günümüzde Karbon ayak izinin azaltılmasında bahsedilen reklamları sürekli görüyorsunuz durur şirkette çalışıyor çok tatlı değil karb büyük büyük şirketlerin sponsorluğunda Yapılan bu reklamlar iklim değişiminin yıkıcı etkilerini azaltabilmek için işte elektrikli arabaları tercih etmenizi Evinizdeki lambaları değiştirmenizi plastiklerin ii geri dönüştürmenin su harcamanızı kısman zı uçak yerine trene binmeniz alışveriş yapma biçiminizi değiştirmenizi araç kullanmak yerine yürüyerek her gün 2000'den fazla adım atıyorum karbon puan topluyorum Yani bir nevi Bu şirketler Eğer ki Bunları yaparsak iklim değişimini durdurabilecek e damat senin karbon hain kaç Hatta Karbon ayak izi lafının Bu kadar yaygın olmasından ötürü terimin bir iklim bilimci Veya en azından bir çevre aktivisti tarafından türetildiği düşünebilirsiniz ama değil bu terimin arkasında bu videoyu izleyen sizden ve herkesten yüz binlerce kat daha büyük bir Karbon ayak izine sahip olan petrol şirketi BP var Nasıl aldatılmış hissediyor musunuz toplanın ve şu absürtlük atalım Karbon ayak izi bir kişi veya kurumun davranışlarından ötürü ürettiği karbondioksit ve metan gibi Sera gazlarının bir ölçüsü mesela araba sürdüğünüzde direkt olarak bu gazlardan üretiyorsunuz Ama mesela cep telefonu kullandığınızda Bunu direkt olarak üretmiyor olsanız bile o cep telefonunu şarj eden elektriği sağlamak için belli bir sera gazı üretimi yapılıyor İşte bunlar da karbondioksit dengi olacak şekilde ortak bir birime çevriliyor ve kişilerle kurumların toplam Karbon ayak izini hesaplamak da kullanılıyor insanlık olarak ürettiğimiz karbondioksit ve metan gerçekten çok önemli çünkü 100 kür yıldır yapılan çalışmalar sayesinde bunların atmosferde birikmesiyle gezegenimizin ortalama sıcaklığının zaman içinde arttığını kesin olarak biliyoruz bunu size iklim krizi ile ilgili videomuzda anlatmıştım Eğer isterseniz kendi Karbon ayak izinizi hesaplamak için çeşitli kurumların geliştirdiği hesaplayıcılar kullanabilirsiniz aşağıya birkaç örnek bırakacağım Ama genel olarak bir kişi veya kurumun Karbon ayak izini ölçmek için gündelik hayatlarında sürdürdükleri faaliyetlerin ortalamada ne kadar Ser gazı saçtığın hesaplanması gerekiyor Mesela bir kişi için bu evini nasıl ısıttığı evinde ne tür ampuller kullandığı Televizyon veya çamaşır makinesi gibi aletlerinin elektrik sarfiyatı işe ne tür bir araçla gidip geldiği aracının yaşı ve motor hacmi ve bakımının yapılıp yapılmadığı ne kadar plastik veya metal atık ürettiği gibi onlarca parametreye göre belirleniyor bir şirket veya devlet içinse bu Scope 1 2 ve 3 şeklinde ü ayrı kategoride hesaplanıyor Scope 1 yani kapsam 1 şirket veya devletin sahip olduğu tüm tesislerin ve araçların Karbon ayak izi kapsam 2 O şirket veya devletin iş yapabilmek için veya tesislerini ısıtıp soğutmak için satın aldığı enerji üretiminden ötürü oluşan karbon ayakizi kapsam 3 ise organizasyonun yaptığı işin veya ürettiği ürünün varoluşundan ve sürdürülmesinde bütün Karbon ayak izini içeriyor Bunun içerisinde kiralanan binalar ve araçlar çalışanların işe gidip gelmekte