Overview
Talakay ng lecture ang tunay na buhay, ambag, at kabayanihan ni Andres Bonifacio, pati ang papel niya sa Katipunan at Himagsikan, bilang inspirasyon para sa kasalukuyang pakikibaka para sa pagbabago.
Kahalagahan ng Pagtanong sa Kasaysayan
- Mahalaga ang tanong: “Nasaan na tayo?” para maunawaan ang estado ng bansa.
- Ang kasaysayan ng mga bayani ay pinagmumulan ng sagot sa mga isyung kinakaharap ngayon.
Tunay na Larawan ni Andres Bonifacio
- Karaniwang imahen ni Bonifacio ay maralita at matapang; ito’y produkto ng mga monumento’t mito.
- Ang natatanging aktuwal na larawan niya ay nakasuot ng amerikana, hindi kamisa de chino.
- Mga dokumento mula Madrid at panayam ang lumilinaw sa kanyang tunay na pagkatao.
Buhay at Pinagmulan ni Bonifacio
- Ipinanganak noong Nobyembre 30, 1863 sa Tondo, Maynila.
- May lahing Espanyol sa ina; hindi lubos na mahirap ang pamilya.
- Naging ulila sa edad na 22, tumulong sa pamilya sa pamamagitan ng paggawa at pagtitinda.
Paglawak ng Kaisipan at Pakikibaka
- Nakapag-aral at nagbasa ng mga kilalang aklat sa Kastila.
- Naimpluwensyahan ng Enlightenment at mga diwa ng pagkakapantay-pantay.
- Inspirasyon para maghimagsik ay mula sa karahasan at kawalang katarungan ng mga Kastila.
Pagkakatatag ng Katipunan
- Itinatag ang Katipunan (KKK) noong Hulyo 7, 1892 matapos arestuhin si Rizal.
- Layunin ng Katipunan: Pagkaisahin ang bayan at palayain mula sa Kastila.
- Gamit ang mga ritwal mula Masoneriya, sinanay ang mga miyembro sa pagmamalasakit sa bayan.
Estruktura at Mga Kasamahan
- Sistema ng Katipunan ay demokratiko.
- Malaki ang ambag ng kababaihan (Gregoria de Jesus) at ng mga kabataan (Emilio Jacinto).
- Gumamit ng wika at kuwentong bayan tulad ni Bernardo Carpio para magpalaganap ng mensahe.
Katipunan, Kalayaan, at Pag-ibig sa Bayan
- Diwa ng Katipunan: Pagmamahal sa Diyos, bayan, at kapwa.
- Kalayaan ay hindi lamang politikal, kundi kasama ang kaginhawaan at kalooban.
- Binibigyang-diin ang pagkakapatid at pagkakaisa ng lahat ng Pilipino.
Unang Yugto ng Himagsikan
- Pagputok ng Himagsikan noong Agosto 1896—punit ng sedula ang simbolo ng paglaya.
- Nagsimulang lumaganap ang Katipunan matapos mailathala ang pahayagang Kalayaan.
- Estratehiya sa pagtatatag ng kampo (reales) at paggamit ng gerilya.
Pagkakahati at Trahedya
- Dumaan sa alitan ang Katipunan dahil sa hidwaan ng Magdiwang at Magdalo.
- Tejeros Convention: nanalong Pangulo si Aguinaldo; naisantabi si Bonifacio.
- Nahuling magkapatid na Bonifacio, nilitis, at lihim na pinaslang noong Mayo 10, 1897.
Legacy at Hamong Pangkasalukuyan
- Bonifacio—simbolo ng pag-asa, kabayanihan, at tunay na demokrasya.
- Rebolusyon ay para sa ordinaryong Pilipino, hindi lamang para sa elitista.
- Dapat itama’t isabuhay ang kasaysayan para sa tunay na pagbabago at pagkakaisa.
Key Terms & Definitions
- Katipunan (KKK) — Lihim na samahan para sa paglaya ng Pilipinas mula Kastila.
- Himagsikan — Rebolusyon o pag-aalsa laban sa mapaniil na pamahalaan.
- Magdiwang/Magdalo — Dalawang paksyon sa Cavite noong Himagsikan.
- Tejeros Convention — Pulong para pumili ng liderato ng rebolusyon.
- Kartilya ng Katipunan — Kodigo ng asal at prinsipyo ng samahan.
- Sedula — Personal na certificate, naging simbolo ng pagka-alipin ng Indio.
- Reales/Ilian — Kampo ng Katipunan sa mga matataas na lugar para sa depensa.
Action Items / Next Steps
- Basahin at suriin ang Kartilya ng Katipunan.
- Maghanda ng reflection paper: “Ano ang mahalagang aral ni Bonifacio para sa kasalukuyan?”
- Balikan ang kasaysayan ng Katipunan, Magdiwang, at Magdalo para sa mas malalim na pag-unawa.