Dzień dobry. Dzisiaj spróbujemy sobie powtórzyć materiał dla klasy trzeciej liceum z rozdziału czwartego, a rozdział ten to Ziemie Polskie w drugiej połowie XIX wieku. Także oglądamy.
Powtórzenie, które będziemy sobie teraz ogarniać stosuję na co dzień w mojej szkole, więc generalnie będziecie widzieli jak to wygląda na moich lekcjach, ale nie o to chodzi. Chodzi przede wszystkim o to, żebyście materiał sobie w jakiś sposób powtórzyli, dlatego pogrupowałem to wszystko na pojęcia, na wydarzenia, na postacie i na koniec na różnego rodzaju obrazy, które występują w książkach albo które powinny być Wam przynajmniej w tym rozdziale znane, kojarzone itd. Kiedy będę Wam dawał kolejne pojęcia, bo one będą się pojawiały tutaj po mojej prawej stronie, to proponuję, żebyście sobie... Zapauzowali, pomyśleli nad odpowiedzią, a później włączyli, ponieważ to, co będę mówił, będę mówił to raczej takim luźnym sposobem, natomiast takie bardziej książkowe będą pojawiały się definicje na dole pod pojęciem. Także zaczynamy.
Lecimy sobie od pojęć. Pierwsze pojęcie to praca organiczna. Praca organiczna to jest tego typu przekonanie, że cały nasz naród to żywy organizm.
I żeby ten organizm żył, żeby on funkcjonował, należy go dosłownie karmić, a dokładnie to rozwijać w każdym możliwym sposobie. I chodzi tutaj o cele ekonomiczne. ekonomiczne, gospodarcze, edukacyjne, kulturalne itd. Także to będzie pierwsza rzecz, czyli praca organiczna. Nie idziemy tym jakby bardzo schematycznym rytmem książkowym, tylko szybko, a w miarę rozsądnie.
Idziemy sobie dalej. Idziemy sobie do pojęcia Litwacy. Litwacy pojawili się w temacie gospodarka i społeczeństwa, podobnie jak i praca organiczna. I to są przede wszystkim Żydzi, którzy się kagają na ziemię Polski z ziem rosyjskich.
Kolejne pojęcie to germanizacja. No to pamiętamy, że germanizacja to jest próba wynarodowania Polaków. poprzez próbę narzucenia im kultury oraz języka niemieckiego.
Kolejne pojęcie to wieszatiel, czyli to był Michał Murawiow, to jest ten, który wieszał wszystkich, jeżeli chodzi o powstanie styczniowe, tych, których po prostu pochwycił. Dalej, idziemy do kolejnego pojęcia, to żuawi śmierci. Żuawi śmierci to są takie doborowe jednostki podczas powstania styczniowego, które były jako jedyne wyszkolone i miały pewnego rodzaju uzbrojenie i ich charakterystycznym elementem był ubiór, a dokładnie to taki...
Biały krzyż na czarnym tle. Idziemy do kolejnego pojęcia, a dokładnie to do uwłaszczenia. Nie jest to pojęcie nowe, więc myślę, że powinniście kojarzyć.
Jest to nadanie chłopom ziemi na własność. Także to już było też powstaniem styczniowym. To jest to, gdzie Aleksander II uwłaszczył 2 marca roku 1864 Polaków.
Polskie chłopów przede wszystkim. Następne pojęcie to odwilż po Sewastopolska. Czyli odwilż, która nastąpiła po wojnie krymskiej. Sewastopol to była twierdza, której było oblężenie podczas właśnie... wojny krymskiej i później nastąpiła zmiana też na tronie carskim w Rosji.
Aleksander II postanowił wprowadzić pewnego rodzaju liberalizację prawa i ta odliczba sowastopolska służyła też Polakom do tego, żeby zorganizować później powstanie styczniowe. Przynajmniej to wykorzystaliśmy. Idziemy dalej. Kolejne to konwencja alwenslabena. Pojęcie to pojawiło się też w powstaniu styczniowym i tutaj chodziło o to, że kiedy Polacy szukali dostępu do tego, żeby jakąś broń otrzymać i dogadaliśmy się niemalże z Belgami, No to wtedy trzeba było tą broń przetransportować, więc robiło się to przed granicę prusko-rosyjską, a dokładnie to prusko-polską, tak na dobrą sprawę w tamtym okresie czasu.
I Prusy postanowiły tą granicę uszczelnić i ta konwencja alwacelaberna polegała na tym, że po prostu będą ze sobą współpracować. Mamy rok 1863. Kolejne pojęcie. Branka Branka, czyli przymusowy imienny pobór do wojska rosyjskiego, której autorem był Aleksander Wielopolski. Idziemy dalej.
