Dzień dobry. Temat dzisiejszy to rewolucja angielska i monarchia parlamentarna, czyli o tym, jak Anglicy sami sobie zgotowali ten los. Oglądamy. Żeby sobie dotrzeć do sedna sprawy, czyli do samej rewolucji angielskiej, musimy sobie powiedzieć skąd to się wszystko wzięło. I zacznijmy sobie może mniej więcej od XVI, XVII wieku, czyli tego przełomu, który tam był.
I generalnie zacznijmy sobie od systemu grodzenia. To był system łączenia gruntów gminnych oraz gruntów chłopskich. Dosyć duża, wręcz wielkie gospodarstwa, które nastawione są na wypas owiec. To spowodowało, że duża część społeczeństwa, oczywiście angielskiego, bo w Anglii jesteśmy, będzie szukała zajęć dla siebie, ale gdzieś dalej, czyli poza miastami. I tu będzie taki pierwszy krok w kierunku tego, co wydarzy się później, czyli do rewolucji agrarnej, a to z kolei do rewolucji przemysłowej.
Także krok po kroku, w innych lekcjach o tym już mówiłem. Bądź będę mówił, bo jesteście w drugiej klasie, a rewolucja przemysłowa jest przecież w trzeciej. Kolejnym krokiem jest to, że ludzie, którzy wcześniej posiadali pewien kapitał, mieli określony teren, albo po prostu byli zamożni, byli majętni, mogli, jeżeli myśleli oczywiście, mogli go bardzo dobrze zainwestować.
Po prostu wykupowali te tereny gminne pod siebie i zaczęli się bogacić. W ten sposób z takiej średniej szlachty powstała nowa szlachta zwana Gentry. Czyli jest to...
Grupa, która będzie naprawdę miała dosyć duży kapitał w swoich rękach, ale nie będzie posiadała swoich praw. I tutaj będziemy sobie o tej walce, między innymi w tej lekcji wspominać. Inną kwestią jest kwestia religijna.
Tutaj w Anglii będziemy mieli angielskich kalwinów, czyli purtan. Oni będą dosyć mocno radykalni i będą chcieli oczyścić anglikanizm z elementów katolickich, czyli z wszelkiego rodzaju obrazów z kościołów, je należy wyoutować, z rzeźb, one są niepotrzebne. I należy uprościć kult do tego...
punktu, w którym był na początku, czyli zmniejszyć ilość świąt i żeby każdy jakby zwykły purytanin każdy dzień właściwie poświęcił na dziękowaniu Bogu, że on się właśnie wydarzył. A do tej pory było tak, że jednak takie dziękczynne powiedzmy, że modły odbywały się właśnie w dni, które będą jakimś świętem powiedzmy, że kościelnym. A teraz miało to zniknąć i codziennie trzeba było się modlić.
Purytanie bardzo dużo się modlili, wręcz codziennie się modlili, dlatego też chcieli, żeby każdy był tak jak oni, tak bardzo gorliwy. I teraz połączymy sobie purytanizm z nową szlachtą, czyli z dżentry, ponieważ bardzo duża część dżentry, ale też mieszczaństwo oraz większość takich powiedzmy, że średnio zamożnych ludzi, z których rekrutowała się późniejsza izba gmin, czyli niższa izba parlamentu. angielskiego będzie właśnie Porytańska. Ta wyższa izba, czyli Izba Lordów, będzie pozostawała głównie anglikańska. Więc już widzimy tarcia na zasadzie niższej i wyższej izby parlamentu angielskiego.
Idziemy sobie do władców. Tym władcą, od którego sobie zaczniemy, to jest 17... wiek, bo o tym będziemy mówili, jest Jakub I. Jakub I generalnie jako król połączył Unią Personalną Anglię ze Szkocją. Był zwolennikiem absolutyzmu, napatrzył się tego, co tam się będzie działo powolutku we Francji, więc będzie chciał też powoli takie zasady wprowadzać u siebie.