kullandığı araçlar satın alınan ürünler ve hizmetler satılan ürünlerin kullanımından Doğan emisyonlar atıklar iş Gezileri yatırımlar dağıtım araçları ürün ömrü dolduğunda nasıl yok edileceği ve daha onlarca şey var İşte bunların hepsi dünya genelinde bir araya gelerek gezegenimizde şu anda insan faaliyetinin her yıl ürettiği 37 küsür milyar ton karbondioksite dönüşüyor ve bunların atmosferdeki birikimi gezegenimizin 180'den bu yana gördüğü o ortalama 1.1 derecelik ısınmaya neden oluyor böyle giderse Gelecekte bu sayı çok daha fazla artacak ama hepimiz bu ısınmadan eşit miktarda sorumlu değiliz Öyle değil mi yani siz Belki 20 senedir bu dünyada varsınız ve Karbon ayak iziniz de cürmünüz kadar BP gibi bir petrol devi ise 110 15 yıldır var ve gezegen genelinde inanılmaz bir faaliyete sahip keza Türkiye'nin genel olarak yarattığı karbon e kizi ile Çin'in veya Amerika'nın veya Suudi Arabistan'ın K bir değil Öyle değil mi İşte bu farkı bireysel ayak izimiz de tespit ediyoruz ve bu konuda yayınlanan istatistiklere baktığımızda Listenin zirvesinde yer alan Katar Birleşik Arap Emirlikleri Bahreyn ve Kuveyt gibi ülkelerde yaşayan biri için Karbon ayak izinin kişi başına 25 ila 38 ton arasında değiştiğini görüyoruz bir Amerikalı için bu yılda 15.3 ton bir Çinli için isse 8 ton kadar Avrupa'nın lideri 11,5 ton civarıydı ve Ruslar Almanlar 8 ton norveçliler 7,5 ton Fransızlar İsa 4.6 ton seviyesinden Listenin en altındaysa Burkina Faso Tanzanya ve Etiyopya gibi pek bir üretim tüketim faaliyeti olmayan Afrika ülkelerinin vatandaşlarıyla Afganistan gibi Savaş nedeniyle paramparça olmuş Topraklar bulunuyor Ortalama bir Türk'ün Karbon ayak izi ise yılda 5.1 ton kadar bu da bizi dünyada 73 sıraya koyuyor hiç fena sayılmaz Çünkü Evet kişi başı Karbon ayak izimiz ne kadar küçükse o kadar iyi Sonuçta ne kadar çok kişi ne kadar az Karbon ayak izine sahip olursa dünya da bizler için o kadar uzun süre yaşanabilir kalacak ama işte bu aslında aşırı yüzeysel bir düşünme tarzı Çünkü dediğim gibi kişi ve kurumların karbon emisyonlarına katkısı asla eşit değil Dolayısıyla insanlara genel olarak Karbon ayak izinizi düşürün bu işi tatlı tatlı çözelim demek tam bir saçmalık Ama işte bu yaklaşımın nereden geldiğini öğrendiğinizde her şey çok daha mantıklı hale gelecek aslında çevresel ayak ii Lafı ilk olarak 1979'da il sürüldü ve insanlarla çevrenin etkileşiminden Doğan çevresel hasarı tanımlamakta kullanıldı karbon ayakizi lafını kullanan ilk kurumsa 1999 yılında BBC oldu onlar da vejetaryenlere yönelik olarak yayınladıkları bir dergide bunu kullandılar Ama bu Terim genel olarak 90'lar boyunca hiçbir popülerliğe sahip değildi Karbon ayak izi lafını günümüzdeki akıl almaz popülaritesini ulaştıran şeyse başta da söylediğim gibi BP'nin ta 2 2005 yılında başlattığı sizin Karbon ayak iziniz ne kadar diye bir reklam serisiyle oldu yayınladıkları ilk reklamda sokaktan çevrilmiş gibi gösterilen kişilere Karbon ayak izinin ne olduğu soruluyor ve tabii kimse neden bahsedildiğini bilmiyor gibi davranıyor o Reklamın sonunda Karbon ayak izimizi