Overview
Bu ders Türkiye'nin coğrafi konumu, çevresindeki bölgeler, komşu ülkeler, sınır şehirleri ve sınır kapıları hakkında temel bilgiler sunmaktadır.
Türkiye’nin Coğrafi Konumu
- Türkiye, kuzey yarımkürede ve başlangıç meridyeninin doğusunda yer alır.
- Türkiye, hem Avrupa hem Asya kıtalarında toprağı bulunan bir ülkedir.
- Trakya (Kırklareli, Tekirdağ, Edirne, İstanbul ve Çanakkale’nin bir kısmı) Avrupa’da, geri kalan Anadolu’da yer alır.
- Ülkemiz yarımada konumundadır; Anadolu Yarımadası’nın büyük kısmı Asya’da bulunur.
Komşu Bölgeler ve Ülkeler
- Türkiye'nin komşuları: Gürcistan, Ermenistan, Nahçıvan (Azerbaycan’a bağlı), İran, Irak, Suriye, Yunanistan, Bulgaristan.
- Balkanlar: Romanya, Bulgaristan, Makedonya, Arnavutluk’un bulunduğu bölgedir.
- Orta Doğu: Türkiye’nin güney ve doğusundaki ülkeler (Suriye, İran, Suudi Arabistan, Irak).
- Kafkasya: Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan’ın bulunduğu kuzeydoğu bölgesi.
Sınır Şehirleri ve Serhat Şehirleri
- Sınırda yer alan şehirlere Serhat Şehri denir (Edirne, Hakkari, Kars, vb.).
- Her komşu ülke ile hangi illerin sınırı olduğunu bilmek önemlidir:
- Gürcistan: Artvin, Ardahan
- Ermenistan: Kars, Iğdır
- Nahçıvan: Iğdır
- İran: Iğdır, Ağrı, Van, Hakkari
- Irak: Şırnak, Hakkari
- Suriye: Hatay, Kilis, Gaziantep, Şanlıurfa, Mardin, Şırnak
- Yunanistan: Edirne
- Bulgaristan: Edirne, Kırklareli
Sınır Kapıları ve Özellikleri
- Gürcistan: Sarp (Artvin), Türkgözü, Çıldır-Aktaş (Ardahan), Muratlı
- Ermenistan: Akyaka (Kars), Alican (Iğdır); siyasi sebeplerle aktif değil.
- Nahçıvan: Dilucu (Iğdır); en kısa sınır ve en doğu sınır kapısı.
- İran: Gürbulak (Ağrı), Kapıköy (Van; hem kara hem demiryolu), Esendere (Hakkari)
- Irak: Habur (Şırnak), Üzümlü, Derecik (Hakkari)
- Suriye: Nusaybin (Mardin; hem kara hem demiryolu), Akçakale, Ceylanpınar (Şanlıurfa), Öncüpınar (Kilis), Cilvegözü, Yayladağ (Hatay), Karkamış (Gaziantep), Çobanbey (Kilis), Mürşitpınar (Şanlıurfa), Islahiye (sadece demiryolu)
- Yunanistan: İpsala (en işlek), Uzunköprü (hem kara hem demiryolu), Pazarkule (Edirne)
- Bulgaristan: Kapıkule (en işlek), Hamzabeyli, Aziziye/Dereköy (Kırklareli)
Sınırların Fiziki Oluşumları ve Özellikleri
- İran ve Irak ile sınırlar genellikle “su bölümü çizgisi” (dağların zirvesi/sırt) ile belirlenir.
- Yunanistan’la sınırda Meriç Nehri doğaldır.
- Suriye ile en uzun (yaklaşık 900 km) ve en yeni sınır bulunur.
- En eski sınır İran’ladır (Kasr-ı Şirin Anlaşması).
Key Terms & Definitions
- Yarımada — Üç tarafı denizle çevrili kara parçası.
- Serhat Şehri — Sınırda bulunan şehir.
- Su Bölümü Çizgisi (Sırt) — Dağların zirvesinden geçen ve suları iki tarafa ayıran sınır.
- Demir yolu/kara yolu sınır kapısı — Sadece trenle veya araçla geçilebilen sınır kapıları.
Action Items / Next Steps
- Türkiye'nin komşuları, sınır şehirleri ve sınır kapılarını kendi haritanızda işaretleyin.
- Sınır kapılarının hangi ile ve ülkeye ait olduğunu tekrar edin.
- Bir sonraki ders için Türkiye'nin coğrafi konumu-2 başlığını hazırlayın.
- Dersle ilgili kısa genel tekrar ve yazılı ücretsiz notları kopyalayın.