiedy te kodeksy powstawały. Franciszkanę i ten oczywiście Landrecht pruski, czyli Landrecht pruski.

To była taka kodyfikacja, jak wspomniałam, która miała obejmować z założenia niemalże całość prawa. Całość prawa. To było oczywiście dość pokaźne dzieło. Tak jak wspominałam, ono obejmowało prawo karne, cywilne, konstytucyjne, prawo kościelne, prawo administracyjne.

Czyli mamy tak Landrecht Pruski 1794 rok. Zaraz to jeszcze zobaczę na prezentacji, co my tu mamy dalej. Aha, prawo angielskie. I teraz tak, pomijamy tutaj na tej prezentacji kodyfikację prawa cywilnego.

Kodyfikację prawa cywilnego. Ten punkt pomijamy, tą dwójkę. I teraz przechodzimy do prawa angielskiego.

Do prawa angielskiego, tutaj jeszcze tak na wstępie, tylko zwrócę Państwu uwagę. Jeśli chodzi o źródła prawa w Anglii, to tutaj oczywiście początkowo prawo było oparte na prawie zwyczajowym. Było też dużo oczywiście norm stanowionych jeszcze przed 1066 rokiem.

Zapanowania tutaj Wilhelma Zdobywcy i kolejnych królów angielskich zaczął kształtować się w system prawa jednolitego. I to była oczywiście odrębność w stosunku. w stosunku do innych krajów europejskich, zaczął kształtować się system prawa jednolitego.

I tutaj o ile na kontynencie było takie zjawisko jak partykularyzm prawny, o którym Państwu tutaj wspominałam, czyli to rozbicie na szereg lokalnych praw zwyczajowych, czyli tak, o ile na kontynencie było takie zjawisko jak partykularyzm prawny, czy też stanowość prawa, to oczywiście Anglia tego uniknęła. Ponieważ prawo angielskie opierało się na precedensach. Prawo angielskie opierało się na precedensach. I czym był ten precedens?

Precedens to jest takie źródło, które stanowi wyrok. Wyrok oczywiście stosowany w sprawach podobnych jako wzór do rozstrzygnięcia. I tutaj też szczególne znaczenie odegrały też precedensy sądów królewskich, te tak zwanych westminsterskich. Westminsterskich, chodzi tutaj o sąd spraw pospolitych. Sąd Królewski do Spraw Cywilnych, czyli mamy tutaj tak, szczególne znaczenie odograły prezydency sądów królewskich, tak zwanych westminsterskich i tutaj chodzi o Sąd Spraw Pospolitych, czyli Sąd Królewski do Spraw Cywilnych.

Był też Sąd Ławy Królewskiej przeznaczony dla spraw karnych. I też był sąd, sąd ekstrzekeru, była to taka instytucja, która nadzorowała oczywiście finanse, miała też uprawnienia sądowe. I tutaj jeśli chodzi o prawo, to rozstrzygnięcia sądów królewskich traktowano jako precedensy.

To im doskonalszy sędzia, czy też adwokat, tym więcej precedensów tych znał, bo oczywiście tych precedensów przybywało. Prawo precedensowe przyczyniło się do tego, że to było oczywiście prawo jednolite, bo opierało się na precedensach, na czymś, co już zaistniało, tylko potem było oczywiście powielane. Było oczywiście powielane w przyszłości.

I to oczywiście spowodowało, że Anglia uniknęła partykularyzmu. Anglia uniknęła partykularyzmu, uniknęła też stanowości prawa. To się też brało ze struktury społecznej.

To nie znaczy, że nie było też podziału na stan. Oczywiście był tam podział. Nie był to podział tak rygorystyczny jak w innych krajach. Nie istniały oczywiście takie bariery w Anglii. Przenikanie ze stanu do stanu było dosyć łatwe.

Był też tutaj nikły wpływ prawa rzymskiego na prawo angielskie. W Anglii tutaj nie było recepcji prawa rzymskiego. czyli przejęcia, można co najmniej mówić o wpływach prawa rzymskiego. I tutaj Anglicy byli przekonani o wyższości własnego prawa. Oczywiście prawo rzymskie wykładano na...

w Uniwersytecie w Oxfordzie, w Cambridge. Na Uniwersytecie w Oxfordzie, w Cambridge. A jeżeli ktoś chciał zdobyć wykształcenie, które było potrzebne w praktyce, To nie szedł na uniwersytet, tylko można byłoby nazwać wykształceniem korporacyjnym.