Kraj Przewieślański. Kraj Przewieślański to jest nazwa naszego... terenu naszego byłego państwa, ponieważ Królestwo Polskie zmieniło nazwę na Kraj Przywieślański w wyniku represji, jakie ponieśliśmy podczas, właściwie to w zamian za wybuch powstania styczniowego, który oczywiście, jak wiemy, się nie powiódł. Następne pojęcie to Noc Apuchtinowska. Apuchtyn, Aleksander Apuchtyn, to był rosyjski kurator oświaty.
To on miał za zadanie wprowadzić rusyfikację, dlatego że bardzo mocno naciskał na tych, którzy byli pochodzenia polskiego. Byli to nauczyciele, wykładowcy, czy też inni urzędnicy. Dlatego mówimy też o jego zakresie działań, jako przenośni, że jest to noc apuchtynowska.
Ale musicie pamiętać, że podobna noc, taka jak tu apuchtynowska, była przy Langiewicz, czyli noc paskiewiczowska, i była też przy Edwardzie Flotwellu. Ale to było w Prusach i tam też była noc flotwellowska. Idziemy dalej. Kibitki.
Kibitki to są specjalne wozy konne, które będą przewozić więźniów polskich m.in. na Syberię. Kulturkampf. Kulturkampf to było działanie, którego celem była walka z Kościelem Katolickim, tzw.
walka o kulturę. Chodziło o to, żeby ten Kościół Katolicki podporządkować sobie władzy. I udało się, tak można by to powiedzieć, ponieważ księża musieli zdawać egzamin w języku niemieckim, z kultury niemieckiej, a to niewielu się niestety udawało. Także w ramach kultur kampu jeszcze Leduchowski, czyli arcybiskup Leduchowski poszedł, no powiedzmy, że siedzieć.
Trójlojalizm. Trójlojalizm to jest pojęcie, które pojawiło się już troszeczkę później, ponieważ ono wychodzi z lojalizmu, które pojawiło się z kolei na Galicji i tam chodziło o to, żeby być tak jakby ugodowo nastawionym do cesarza. Ale chcieli, żeby ten trójlojalizm przeszedł jakby na kolejne zawory.
Jednak w zaworze, jak już wiemy, rosyjskim i pruskim, że była rusyfikacja, germanizacja, no to ten lojalizm raczej się... Po prostu nie przyjmie. Na zaborze rosyjskim najczęściej wśród lojalistów moglibyśmy odnaleźć tych z obozu białych z przedpowstania styczniowego. Rugi pruskie, kolejne pojęcie. Rugi pruskie to są działania, które miały polegać na tym, żeby wyrzucić z ziem polskich, już wtedy niemieckich tak naprawdę, Polaków, którzy pochodzą z innych zaborów albo którzy nie chcieli się dać zgermanizować.
Mówiło się, że praktycznie 20 tysięcy, nawet do 30 tysięcy Polaków zostało stamtąd po prostu wyrzuconych. Dziękuję. Ustawa kagańcowa. Dalej zostajemy w zaborze pruskim.
To jest ustawa, która pojawiła się w 1908 roku i ona zakazywała mówić w języku polskim tam, gdzie minimum nie ma 60% Polaków, a to było nawet w tym kilka powiatów, więc generalnie język polski był wtedy w sumie to zakazany. Idziemy dalej. Idziemy sobie do skrótów, które pojawiły się w tym rozdziale, a były to skróty, które dotyczyły partii. Partii politycznych.
Pierwszy skrót to Ppsd, czyli Polskie Partia Socjalno-Demokratyczna. Tu będziemy mieli Piłsudskiegoego, Józefa Piłsudskiegoego. Stanisław Wojciechowskiegoego i Bolesławaa Lewakowskiego, który był autorem programowym Ppsd-u. Dalej, SDKPIL, czyli Socjalno-Demokratyczna Królestwa Polskie i Litwacy.
Tu będziemy mieli Marchlewskiego oraz Luksemburg. Róża Luksemburg, o tym warto pamiętać. Dalej, PpsdD, czyli Polskie Partia Socjalno-Demokratyczna Galicji i Polska Cieszyńskiego dokładnie. I tutaj będziemy mieli m.in. Ignacego Daszyńskiegoego, no i pana, który będzie później pierwszym premierem, co prawda nie uznanym przez zachód po pierwszej wojnie, ale jednak...
Tak, Jędrzej Malczewski. On tutaj będzie się też w tej partii rozwijać jako polityk. PSL, czyli Polskie Stronnictwo Ludowe.