azaltmanın ilk yolunun Onun ne olduğunu öğrenmek olduğu söyleniyor ve bpe ait bir Karbon ayak izi hesaplama sitesine yönlendirme yapılıyor ki o site çok kısa sürede yüz binlerce tıklanmaya erişerek 2005 yılı için olağanüstü bir trafiğe kavuştu ikinci reklamda İsa konuyu bilenlerle bilmeyenleri daha karışık bir şekilde gösteriyorlar yani insanların yavaş yavaş konuyu sökmeye başladığı izlenimini veriyorlar o Reklamın sonunda hepimiz daha az saçmak için daha çok şey yapabiliriz deniyor en çarpıcı kısmı İsa karakterlerden birine Karbon ayak izinin ne olduğu sorulduğunda kişinin yaptığı tanım benim yaşamımın tükettiğim ürünlerden ötürü dünyaya yaptığı etkiden mi bahsediyorsunuz diyor görebileceğiniz gibi bu aslında bir reklam kampanyası bile sayılmaz bu bildiğiniz toplumsal bir algı inşası BP'nin planlı bir şekilde inşa ettiği bir imaj ve bu Reklamların arkasındaki isme baktığımızda New york'lu reklam devi ogil v'yi görüyoruz Bunlar American expressi bugünkü prestijine kavuşturan reklam ajansı Mary Lynch o meşhur boğa logosunu kazandıran ıbm'in dünya çapında bir teknoloji devine dönüştüren dovun güzellik kavramını yeniden tanımlama çabasını kurgulayarak tüm zamanların en viral reklamlarına imza atan o Ajans BP'nin Karbon ayak izi reklamlarında İşte bu şekilde son derece ustalıkla tam bir toplum inşası olarak kurguladı bundan kastım da şu hiçbir reklam sadece sadece bir reklam veya tanıtım değildir ya bir mesajı vardır ya da bir imaj yaratır ya da her ikisi de Petrol devlerinin o dönem ve şimdi de yaratmaya çalıştığı imsa çevreye aslında o kadar da büyük zararlar vermedikleri Aslında suçun sizin benim gibi vatandaşların gündelik ihtiyaçlarında olduğu ve bu dev Petrol şirketlerinin de o amaçlara ulaşabilmemiz için basit birer aracıdır olarak yansıtmak için logosunu 2000 yılında o meşhur armasında helios yani Güneş lakaplı bu logoya çevirdi petrol ve doğalgaz nerede Güneş nerede 35 yenilenebilir enerji projesi ilan ederek bir asırdır dünyaya verdikleri hasarı ve BP'nin her yıl saçtığı 320 milyon ton yani Ortalama bir Türkün künden 63 milyon kat daha büyük olan Karbon ayak izini burada BP BP diyorum ama BP de Shell Sudi aramco ve exon mobil gibi devlerden Sadece biri Bunların hepsi Yıllar İçinde çok benzer taktikler uyguladılar size ilerleyen videolarda Bunları tek tek göstereceğim ama özetle 2005'den itibaren bireysel bir Karbon ayak izi vurgusu yapmalarının asıl amacı iklim krizi ile ilgili spot ışıklarını kendilerinden uzaklaştırıp sorumluluğu Ve tabii ki Suçu bireylere ve onların tercih Line yüklemek Halbuki sayılar işin hiç de öyle olmadığını gösteriyor her şeyden önce Az önce Size bazı sayılar verdim ya işte Ortalama bir Amerikalı 15 ton bir Türk 5 ton Fransız 4,5 ton Karbon ayak izine sahip falan diye Sorun şu ki o verdiğim sayılar Ortalama bir amerikalının Türkün veya fransızın kendi başına ürettiği karbon emisyonları değil mesela Türkler için çıkardığımız o 5.1 ton sayısı Türk Türkiye'nin bütün bir ülke olarak bütün vatandaşlarıyla şirketleriyle devletiyle saçtığı Sera gazlarının tamamını 85 milyon Türk eşit