Będzie rzadko zwoływać parlament, ale jeszcze będzie go zwoływać i generalnie swoje rządy opierał na arystokracji, czyli tej wąskiej grupie zamożnych właściwie rodów. anglikańskich rodów, bo i ten anglikanizm przecież tu będzie się musiał przez to wszystko przeplatać. Kolejnym władcą był jego syn, czyli Karol I Stuart.
On już się nie patyczkował. Po pierwsze kontynuował politykę ojca, a po drugie zrobił krok dalej. Zwował parlament tylko dla uchwalenia nowych praw.
a dokładnie to nowych podatków, bo to go najbardziej interesowało. Oczywiście podatków na czas wojny, bo to jest najważniejsze. W efekcie przez 11 lat tak naprawdę w ogóle nie zwołał parlamentu, bo nie było wojny, więc nie było podatków, a co za tym idzie, nie ma potrzeby tego parlamentu. tego parlamentu zwoływać.
Oczywiście to bardzo się mocno odbije później na polityce angielskiej, ponieważ kiedy w 1640 roku wybuchnie powstanie w Szkocji i Karol I zamarzy sobie, że to powstanie stłamsi, postanowił zwołać parlament i posłowie od razu właściwie w tym parlamencie odrzucili postulaty króla, ponieważ chciał zwiększenia oczywiście podatków na rzecz wojenny, oczywiście pacyfikacji Szkocji. To jest bardzo istotne, bo zaraz nam się przyda. W tym samym roku, bo to jest rok 1640, zwołał kolejny parlament. który przechodzi do historii jako długi parlament. Dlaczego długi?
Dlatego, że formalnie obradował on 13 lat i był w sumie to początkiem rewolucji angielskiej. Król może sobie królować jak sobie chce, ale dopóty, dopóki nie będzie uderzał w tych najbogatszych albo tych nawet średnich. Przynajmniej tych, którzy mają jakieś prawa. A dżentry tych praw jeszcze jako takich w sumie to nie ma.
Dlatego też, kiedy w roku 1642 rozpoczęła się wojna domowa w Anglii, będziemy mieli dwa stronnictwa. Tych, którzy będą przy królu, czyli royalistów. Tam będą arystokraci, tam będą duchowie. duchowni, bo anglikanizm, będziemy mieli też prześladowanych dotąd katolików, którzy w tym momencie będą się opowiadali po stronie króla, licząc, że prześladowania po prostu zależają. Po drugiej stronie będziemy mieli zwolenników parlamentu, czyli tak zwanych okrągłogłowych, czyli okrągłe głowy.
Tutaj będziemy mieli właśnie dżentry, będziemy mieli mieszczan oraz chłopów, czyli tych, których do tej pory się po prostu pomijało, a to bardzo drażniło. Takiego zwykłego Anglika, pomijanego oczywiście. Idziemy dalej, idziemy sobie do tego, co dzieje się w trakcie tej wojny domowej. Już na wejściu powinniśmy sobie zakolegować się właściwie z Oliwerem Cromwelem.
To jest człowiek, który stanął na czele parlamentu i będzie on tutaj również przywódcą armii parlamentarnej. Oczywiście takiej zwykłej armii, ponieważ on sobie ją troszeczkę... Po zmienia będzie tzw.
Armia Nowego Wzoru. To będą żołnierze, którzy będą otrzymywali żołd, czyli będą otrzymywali pieniądze za swoją służbę, a wszystkie awanse, które będą miały miejsce w wojsku będą za zasługi, a nie za to, że się ma fajne nazwisko, czy też sławne. nazwisko albo bogate nazwisko, bo pochodzimy z bogatego rodu.
Teraz nie będzie już pierwszym krokiem to, żeby awansować, jak to było wcześniej, jak to będzie w Armii Królewskiej, po prostu bycie arystokratą. Nie, teraz może być to każdy. Może być to też chłop, który tylko i wyłącznie pokazał, z dobrej strony na polu walki.