Tu będziemy mieli pana Lewakowskiego, który to wszystko założy, a później PSL, a właściwie to Stronnictwo Ludowe, później zmieni nazwę na PSL, czyli Polskie Stronnictwo Ludowe, rozbije się na Lewicę oraz na Piasta. Tu będziemy mieli na Lewicy Daszyńskiego, a na Pieście będziemy mieli Wincentego Witosaa. ND, czyli Narodowa Demokracja, a dokładnie to Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne, a ND jest ja inaczej. Romuald Dmowski tutaj.
tak naprawdę w tym wszystkim rządził. Idziemy dalej, idziemy sobie do wydarzeń. Wydarzeń, które Wy będziecie sobie w głowie, podobnie jak wcześniej, pauzujecie, mówicie sobie w głowie albo na głos datę i sprawdzacie, czy jest ona poprawna. Pierwsze wydarzenie to wybuch powstania styczniowego, czyli 22 stycznia roku 1863. Dalej, wydanie dekretu o uwłaszczeniu kopów przez Sara Aleksander II.
No to już dzisiaj padała ta data, więc powinniście pamiętać, to był 2 maja 8 marca 1864 Strajk dzieci we wrześni To jest rok 1901 Dalej Zniesienie granicy celnej z Rosją Rok 1851 To był pierwszy krok do tego, żeby troszeczkę się rozwijać Idziemy dalej Założenie pierwszej polskiej partii politycznej No to partia, która tutaj się nie pojawiła wcześniej Bo był to wielki proletariat Ludwikaa Waryński Rok Na tej dzienną był ...prosił trwałej niedzieli w Petersburgu. No to to jest ta sama data co wybuch powstania styczniowego, czyli 22 stycznia, tylko tyle, że to jest rok 1905. Ostatnie wydarzenie, ostatnia data to będzie konwencja Alvenslavena, która dzisiaj też padała, 1863 rok. Będą się te daty powtarzać, pojęcia będą się powtarzać, postacie będą się powtarzać po to, żeby Wam weszły one w głowę. Idziemy sobie dalej, idziemy sobie już do typowo postaci. Tak pokrótce, żebyśmy mogli sobie powiedzieć, kim oni byli, co robili, tak żebyście mniej więcej kojarzyli z jakimś wydarzeniem daną postać.
Nie będzie to wiedza encyklopedyczna. Idziemy dalej. Pierwsze postacie, czyli Otto von Bismarck. To jasna sprawa. To jest kanclerz, żelazny kanclerz.
Mamy go poznaliśmy już w poprzednim rozdziale. A tutaj on jest odpowiedzialny m.in. za kultur Kampf. Michał Drzymała. Michał Drzymała to jest ten nasz taki bardzo ważny chłop.
Ziom, który zrobił jedną rzecz. Przede wszystkim sprzeciwił się władzom, ponieważ ten nie wydał jemu pozwolenia na budowę domu. w wozie cyrkowym, później sobie ziemniankę ogarnął, więc jak można go nie lubić i nie kojarzyć?
Maria Onopnicka, autorka Roty, czyli Nie rzuć im ziemi, skąd nasz ród i tak dalej. To była jedna z takich ważniejszych pieśni, którą możemy sobie tutaj przecież przywołać. Kazimierz Badeni.
To jest postać, która też jest istotna, chociaż nie wiem, czy się pojawiała na lekcjach. To jest człowiek, który był Polakiem, a został on jedynym właściwie pierwszym ministrem, czyli premierem. rządu austro-węgierskiego w latach późniejszych. Franciszek Stefczyk to jest człowiek od tych skoków, to pewnie kojarzycie, współczesnych skoków, a on tworzył te kasy oszczędnościowo-pożyczkowe, które umożliwiały popom pewnego rodzaju rozwój. Dalej, idziemy sobie do Róży Luksemburg.
Już padała dzisiaj, to jest kobieta, która była na czele SDKPIL, taka komunistka, można by powiedzieć, mocna. Ludwika Waryński to jest osoba, która założyła Wielopolski Proletariat, rok 1882, po raz kolejny się ją postarza. Wincentego Witosa.
Też padało nazwisko dzisiaj. Mówiłem o tym, że on będzie stał na czele PSL Piast, wcześniej też PSL-u, działacz, także jeden z ważniejszych polityków, późniejszy premier, kilkukrotny, II Rzeczpospolitej. Stefczyk Bobrowski. Jego możecie nie kojarzyć tak jak wszystkich pozostałych, natomiast on powinien być znany przede wszystkim i kojarzony z powstania styczniowego.
