Karbohidratlar

Giriş

• Organik bileşiklere giriş yapıldı.
• İlk konu: Karbohidratlar.
• Kazanımlar:
  • Karbohidratların tipleri
  • Temel görevleri
  • Diğer moleküllerle ilişkisi

Karbohidratların Tanımı

• Karbohidratlar, karbon, hidrojen ve oksijen atomlarından oluşur.
• Türk Dil Kurumu, "karbohidrat" terimini kabul etmiştir.
• Orijinal adı "karbohidrat", hidroksil grup içeren karbon bileşikleri anlamına gelir.

Karbohidrat Tipleri

• Monosakkaritler: Basit şekerler.
• Disakkaritler: İki monosakkaritin birleşmesiyle oluşur.
• Polisakkaritler: Çok sayıda monosakkaritin birleşmesiyle oluşur.

Monosakkaritler

• 3, 5, 6 karbon arasında çeşitlilik gösterir.
• 5 karbon monosakkaritler: Pentozlar (deoksiriboz, riboz).
• 5 karbon monosakkaritler enerji vermez.

6 Karbonlu Monosakkaritler (Hegzozlar)

• Glukoz, fruktoz, galaktoz.
• Hepsi aynı kapalı formüle (C6H12O6) sahiptir ancak izomerlerdir (açık formülleri farklıdır).
• Fotosentezle üretilirler.
• Glukoz, disakkarit ve polisakkaritlerin temel yapı taşıdır.

Karbohidratların Fonksiyonları

• Birinci dereceden enerji kaynağıdır.
• Hücre zarında hücreye özgünlük kazandıran moleküller:
  • Glikoprotein: Hücre zarında bulunan proteinler.
  • Glikolipid: Lipid yapılar.

Enerji ve Depolama

• Glukoz, nöronlarda ana enerji kaynağıdır.
• Depolama: Glikojen (karaciğerde ve kaslarda) ve nişasta.

Disakkaritler

• İki monosakkaritin birleşimi.
• Kullanılan bağ: Glikozit bağı.
• Örnekler:
  • Maltoz: Glukoz + Glukoz.
  • Sükroz: Glukoz + Fruktoz.
  • Laktoz: Glukoz + Galaktoz.

Dehidrasyon ve Hidroliz

• Dehidrasyon: Küçük moleküllerin birleşip büyük bir molekül oluşturması, su açığa çıkar.
• Hidroliz: Büyük moleküllerin su ile parçalanması.

Polisakkaritler

• Nişasta: Depo polisakkaridi, bitkilerde bulunur.
• Glikojen: Hayvan hücrelerinde depolanır.
• Selüloz: Bitki hücre duvarında bulunur, sindirilemez.
• Kitin: Eklem bacaklıların dış iskeletinde bulunur.

Selüloz ve Sindirim

• Selüloz, sindirim sisteminde mukus üretimini artırır.
• Mikroorganizmalar selülozu sindirir.
• İnsanlar selülozu sindiremez ancak sağlıklı bir sindirim sistemi için gereklidir.

Kitin

• Mantarların çeperinde ve eklem bacaklıların dış iskeletinde bulunur.
• Azot içeren tek polisakkarit.

Özet

• Karbohidratlar monosakkaritler, disakkaritler ve polisakkaritler olarak sınıflandırılır.
• 5 karbon monosakkaritler enerji vermez, 6 karbon monosakkaritler ise enerji sağlar.
• Disakkaritler, monosakkaritlerden oluşur ve sentezleri dehidrasyonla gerçekleşir.
• Polisakkaritler enerji depolama ve yapı işlevi görür.

Son Notlar

• Karbohidratlar, hücrelerin enerji ihtiyacını karşılar ve çeşitli biyolojik işlevlerde rol oynar.