Teoretycznie dobre wyjście, natomiast w praktyce będzie miało też swoje negatywne strony. Dlaczego negatywne? Dlatego, że ci, którzy będą powiedzmy, że niższego pochodzenia, nie będą zbytnio wykształceni, otrzymają od takiego Cromwella oczywiście pewnego rodzaju awanse, takie nastopnie wojskowe, za tym będzie szedł prestiż, za tym będą szły pewnego rodzaju gratyfikacje finansowe, więc... generalnie będą mu wierni.
Co on będzie chciał robić, to oni będą dla niego to wykonywać. Po prostu zbierze sobie grupę takich ludzi, którzy będą mu wierni i będą gotowi oddać za niego życie, a on po prostu przelać krew. Oczywiście wojna domowa to jest ileś tam bitew. My nie będziemy się tymi bitwami tutaj w szczególności jakichś zajmować.
My zajmiemy się tylko tą jedną, decydującą, czyli w sumie najważniejszą. To będzie bitwa pod Naysby, rok 1645. Zwycięstwo odniósł nie kto inny jak Oliver Cromwell. On pokonując wojska królewskie pokazał tak naprawdę swoją siłę i swoją potęgę.
To będzie pokazywało też miejsce w szeregu króla, który Karol I, to jest ten król, przypominam go jeszcze raz, wcześniej chciał spacyfikować powstanie szkockie, zbierał armię, chciał podatki, a on A teraz, jak już jest w ostateczności, musi uciekać. Gdzie ucieknie? Tak, do Szkocji. Myślał, że Szkocji mu pomogą, że będzie tam jakichś swoich zwolenników. Mylił się, ponieważ Szkocji bardzo szybko wydali go parlamentowi angielskiemu, a parlament angielski tak naprawdę zaczął funkcjonować jako wręcz sąd.
zanim do tego sądu oczywiście dojdzie, no to najpierw trzeba się będzie pozbyć tych, którzy nie będą chcieli myśleć tak jak myśli Oliver Cromwell. W związku z tym na jego rozkaz usunięto z parlamentu całą właściwie grupę opozycyjną wobec niego oczywiście, czyli ludzi, którzy się nie zgadzają z jego jego teoriami, z jego sposobem myślenia i po prostu ich wyrzucono i aresztowano. W ten sposób będziemy mieli okrojone zgromadzenie parlamentarne, które przechodzi do historii pod nazwą Parlament Kadłubowy, czyli po prostu okrojony. Wówczas ten Parlament Kadłubowy, już okrojony oczywiście, oskarżył króla o zdradę stanu oraz skazano go na śmierć.
No, wyrok wykonano i to będzie 30 stycznia roku 1649. Generalnie to był dosyć duży szok dla całej Europy. No jakżeż można króla ścinać? kiedy ta, do tej pory było tak, że król był pomazańcem Bożym.
Więc w sumie to Bóg go wybrał. Maznął go, czyli był pomazańcem. A w związku z tym nie można było mu tej władzy odebrać.
A tutaj taki szok. Został on ścięty. Więc no, teraz król, każdy, w każdym właściwie państwie, będzie musiał się bać. Ale my nie jedziemy do każdego innego państwa, tylko zostajemy tutaj w Anglii. Po śmierci króla troszeczkę się wszystko zaczęło komplikować.
Miała być tak pięknie, miała być wolność, król chciał absolutyzmu, więc w sumie pozbyliśmy się go. Ale czy to załagodziło wszystkie spory? Nie do końca. Dlaczego nie do końca? Dlatego, że Anglia oficjalnie stała się republiką, czyli rzecz publiczna, każdy może oddać swój głos, może wyrazić swoich urzędników.
No nie do końca. Oliver Cromwell postanowił, że zlikwiduje Izbę Lordów, skoro byli o to tylko i wyłącznie Anglikanie i to jeszcze mu nie przychylni, w związku z tym po co takich trzymać, zlikwidował to wszystko. Postanowił, że tylko i wyłącznie zostanie izba gmin, którą tak ma podporządkowaną, więc teoretycznie Oliver Cromwell pełnił funkcję takiego dyktatora. Czyli gorszy absolutyzm niż dyktatura?