On stał jako jeden z ważniejszych na czele czerwonych w trakcie powstania, dogadał się z białymi, Langiewicz dzięki temu został dyktatorem, później Langiewicz ucieka, doszło do przepychanek takich politycznych. politycznych, myślę, że też słownych pomiędzy czerwonymi a białymi i ktoś wyzwał Bobrowski na pojedynek i Bobrowski przegrał, także zginął, bo dostał kurkę. Maria i Bolesława wysłał uchowie. To są ludzie, małżeństwo, które dbało na Galicji o równomierny rozwój chłopstwa, ale przede wszystkim to, żeby oni poczuli się ważni, a doszło do tego, że dzięki ich działaniom, takich mocno politycznych, zachęcą chłopów do tego, żeby mieli swoje własne koło, nawet takie polityczne, które później będzie miało swoje. reprezentację w Sejmie Krajowym w Galicji, więc jak najbardziej tak.
Idziemy dalej. Stanisław Wojciechowskiego. Padało nazwisko dzisiaj. Przy czym?
Tak. Przy Ppsd-ie. To jest późniejszy też drugi prezydent drugiej RP. Zresztą wcześniej ziom, można powiedzieć, że Piłsudskiegoego, a później Piłsudskiego z tej funkcji prezydenta go strąci w wyniku zamachu majowego, ale to melodia przyszłości. Idziemy dalej.
Ignacego Daszyńskiego. Też był dzisiaj. Mówię przy okazji Ppsd-D, stan na czele tego ugrupowania. tej partii. Dezydery Gołchowski..
To on był odpowiedzialny za pracę organiczną w zaborze pruskim. On był propagatorem takich zasad nowoczesnej gospodarki, nowoczesnego rolnictwa. On to przynosił z Niderlandów na tereny wielkopolskie m.in. Kolejny pan i znowu kolejny propagator w tym momencie pracy organicznej to jest Karol Marcinkowski. To był lekarz, to jest ten, który był inicjatorem budowy bazaru, czyli miejsca, które stało się takim centrum kultury można powiedzieć, że na terenie pruskim.
I ostatni pan to też inicjator i propagator pracy organicznej, czyli Hipolit Cegielski. To był ten, który założył fabrykę maszyn rolniczych i narzędzi rolniczych oczywiście w Poznaniu i skupiał się głównie na zatrudnianiu Polaków. Stanisław Brzuska. No, idziemy troszeczkę dalej, a właściwie to wracamy do Powstania Styczniowego.
To jest ten ksiądz, który walczył do ostatniego, powiedzmy, swojego żołnierza na Podlasiu i w wyniku później pochwycenia został powieszony. Także to były ostatnie oddziały walczące w Powstaniu Styczniowym. Agendol Gołchowski. Był gubernatorem Galicji, później zostaje on ministrem spraw wewnętrznych, modernizuje troszeczkę Austrię, prowadza podział na prowincję, a prowincjami będą rządzić później namiestnicy i on wróci później do Galicji jako właśnie namiestnik, czyli ten, który będzie tą Galicją później zarządzał.
Także bardzo ważna postać. Zwolennik też między innymi lojalizmu. Aleksander Wielopolski, no kto by go nie znał. To jest ten, o którym mówiłem przy okazji Branka. Branka, czyli tego, co było przymusowym poborem do wojska carskiego i nie poborem, więc o tym też tutaj musimy pamiętać.
Kolejny to Theodor Berg, czyli ten, który był Rosjaninem, który przybył na ziemię polskie z armią 300 tysięcy ludzi i rozpoczął już represję, dobijając właściwie ostatnie tchnienia całego powstania. Dalej idziemy sobie do Aleksander Apuchtyn. Mówiłem o nim przy okazji Nocy Apuchtinowskiej, czyli to jest rosyjski kurator oświaty, który zbał o głęboką rusyfikację i ziem oczywiście polskich. Zaborze rosyjskim, żeby była jasność. Aleksander Świętochowski to jest taki i nasz, powiedzmy, że osobisty, polski, tak można by śmiało powiedzieć, propagator pozytywizmu.