olarak bölersek elde edeceğimiz kişi başına düşen karbondioksit miktarını gösteriyor Dolayısıyla bireysel etkinizi gerçek anlamıyla keşfetmek istiyorsanız bireylerin yükünü şirket ve devletlerinden ayırmanız gerekiyor Bunun net olarak yapmak çok zor ama yapılan araştırmalar kişi başına düşen Karbon ayak izinin ortalama ama % 55 kadarını ülkelerdeki şirketlerin % 110 kadarını İsa devletlerin oluşturduğunu gösteriyor geri kalan % 35'lik kısım İsa sizin bireysel yaşantınızdan kaynaklanıyor bir Düşünsenize Her birimizin ayak izinin yarısından fazlasına şirketler sebep oluyor Global sayılara aynısını söylüyor dünyanın toplam Karbon ayak izi olan o 37 küsür milyar tonun yaklaşık % 155 kadarını yani 5.1 milyar tonunu sırf petrol ve doğalgaz Endüstrisi üretiyor bunun üzerine o üretilen petrol ve doğalgazın insanlar tarafından kullanımını da eklediğimizde bütün insanların şirketlerin ve devletlerin saçtığı Sere gazlarının % 55'i petrol ve doğalgazın üretimi ve kullanımı nedeniyle atmosfere saçılmış oluyor bu akıl almaz bir sayı veya şöyle düşünün dünya genelinde % küçük işletme olmakla birlikte 330 milyondan fazla şirket olmasına rağ bunların sadece 100 tanesi dünyanın son 30 yılda saçtığı bütün karbon emisyonlarının % ile 60'ından tek başına sorumlu sadece 100 şirket daha bu yıl yayınlanan yeni bir rapora göre ise 2016 ila 2022 yılları arasındaki bütün karbondioksit emisyonlarının % 180'i sadece 57 şirket saçtı geriye kalan % 120'lik dilim dünyadaki bütün devletler ve insanlar tarafından saçıldı Bun kime ne anlatıyorlar ama sadece bu da değil Bize onu yapma bunu yap diyorlar Ama bunun bir sınırı var Yani tabii ki daha yeşil tercihlerle hayatınızda bir fark yaratabilirsiniz Ama bu değişim Reklamların iddia ettiği kadar büyük değil Çünkü bir düşünün karbondioksit üretmenin yollarından biri nefes almak e solumayı durduracak değilsiniz ya keza her yellendi de atmosfere metan saçıyorsun ve bunu durdurmanız da imkansız Evet kızlar bile arada bir tane patlatı veriyor veya ne kadar yeşil kaynaklardan yerseniz yiyin o yiyeceği üretmenin yarattığı bir Karbon ayak izi var keza oturduğunuz evi üretmenin işe bisikletle bile gidip gelseniz o bisikleti üretmenin Bir karbon bedeli var yani ne yaparsanız yapın Karbon ayak izinizi küçültebilen minimum bir seviye var var olduğunuz müddetçe etrafa karbon saçmak zorundasınız işte tüm Bu saydığım kategorilerin en minimal versiyonlarını bile alt alta koyduğumuzda sadece en temel düzeyde hayatta kalan bir Türkiye Cumhuriyeti vatandaşının o yıllık 5.1 tonluk Karbon ayak izi yılda Taş çatlasa 33,5 tona inebiliyor Yani siz Belki de varınız yoğunuz buna ayırarak bütün hayatınızı ve tercihlerinizi buna göre şekillendirerek Karbon ayak izinizi belki Taş çatlasa % 3030 azaltıp 5.1 tondan anca belki 3,5 tona indiriyorsunuz ki o da uzun vadede Sürdürülebilir mi belli bile değil ve pey bırakın % 30'u falan sadece binde Birlik bir azalmaya gitse sizin o % 30'luk azalmayı 200.000 yıl sürdürsün dünyaya yapacağınız katkıyı sadece bir yılda sağlamış oluyor peki sorabilirsiniz şirketler veya devletler