Oorsig
Hierdie les verduidelik die verskille tussen fisiese en chemiese veranderinge, insluitend eienskappe, energiebehoeftes en belangrike wette soos massa- en konstante saamstellingswette.
Fisiese Veranderinge
- Tydens 'n fisiese verandering word molekules net herrangskik, sonder verandering in chemiese samestelling.
- 'n Algemene voorbeeld is die smelting van ys tot water; H2O bly dieselfde in elke fase.
- Fisiese veranderinge is omkeerbaar; oorspronklike stof kan herstel word, bv. ys kan weer gevorm word deur water af te koel.
- Fisiese skeidingsmetodes soos distillasie, filtrasie en verdamping kan die veranderinge omkeer.
- Die intermolekulêre kragte is relatief klein, so min energie is nodig vir fisiese veranderinge.
Chemiese Veranderinge
- Tydens chemiese veranderinge breek en vorm nuwe chemiese bindings, wat tot nuwe stowwe lei.
- Meer energie word benodig om chemiese bindings (soos kovalente of ioniese bindings) te breek as vir fisiese veranderinge.
- Chemiese veranderinge is meestal nie omkeerbaar nie, bv. brand van hout, kook van 'n eier.
- Voorbeelde: sintese-, ontbindings- en dubbele uitruilingsreaksies.
- Die wet van massa behoud geld: massa van reaktante = massa van produkte tydens 'n chemiese reaksie.
Wette en Verhoudings
- Wet van massa behoud: Massa word nie geskep of vernietig nie tydens 'n chemiese reaksie.
- Wet van konstante samestelling: Enige gegewe stof het altyd dieselfde elementverhouding (bv. H2O is altyd 2:1 H tot O).
- Verskillende elementverhoudings lewer verskillende verbindings, bv. H2O (water) vs H2O2 (waterstofperoksied).
Energie in Chemiese Reaksies
- Breek van bestaande bindings vereis energie; vorming van nuwe bindings stel energie vry.
- Wet van behoud van energie: Energie kan nie geskep of vernietig word nie, net van vorm verander.
- Eksotermiese reaksies stel energie vry; endotermiese reaksies neem energie op.
Sleutelterme & Definisies
- Fisiese verandering — Verandering waar geen nuwe stof gevorm word nie; slegs fase of vorm verander.
- Chemiese verandering — Verandering waar nuwe stowwe gevorm word deur bindings te breek en vorm.
- Wet van massa behoud — Die totale massa voor en na 'n reaksie bly dieselfde.
- Wet van konstante samestelling — 'n Verhouding van elemente in 'n verbinding is altyd konstant.
- Eksotermiese reaksie — Reaksie wat energie vrystel.
- Endotermiese reaksie — Reaksie wat energie absorbeer.
Aksie-items / Volgende Stappe
- Hersien voorbeelde van fisiese en chemiese veranderinge.
- Memoriseer die wette van massa behoud en konstante samestelling.
- Volgende les: Leer hoe om chemiese vergelykings te balanseer.