Czyli tak, ktoś kto chciał praktykować w zawodzie i chciałby zostać adwokatem, szedł praktykować w kancelariach prawniczych. w kancelariach prawniczych, które się oczywiście nazywały use of course, czyli to były takie gospody. I tutaj prawnicy praktykujący przy sądach królewskich, zwłaszcza adwokatura, która się wiązała z sądami królewskimi, Miała też siedziby w okolicznych zajazdach, czyli w karczmach.

Tam przygotowywano się do rozpraw. Tam też odbywało się kształcenie jak najbardziej praktyczne. Czyli ktoś, kto chciał poznać prawo angielskie, doszedł do jakiegoś prawnika.

któremu po prostu pomagał przygotowywać sprawy, przygotowywać pisma i sam się oczywiście przy tym też uczył. W Anglii sporządzano też spisy tych precedensów. Spisy precedensów.

Wyróżniamy tutaj dwójki rodzaj spisy. Spisy, czyli spisy records i reports. Jeśli chodzi o te spisy records, to był to taki spis protokołów. Spis rekord to był spis protokołów z rozpraw sądowych, oczywiście z wyrokami, z tego co się działo też na rozprawie. Natomiast reports to były takie zbiory polegające na spisywaniu już samych wyroków.

samych wyroków z komentarzami. Czyli w Anglii sporządzano spisy precedensów, w jakiego rodzaju, records i reports. Records to był spis protokołów z rozpraw sądowych, oczywiście z wyrokami, czyli tego, co się działo na sprawie.

Natomiast reports... To są takie zbiory polegające na spisywaniu samych wyroków z komentarzami. Wyroków z komentarzami. Oczywiście to z czasem były też spisy prywatne.

I tutaj jeszcze w tym kontekście tylko zwrócę uwagę w ramach takiej ciekawostki, że ważnym też źródłem poznania prawa angielskiego były dzieła oczywiście prawnicze. Dzieła prawnicze, dzieła uczonych prawników. Jednym z nich był Ranulf Glanville.

To jest pisarz XVII-wieczny. To już tak w ramach mówię Państwu ciekawostki. Był to pisarz XVII-wieczny, który napisał dzieło pod tytułem o prawach i zwyczajach Anglii za czasów Henryka II. To było dzieło oczywiście napisane po łacinie. Kolejnym autorem był Henry Bracton, który napisał dzieło o prawach i zwyczajach Anglii.

To było pięć ksiąg. Tutaj też w kontekście prawa angielskiego należy też zwrócić uwagę, że prawo angielskie było jednolite, ale miało też jedną wadę. Miało też jedną wadę. Prawo precedensowe było prawem dosyć też sztywnym, mało elastycznym.

Tutaj też niekiedy zdarzały się przypadki, że w jednej sytuacji rozwiązanie, które nasuwało dany precedens, bywało oczywiście krzywdzące. Precedens oczywiście polega na tym, żeby go stosować w takiej postaci, w jakiej on jest. Było w Anglii takie przekonanie, że król prawu oczywiście nie podlega. W związku z tym uważano, że nie było przymusu, żeby król stosował to prawo precedensowe. I to prawo precedensowe w Anglii...

Prawo precedensowe w Anglii nosi nazwę common law. Common law to to, co tutaj Państwo macie na prezentacji. Mamy system tutaj common law. Prawo precedensowe w Anglii nosi nazwę common law, czyli prawo powszechne, prawo ogólne.

prawo ogólne, ono oczywiście obowiązuje wszystkich. I tutaj w sprawach cywilnych i tylko w takich bywało, że strony uznając, że ich sytuacja jest nietypowa i zastosowanie precedensu przeniesie rezultaty nie najlepsze. strony udawały się bezpośrednio do króla, licząc na to, że król daną sprawę oczywiście rozsądzi indywidualnie, po prostu tak, jak będzie to uznawał za najlepsze.

I oczywiście nie działało to w sprawach karnych. Nie działało to w sprawach karnych. W sprawach karnych obowiązywało oczywiście common law.

I tutaj stan rzeczy był niezmienny. Oczywiście tylko w sprawach cywilnych osoby bezpośrednio szły do króla. Tylko w sprawach cywilnych osoby bezpośrednio szły do króla.

W sprawach karnych. To już nie miało miejsca. I oczywiście król nie był w stanie sam wszystkich spraw rozpoznawać i przekazywał je do kanclerza.