için o Bind Birlik azalma makul mü sonuçta belki bu yapılamaz bir şeydir Öyle değil mi Şöyle bir örnek vereyim Yeni Zelanda çapında yapılan bir bireysel ayak izini azaltma kampanyası sonucunda popülasyonun tamamın arabaya veya otobüse binmek yerine yürüme veya bisiklete binme oranları % 30 arttırıldı ki bu muazzam bir başarı Ama bunun Karbon ayak izini azaltma oranı sadece % 1.6 olarak ölçüldü araştırmacılar da bunun son derece mütevazı bir değişim olduğunda hem fikirler Halbuki Mesela şimdi durup dururken spesifik bir şirketi övmek istemiyorum ama sırf Örnek olsun diye İkea'da örnek vereceğim İkea geçtiğimiz yıllarda istemeye İstemeye de olsa sırf çağa ayak uydurabilmek adına çok basit bir politika değişimine giderek sattığı ürünlerin kırılan parçalarını ücretsiz olarak değiştirmeye ve eskimiş eşyaları yenileme konusunda hizmetler sunmaya karar verdi bu Tabii ki şirkete belli bir maliyet demek Ama o maliyet karlarının yanında bir hiç ve bu ufacık değişim sayesinde müşterilerinin evde kullandıkları ürünler nedeniyle oluşan Karbon ayak izini % 45 oranında ömrünü dolduran ürünlerin sebep olduğu Karbon ayak izini ise % 7 oranında düşürmeyi başardılar keza başı son dönemde beladan kurtulmayan o Boeing fabrikalarını Petrol yerine yenilenebilir enerjiye geçirerek kendilerini uzun vadede hiç yormayacak bir yatırım yaptılar ama sırf O sayede üretim emisyonlarını % 30 oranında azalttılar yani şirketlerin bir çırpıda alabileceği kararlar koskoca bir toplumun ömürleri boyunca sürdürmeleri gereken uygulaması Aşırı zor olan kararlardan kat kat fazla başarı getiriyor yani şirketler sadece iklim krizinin çoğuna Sebep olmakla kalmıyorlar aynı zamanda çözümün de en büyük payını ellerinde tutuyorlar buna rağmen sorumluluğu size ve bana yani bireylere kaydırmaya çalışıyorlar ki bu akademik çalışmalarla da doğrulanmış bir gerçek işte böyle anlayacağınız Karbon ayak izi ile ilgili yalan terimin kendisinin yalan olmasından ziyade dev Şir etler tarafından bir silah olarak kullanılmasıyla ilgili yoksa terimde bir problem yok bilimde de bu terimi artık yaygın olarak kullanıyoruz ve Bakın size Tüm bunları anlatma nedenim saçtığını karbon miktarını önemsemeyin demek değil tabii ki bir Gözünüz orada olsun Tabii ki yapmak istediğiniz çocuk sayısını gözden geçirerek araba yerine toplu taşıma tercih ederek Mümkünse evinize güneş paneli takarak evinizi daha iyi y alıt et tüketiminizi bir miktar olsun kısarak atıklarınız azaltarak daha küçük bir araba tercih ederek ve zaten hep duyduğunuz önerileri hayata geçirmeye çalışarak dünyaya katkı sağlayın bunda herhangi bir sorun olabilir mi ama bunlardan bir veya birkaçını yapamadığınız da veya yapmayı deneyip zorlanıp bıraktığınızda iklim krizinin sizin yüzünüzden durdurulamadı gibi bir suçluluğa da kapılmayın Onu demeye çalışıyorum şirketler bunu ima etmeye çalışacaklar harika bir şekilde koreografileri bir el çabukluğuyla sorumluluğu bireylere kayd IR mayaya çalışacaklar buna kanmayın unutmayın var oluşlarının Tek amacı hissedarlarını zengin etmek olan şirketler Eğer ki kendilerine dürüst olsalardı