To jest człowiek, który będzie starał się w jakiś sposób rozwijać ten pozytywizm, między innymi pozytywizm warszawski. O tym tutaj też można byłoby gdzieś w głowie zostawić sobie miejsce i o tym gościu pamiętać. I jak zauważyliście, nie wymieniłem tutaj trzech ważnych postaci, a zrobiłem to zupełnie celowo, ponieważ chcę, żebyście to wy wymienili mi, dyktatorów Powstania Styczniowego. mamy ich trzech, więc będziemy tam mieli idąc chronologicznie, generała spraw przegranych czyli Ludwikaa Marchlewskiego jednego już wspomniałem przy poprzednich postaciach był to Maria Langiewicz i trzecim był Romuald Trawut to jest ten, którego później na stokach Cztadeli się po prostu rozstrzela, zabije i na tym się kończy właściwie walka w powstaniu styczniowym jak widzicie, sporo już na nami ale jeszcze obrazki, o tym też sobie będziemy mówili, żebyście tam mniej więcej coś kojarzyli przynajmniej z obrazami i tak dalej. Nie ma tu wszystkich pojęć, nie ma tu wszystkich postaci, bo byście musieli ze mną spędzić dobrych kilkadziescia minut, a chodzimy tu, żeby to było szybko i zwięźle.
Także idziemy do obrazków. Ten dżentelmen to Aleksander Wielopolski. A ten to Romuald Trawut, ostatni dyktator Powstania Styczniowego.
Ten pan ksiądz Mieczysław Leduchowski. To jest ten, którego w Kulturkampie uwięziono. Następny jegomość No, Stefczyk.
Stefczyk, ten, który założył te... Franciszek Stefczyk. To jest ten, który założył te kasy, o których mówiłem też wcześniej.
Kolejna postać? Mhm. To może teraz?
Od razu lepiej. Ludwika Waryński, czyli Wielopolski Proletariat. Założyciel pierwszej polskiej partii politycznej. Teraz pójdziemy sobie do obrazów.
Już będzie troszkę gorzej. Żebyście mniej więcej kojarzyli, kto jest autorem, co to za obraz. Bez analizy jakiejś głębszej.
Po prostu. Informacje podstawowe. Pierwsze. Dziękuje Artur?
Jana Matejki. Czyli Polonia rok 1863, albo inaczej zakowana Polskie. To jest przede wszystkim jeden z obrazów takich mocno wczesnych Janaa Matejki i generalnie on powstaje w roku 64. To było takie przeżycia dotyczące powstania styczniowego, jakie były oczywiście w sercu albo w głowie samego Matejki.
A ten obraz? To Żydówka z pomarańczami, Aleksander Gierymski. Przykład realizmu polskiego. To Partia Powstańczy, ale tym razem Maksymilian.
Janaa Gierymski. To jest taki jakby okres powstania styczniowego, gdzie mamy patrol powstańców, który miał pilnować, czy nic złego się na wsiach w okolicy po prostu nie dzieje. Następne. To już bardziej rysunek. Kucie Kos, Artur Grotgar.
Kolejny obraz to Pożegnanie Europy. Obraz z kolei Aleksander Sochaczewskiego. Czyli wysyłki na Sybir i tak dalej.
To myślę, że kojarzymy, bo w podstawówce było to w książce. Wigilia na Syberii, czyli Jacek Malczewski. A bociany Józefa Cieszyńskiego są Wam znane? To już teraz tak.
A to? Jacek Malczewski, Hamlet polski, na środku stoi facet, Aleksander Wielopolski, ale nie ten od branki, tylko jego wnuk, tak samo się nazywał. Po prawej stronie widzimy starszą, pełną taką zwątpienia kobietę, ma kajdany, co jest zniewoleniem, a młoda dziewczyna po lewej stronie z kolei uosabia tą Polskę gotową do działania i zrywa swoje kajdany, tak, na marginesie. Idziemy dalej.
Święto Trąbek, Aleksander Gierymski, czyli to jak Żydzi modlili się o brzegu Wisły, a to było przede wszystkim święto, które początkowo... Małożydowski Nowy Rok. I na koniec obraz macierzyństwo Stanisław Wyspiańskiego. Tak, tego od wesela. Tam go bardziej kojarzycie.
I na tym obrazie sobie zakończymy. Ale na koniec wam jeszcze mam prośbę. Jeżeli było czegoś za dużo, bądź czegoś za mało, albo macie pomysł, żeby coś jeszcze do tego dodać, żebym wam bardziej w tym mógł pomóc, to napiszcie mi w komentarzu, co to by było.
Wtedy przy kolejnych powtórzeniach, które będą nagrywane, ale w bardzo wolnym okresie czasu, także spokojnie, nie będzie ich zbyt wiele. Dopiero później może przyspieszę, ale nie. żeby już nagrywając coś mieć pogląd na to, jakie ewentualne można wprowadzić poprawki, to liczę na to, że mnie gdzieś tam pod spodem to wszystko zapiszecie.
A na tą chwilę to jest wszystko. Dziękuję i do widzenia.