I przekazywał je do kanclerza. Ostatecznie doprowadziło to do wykształcenia. Doprowadziło to do wykształcenia się sądu kanclerskiego, który stosował nie common law, czyli to prawo powszechne, ale zasadę equity law, czyli słuszność.

Tutaj macie Państwo na slajdzie system equity. czyli słuszność. Czyli ostatecznie doprowadziło to do wykształcenia się sądu kanclerskiego, który stosował nie common law, czyli prawo powszechne, ale oczywiście zasadę equity law, czyli słuszność. I tutaj kanclerzami były przede wszystkim...

osoby duchowne, które były bardziej oczywiście skłonne patrząc na takie wartości jak łaska czy też litość, czyli rozpoznawano sprawę według tego, jak się wydawało, w tym oczywiście momencie za najlepsze. I tutaj też działalność tego sądu kanclerskiego doprowadziła do wykształcenia się systemu equity law. equity law, czyli prawo słuszności, prawo słusznościowe, czyli prawo, które nie opierało się już na precedensach.

Było ono bardziej elastyczne, co się oczywiście uwidaczniało w procedurze sądowej, która była oczywiście mniej już sformalizowana. Czyli mamy tutaj system common law i system equity law, czyli to prawo słusznościowe. I oczywiście ten dualizm prawny w Anglii utrzymywał się i oczywiście utrzymuje po dzień dzisiejszy.

Jeżeli chodzi o prawo angielskie, to tutaj pod kątem egzaminu ja proponuję zwrócić uwagę właśnie na... Ten system Common Law, czyli to prawo precedensowe. Prawo precedensowe w Anglii nosi nazwę właśnie Common Law. Jest to prawo powszechne, prawo ogólne. Obowiązuje wszystkich.

Natomiast to Equity Law, system Equity Law, czyli prawo słuszności, słusznościowe. czyli prawo, które nie opierało się na precedensach i ono było bardziej elastyczne. Dobrze, idziemy, jeszcze sobie zrobimy jedną przerwę.

Zobaczymy, co mamy na dalszej prezentacji, jakie zadawnienia. Aha, już na kolejnej prezentacji mamy... Prawo feudalne Europy Zachodniej i tutaj będą już te poszczególne działy prawa.

Tak jak Państwo pamiętacie, ja na historii państwa i prawa polskiego omawiałam też poszczególne działy prawa prywatnego, tak jak prawo osobowe, prawo małżeńskie. Zapewne Państwo kojarzycie. I tak samo w Europie Zachodniej też te działy prawa się wykształciły. Też niektóre zagadnienia będą się powtarzały, jak Państwo zauważycie.

Niektóre zagadnienia, jak prawo osobowe, zdolność prawna do osób fizycznych, zdolność prawna osób fizycznych, tak jak Państwo pamiętacie, już o tym mówiłam też, jak to się kształtowało w prawie polskim. Jakie mamy też ograniczenia zdolności prawnej osób fizycznych, niewola zdrowie, to też o tym już wspominałam Państwu i to się też jakby pokrywało. tamtym prawem, którym Państwu przedstawiałam, też w Polsce. Ale tak, może sobie teraz jeszcze zrobimy przerwę, a po przerwie ja przejdę do tego prawa feudalnego Europy Zachodniej, do prawa prywatnego i do jego poszczególnych działów.

Jeszcze zobaczę, ile nam zostanie materiału na następny wykład. A później już prawo karne i proces karny. Jeszcze trochę nam tego materiału zostanie.

Dobrze, teraz sobie jeszcze zrobimy taką przerwę dziesięciominutową. Dzisiaj wykład kończymy o 13.45, to sobie jeszcze zrobimy teraz przerwę. Napiszę tutaj Państwu na czacie jeszcze taką krótszą przerwę. Napiszę tutaj 12.55. Dobrze, o 12.55 sobie rozpoczniemy wykład.

To, co zdążymy dzisiaj, to zdążymy, a reszta będzie już na ostatnim wykładzie. Dobrze, także teraz macie Państwo jeszcze przerwę. Do 12.55.

Transcript for:15 XII (cz 2 z 3) Powszechna historia państwa i prawa wyk dr Aneta Majewska 📚

Transcript for:
15 XII (cz 2 z 3) Powszechna historia państwa i prawa wyk dr Aneta Majewska 📚