🧬

Mitoz ve Mayoz Bölünme Süreçleri

Oct 22, 2024

Mitoz ve Mayoz Bölünme Konusu

Giriş

  • Mitoz ve mayoz, ÖSYM'nin sık sorduğu konular.
  • Kazanımlar: Temel farklar, şekil tanıma, bitki ve hayvanlar arasındaki farklar.

Temel Kavramlar

  • Kromozom Türleri:
    • Kardeş kromatit
    • Homolog kromozom
    • Eşlenmiş ve eşlenmemiş kromozomlar
    • Sentrozom, sentriyol, sentromer

Kromozom Yapısı

  • Eşlenmiş kromozom: Kardeş kromatitler bir arada.
  • Kinetokor: i ipliklerinin bağlandığı yer.
  • Sentromer: Ortak yapı, hem bitki hem de hayvanda bulunur.

Kromozom ve Genetik Bilgiler

  • Homolog kromozomlar: Anne ve babadan gelen aynı karaktere sahip kromozomlar.
  • Kromozom Sayıları:
    • Haploid (n): 1 set kromozom
    • Diploid (2n): 2 set kromozom (İnsan: 46 kromozom)
    • Triploid (3n): 3 set kromozom

Hücre Bölünmesinin Nedenleri

  • Yüzey/hacim oranı:
    • Yüzey alanı azaldığında hücrelerin madde alışverişi etkilenir.
    • Çekirdek kontrolü azalır.

Hücre Döngüsü

  • İnterfaz:

    • G1 (Protein sentezi, ATP üretimi)
    • S (DNA replikasyonu)
    • G2 (Hücre büyümesi)

  • Mitoz:

    • Karyokinez = Çekirdek bölünmesi
    • Sitokinez = Sitoplazma bölünmesi

Mitoz Evreleri

  1. Profaz:

    • Çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolur.
    • Kromozomlar kardeş kromatitli hale gelir.
    • Sentrozomlar i ipliklerini düzenler.

  2. Metafaz:

    • Kromozomlar ekvator düzleminde dizilir.
    • Kromozomların en belirgin olduğu evredir.

  3. Anafaz:

    • Kardeş kromatitler ayrılır.
    • Kromozom sayısı geçici olarak iki katına çıkar.

  4. Telofaz:

    • Çekirdek zarı yeniden oluşur.
    • Kromatin iplikler oluşur.

Sitokinez

  • Hayvan hücrelerinde: Boğumlanma ile gerçekleşir.
  • Bitki hücrelerinde: Golgi tarafından ara lamel oluşturulur.

Kontrol Mekanizmaları

  • G1, G2, M kontrol noktaları:
    • Yeterli büyüklük, DNA kontrolü, kromozomların iyi ipliklere tutunması kontrol edilir.

Tümör ve Kanser

  • İyi huylu tümör: Kendi dokusundan başka bir yere gitmez.
  • Kötü huylu tümör: Metastaz yapar.
  • Kontrol mekanizmalarının kaybolması nedeniyle kanser oluşur.

Özet ve Sonuç

  • Mitoz: Karyokinez ve sitokinez.
  • Kromozom sayısını sentromer sayarak belirleyin.
  • Mitozda homolog kromozomlar eşlendiğinde kardeş kromatitler oluşur.
  • Mitoz bölünmede kontrol mekanizmaları büyük öneme sahiptir.

Full transcript