Ciężko powiedzieć. Nie chcieli absolutyzmu, ale dyktatura im przyszła. pukając właściwie, nie, wchodząc z buta w drzwi i wyważając je w najlepsze.
Oliver Cromwell w roku 1649, właściwie idąc dalej w tej całej historii, uderzył na Irlandię. Następnie uderzył na Szkocję, umocnił tym samym swoją pozycję. W związku z tym postanowił, że stłamsi opozycję wewnętrzną.
Dużo osób trafiło do więzienia. Następnym krokiem będzie... Właściwie to, co będzie Anglię bolało od dłuższego czasu, więc trzeba coś z tym bólem zrobić. A w tym wypadku mówię o aktach nawigacyjnych.
To jest rok 1651. Dokument ten tak naprawdę wprowadził tylko i wyłącznie import produktów do Anglii na statkach angielskich oraz... Na tych statkach, z których ten towar bezpośrednio pochodzi. Było to uderzenie w Holandię.
Holandię, która w tym momencie konkurowała z Anglią na morzach i oceanach. W związku z tym wybuchła pierwsza wojna angielsko-holenderska. Będzie trwać do roku 1652 do 16... 654 roku będzie trwać. Pokój podpisany w Westminster tak naprawdę pokazał potęgę angielską.
Holendrzy zobowiązali się do przestrzegania aktów nawigacyjnych i będą tak naprawdę salutować wręcz okrętom angielskim no i spłacać oczywiście oszkodowanie zakupców, którzy będą w jakiś sposób poszkodowani. Oczywiście to, że jest pokój nie oznacza, że konflikt się skończył, ponieważ w tym momencie będziemy mieli te spółki handlowe, które będą tak naprawdę ze sobą rywalizować. Te kompanie handlowe tak naprawdę, wielkie kompanie handlowe mające swoją własną tak naprawdę armię i to będzie jakby preludium do kolejnych takich bojowych kontaktów między Anglikami a Holendrami. Wracamy do Anglii, bo to nas teraz najbardziej interesuje. Już po tym wszystkim...
kiedy właściwie wojna trwa pomiędzy Anglią a Holandią. Oliver Cromwell wykorzystując czy też nie, właściwie to nie miałoby żadnego znaczenia, w roku 1653 ogłosił się w parlamencie kadłubowym oczywiście lordem protektorem. A właściwie to parlament kadłubowy potwierdził przyznanie tego tytułu Lorda Protektora dla Olivera Cromwella, czyli Lord Protektor, który ma wszystkich chronić. Oczywiście chronić na początku nie chronił, jednak z czasem zaczął troszeczkę luzować swoją politykę, wypuścił tych, którzy byli jego przeciwnikami z więzienia, jakieś łagodniejsze wyroki dostali. Natomiast generalnie oddawano też im skonfiskowane wcześniej mienie.
Być może było to spowodowane tym, że powolutku... Oliver Cromwell podupadał na zdrowiu i szykował na swojego następcę swojego syna, Ryszarda, czyli tego gościa. Generalnie Ryszard nie będzie zbytnio dobrze przeszkodowany przez Cromwella, ponieważ kiedy Cromwell umiera w roku 1658, a Ryszard... obejmuje władzę. Po kilku miesiącach został on zmuszony do oddania tego tytułu, ustąpienia z funkcji lorda protektora i właściwie to wrócono do monarchy, skoro uznano, że absolutyzm jest taki zły, a mieliśmy dyktaturę, no to w sumie chyba lepsza ta monarchia.
W związku z tym zaproponowano synowi Karola I tytuł królewski, będzie to Karol II. Generalnie Karol II, za to, że objął tak naprawdę ten tytuł, że mu zaproponowano, obiecał, że nie będzie się mścić na przeciwnikach politycznych i zachowa pokój religijny w kraju. I te rządy będą trwały jakiś tam czas, natomiast oczywiście i Karol II i późniejszy jego następca, czyli Jakub II będą powolutku doprowadzali do tego, co było powodem w ogóle tej wojny domowej, czyli do zaprowadzenia. małymi kroczkami absolutyzmu. To oczywiście się nie uda, ponieważ dodatkowo całe to zamieszanie z absolutyzmem będzie powodowało stały właściwie podział w parlamencie angielskim i tu przechodzimy sobie do parlamentu, chwilkę sobie przy nim przycupniemy.
