Coconote
AI notes
AI voice & video notes
Export note
Try for free
Sprawa polska podczas I wojny światowej na arenie międzynarodowej
Jul 9, 2024
Sprawa polska na arenie międzynarodowej podczas I wojny światowej
Początek wojny
Na początku wojny sprawa polska była mało istotna dla międzynarodowych aktorów.
Krajom niezainteresowanym Polską, np. niezaborcom, sprawa Polski była obojętna.
Zaborcy próbowali przeciągnąć Polaków na swoją stronę:
Rosja
: akcentowała wspólne słowiańskie korzenie, nie wspominając o rusyfikacji.
Niemcy
: krytykowali rusyfikację, zapominając o germanizacji.
Polacy nie byli skłonni walczyć dla konkretnego państwa zaborczego.
Odezwa Mikołaja Mikołajewicza (sierpień 1914)
Wódz armii rosyjskiej obiecał odrodzenie Polski, swobodę wiary, języka i samorządu - pod berłem rosyjskim.
Polacy nie byli zainteresowani.
Odezwa nie miała podpisu cara Mikołaja II, jedynie jego stryja, księcia Mikołaja Mikołajewicza.
Zmiany w 1915 roku
Rosjanie zostali wyparci z Kongresówki, ziemie polskie podzielono na dwie gubernie: niemiecką i austriacką.
Gubernia niemiecka
: Gubernator w Warszawie.
Gubernia austriacka
: Gubernator w Lublinie.
Niemcy pozwolili na polskojęzyczne uniwersytety i samorząd.
Polska miała pełnić rolę buforu przed Rosją.
Akt 5 listopada (1916)
Akt dwóch cesarzy: Wilhelm II (Niemcy) i Franciszek Józef (Austro-Węgry).
Obietnice utworzenia państwa polskiego bez konkretnych granic oraz niepodległości.
Polski wojsko miało być pod dowództwem niemieckim i austro-węgierskim.
Akt ten został skrytykowany przez Piłsudskiego i wywoływał niezadowolenie wśród Polaków.
Reakcje państw Ententy
Car Rosji, w reakcji na Akt 5 listopada, zapowiedział utworzenie państwa polskiego z trzech zaborów.
W styczniu 1917 roku Wielka Brytania i Francja poparły ideę carską.
W Rosji, po upadku caratu, rząd tymczasowy oraz Bolszewicy mieli różne stanowiska wobec Polski.
Rząd tymczasowy
: Polska w sojuszu wojskowym z Rosją.
Bolszewicy
: rewolucja proletariacka i uznanie prawa Polski do posiadania własnego państwa po Traktacie Brzeskim.
Orędzie Wilsona (8 stycznia 1918)
Thomas Woodrow Wilson (prezydent USA) przedstawił 14-punktowy program.
Punkt 13 dotyczył niepodległości Polski:
Niepodległość Polski zaraz po wojnie.
Terytorium Polski zamieszkiwane w większości przez Polaków.
Dostęp do morza.
Pełne prawo Polaków do samostanowienia.
Konferencja pokojowa w Paryżu (styczeń 1919)
Polacy mieli dwóch delegatów: Roman Dmowski i Ignacy Jan Paderewski.
Rada dla sprawy polskiej osiągnęła kompromis:
Wielkopolska i Pomorze Gdańskie przyznane Polsce.
Gdańsk jako wolne miasto.
Plebiscyty na Górnym Śląsku, Warmii, Mazurach i Powiślu.
Traktat pokojowy podpisano 28 czerwca 1919 roku:
Dodatkowo Polacy podpisali Mały Traktat Wersalski, gwarantujący prawa mniejszości narodowych w Polsce.
📄
Full transcript