iklim değişimini ciddi miktarda yavaşlatabilir İmaj yaratmaya veya bu video boyunca anlat yığım gibi sorumluluğu bireylere kaydırmaya çalışıyorlar Green washing veya yeşile boyama dediğimiz bu davranışın detaylarını size çok yakında anlatacağım Eğer kaçırmak istemezseniz kanal bildirimlerini şimdi açmayı unutmayın ve eğer şirketler dürüst olsalar değişimi getirdiğini bildiğimiz kitle hareketlerine destek olurlardı ama tam tersine her türlü işçi örgütlenmesini mutlak suretle önleyecek mekanizmalara sahipler Tabii bunda devlet politikalarının da büyük rolü var kaldı ki daha buraya kadar iklim krizini çözme konusunda en büyük güce sahip olan devletlerden bahsetmedik bile Çünkü devletler sadece kendi yaptıkları üzerinde değil şirketler üzerinde de yaptırım gücüne sahipler bunu da ilerleyen videolarda masaya yatıracağız buna rağmen gerekeni yapmayıp şirketlerin yükü vatandaşlara yüklemelerine yardım ediyorlar Bu sadece spesifik ülkelerin politikalarına özgü bir problem de değil genellikle batılı olan o dev devletlerin diğer ülkelere Özellikle de Gelişmekte olan ülkelerin vatandaşlarına bu Karbon ayak izi üzerinden bir baskı kurmasının yarattığı çok ciddi sosyopolitik problemler de var çünkü batılı ülkelerin eriştikleri Bu Üstün sosyoekonomik seviye sadece savaşlardaki üstünlük veya Politik bir Deha sayesinde falan olmadı başarılarının ezici çoğunluğunu endüstri devriminden beri dünyanın gözünün yaşına bakmadan tükettikleri enerjiye borçlular kardeş ev ölçeği videosunu hatırlayın bir medeniyetin gelişmişlik seviyesi üretebildiği ve enerji miktarıyla direkt olarak ilişkili şimdi bu ülkeler o vurdum duymazlığı meyvelerinin tadını çıkarırken daha yeni yükselişe geçen ülkelere Hayır kardeşim biz saçtık Ama siz saçmayı dünyayı düşüneceksiniz diyorlar bu bence ciddi bir ikiyüzlülük evet söyledikleri şey Özünde doğru Elbette dünyayı korumak için her birimize düşen bir sorumluluk var Her devlete Büyük bir rol düşüyor Ve Gelişmekte olan ülkeler gelişmelerini Hemen şimdi temiz enerjiye bağlayabileceğim olsalar ne ala buna kimse dur demez ama tıpkı o tekil bireylere yüklenen kaldırması zor yük gibi tekil devletlere de böylesine zor bir teknobims yükü yükleyi vermek ve başaracak varını Ummak hiç gerçekçi değil Eğer işbirliği öyle Arzu edildiği gibi küresel bir ölçekte olacaksa yani Gelişmekte olan ülkelerin gelişimleri pahasına dünyayı daha temiz tutacak kararlar alması isteniyorsa o zaman insanlığın meyvelerini halihazırda çoktan ve en çok yemiş olan ülkeler in o meyvelere daha yeni Yeni erişmeye başlayanlara kat kat yardım etmesi şart Böylesi bir fedakarlığı o gelişmiş ülkelerden henüz yeterli seviyede göremiyoruz Ve bu çok ciddi bir problem Çünkü İnsanların iklim krizi gibi tartışması olmayan bilimsel gerçeklere sırt çevirmeye meyl etmesinin bir nedeni de bu tip düşünceler bunların mutlaka gözetilmesi gerekiyor Sizlerin de fikirlerini yorumlara bekliyorum ve eğer bu videoyu Beğendiyseniz geri dönüşüm ve büyük yalanıyla ilgili bu videomuzu da Mutlaka izleyin derim bir sonraki videoda görüşmek üzere hoşça kalın [Müzik]