W parlamencie będziemy mieli dwa ugrupowania, będą to torysi i wigowie. Zacznijmy od tych pierwszych, czyli od torysów. Oni wywodzili się z arystokracji.
Początkowo nazwa tak naprawdę wzięła się od banitów irlandzkich, było to dosyć złośliwe stwierdzenie, jednak z czasem się to po prostu ułożyło. Oni popierali władcę i... I popierali jego nienaruszalne prawa do tronu, czyli generalnie jak chce coś sobie wprowadzić, to niech wprowadza, ale my nie możemy nic z tym zrobić, bo jest królem i ma... Tak naprawdę jakby od Boga tą władzę mu nadaną.
W XIX wieku Toresi przekształcą się w partię konserwatywną. Być może kojarzycie. Z kolei ci drudzy, czyli Wigowie, oni wywodzili się właśnie z tej dżentrii, czyli tej średniej szlachty oraz bogatszego mieszczaństwa. Oni głosili, że władza zwierzchnia nie należy do króla, tylko należy ona do parlamentu i w tym momencie parlament może pozbawić władcy koronę, jeśli ten, no powiedzmy, że łamie prawa państwowe. Oni przekształcą się w partię liberalną.
która na początku będzie w parlamencie w sumie z tą pierwszą, czyli mówię o partii konserwatywnej, jednak partia liberalna zostanie z czasem wyparta z parlamentu angielskiego na rzecz partii pracy. Czyli tej partii, która będzie nam potrzebna przy okazji nowych ideologii, które będą właściwie ugruntowywały prawa robotników, bo ta partia pracy będzie o te prawa w Anglii właśnie walczyła. Przed paroma chwilami mówiłem, że i Karol II i Jakub II dążyli do wprowadzenia absolutyzmu, a Anglicy tego nie chcieli.
W związku z tym trzeba będzie sobie tego króla podporządkować. I w roku 1688 dochodzi do tak zwanej chwalebnej rewolucji, czyli The Glorious Revolution. To jest generalnie rewolucja, która była całkowicie bezkrwawa. Władzę tak naprawdę utracił Jakub II i przejął ją kolejny kandydat do tronu, zresztą to był Wilhelm III Orański, który pochodził z terenów holenderskich. Generalnie tam był namiestnikiem.
Więc w tym momencie Wilhelm III Orański przejmując oczywiście władzę musi, podobnie jak i wcześniej, Karol II coś obiecać, a dokładniej to będą od niego wymagali tego na papierze. I tu będziemy mieli tzw. Bill of Rights, czyli deklarację prawa rok 1689. I tutaj ta deklaracja właściwie to unormuje działalność monarchii parlamentarnej w Anglii, tą, która właściwie to do dzisiaj funkcjonuje.
Czyli wszystko, podatki są za zgodą parlamentu. Nielegalne stało się utrzymywanie armii w czasie pokoju. Jak będzie tylko i wyłącznie wojna, to wtedy Wtedy możemy armię zwołać. Trzecie.
Obrady parlamentu miały odbywać się regularnie, a nie tak, że król potrzebuje, to zwołuje. Nie. Regularnie. Następnie parlament zobowiązuje się do utrzymywania wolności słowa zarówno wewnątrz parlamentu, jak i będzie dbać o to, o to, że ta wolność słowa będzie obowiązywać w całym kraju.
Dokument ten osłabił dosyć mocno pozycję króla, natomiast zwiększając uprawnienia parlamentu, z definicji właściwie możemy powiedzieć, że wprowadził on monarchię parlamentarną. Także tyle, jeżeli chodzi o Anglię. Dziękuję i do widzenia.