ruchu Dzień dobry Najmilsi jeśli jeszcze nie skończyliście to zapewne niebawem zakończy się podczas lekcji omawianie epoki dwudziestolecia międzywojennego mówię tutaj oczywiście dla tegorocznych maturzystów i postanowiłem że takim dobrym pomysłem na naszą dzisiejszą lekcję będzie krótkie omówienie najważniejszych zagadnień tej epoki które mogłyby teoretycznie pojawić się na waszych klasówkach ja sama układam swoje sprawdziany Ale oczywiście też Pozwoliłam sobie zajrzeć do różnego rodzaju wydawnictw do do sieci i popatrzeć na to Jakie pytania padają najczęściej No i wyłonił się z tego dość ciekawy obraz o którym chciałabym dzisiaj nieco z wami porozmawiać zaznaczyć pewne ważne elementy które należy powtórzyć no i oczywiście aby taki sprawdzian nie tylko był zaliczony na ocenę co najmniej bardzo dobrą ale również żeby ta wiedza była przydatna później w czasie przygotowania do egzaminu maturalnego a zatem epoka dwudziestolecia międzywojennego sama nazwa wskazuje ramy czasowe tej epoki to 1918 rok zakończenie wojny i oczywiście odzyskanie przez Polskę niepodległości i rok 1939 a więc wybuch drugiej wojny światowej innym istotnym wydarzeniem które miało wpływ na losy świata był wielki kryzys ekonomiczny z 1929 roku który również wpłynął na nas na Polaków jeśli chodzi o te epokę pod względem artystycznym To niezwykle by nie rozwijały się tam różnorodne kierunki artystyczne ale większość z nich cechowała się takim istotnym dążeniem do nowoczesności zanim jednak przejdę do kierunków artystycznych to wspomnę co nieco o kierunkach w psychologii jak również o kierunkach filozoficznych bo one miały bardzo że wpływ na to jak tworzyli na przykład pisarza okresu dwudziestolecia międzywojennego bo przecież w tym czasie kochani na pewno zaczynaliście się z określeniem powieść psychologiczna a zatem nie pozostaje to zupełnie bez związku z tym co jest modne w dziedzinie filozofii czy też z odkryciami które wówczas były wyjątkowo świeże jeśli chodzi o psychologię a zatem pragmatyzm Moi drodzy pierwszy taki istotny kierunek behawioryzm to bardziej w kierunku psychologii jak również Moi drodzy fenomenologia to już tak bardziej w kierunku filozofii Może zacznijmy od tego ostatniego kierunku Będę starała się tłumaczyć krótko tak żebyście pojęli sens Edward husserl główny ojciec tej myśli filozoficznej wskazywał że aby poznać rzecz należy dążyć do fenomenu Czyli tak naprawdę moi tym do takich bezpośrednich elementów Poznania Co to znaczy Moi drodzy że odrzucamy wszystkie schematy że odrzucamy wszystkie jakieś takie powiedziałabym zdobyte wcześniej konstrukty myślowe ukształtowane tylko oczywiście odrzucamy też eliminujemy wszelkie aspekty filozoficzne tylko przychodzimy od razu bezpośrednio poprzez te dane które Poznajemy do wiedzy absolutnej czyli do tego fenomenu z kolei pragmatyzmem proszę państwa Williama Jamesa to taka teoria która zakładała proszę państwa Moi drodzy że nie ma czegoś takiego jak obiektywna prawda że wszystko to co nam się prawdą wydaje w istocie jest dostosowane do zaspokajania naszych ludzkich potrzeb naszych potrzeb życiowych To brzmi trochę powiedziałem drastycznie Chociaż myślę że jesteście już w tym wieku że czasami co mi się zastanawiacie obiektywna prawda w ogóle istnieje każdy ma łąk i behawioryzm proszę państwa no behawioryzm to jest taka teoria psychologiczna która zakładała Moi drodzy że istoty takie jak my ludzie na przykład jesteśmy tak naprawdę istotami które zostały niejako wychowane na bazie instynktów behawioryzm Krótko mówiąc Zakładam że człowiek nie ma duszy tak naprawdę jest tylko uwarunkowane biologicznie instynktami i wyuczony pewnych zachowań zapewne Kojarzycie Iwana Pawłowa jego słynny eksperyment z psem który po różnych próbach zaczął reagować tak fizjologicznie na dźwięk dzwonka ponieważ ten kojarzy mu się z tym że za moment będzie jadł No właśnie to jest ta teoria czy zgadzacie się z Pawłem że ludzie czasami zachowują się podobnie ale tak jak mówię to jest zasadzie sprzed stu lat i różnego rodzaju sposób myślenia filozoficznego psychologicznego jestem czasie bardzo modny nazwiska więc psychoanalityk mistrz który wskazywał proszę państwa na istnienie u nas podświadomości której nie jesteśmy w stanie zupełnie kontrolować czyli Zygmunt Freud i jego teoria góry lodowej którą tłumaczyłam w innych odcinkach uczeń Carl Gustaw Jung uczeń oczywiście Freuda który z kolei stworzył teorię archetypów twierdząc że dysponujemy czymś w rodzaju zbiorowej podświadomości że nasze zachowania wynikają z zachowań wyuczonych jeszcze przez naszych przodków tak jakby to zgromadziło się w nas i czasami nie wiemy skąd Skąd bierze się w nas wiedza na temat tego jak się zachować Jak postąpić to właśnie ta archetypy tkwią w nas i odzywają się w poszczególnych momentach życia wreszcie mamy od proszę państwa kretschmera który z kolei stworzył taką teorię konstytucjonalizmu i nie mam tu na myśli wcale teorii politycznej ale psychologiczną A jakbym takie założenie że ludzka osobowość proszę państwa wynika z naszej figury z naszego jakby fizycznego wyglądu on wskazał na typy asteniczny pykniczny atletyczny prawda sugerując się tutaj bardzo wysoki to gruby to chudy to większa głowa to nie będę się w to zagłębiać proszę państwa ale konkretnym typom Dzięki zresztą bardzo licznym badaniom i dokładnym pomiarem to i to że on sobie tak wymyślił dzięki tym informacjom na przykład stwierdził że nie typ techniczny prawdopodobnie ja byłabym w jego mniemaniu tym typem technicznym bardziej ma skłonność do melancholii i depresji z Korei typy ten atletyczny nam idzie jakby w kierunku takiej bardziej no do poważniejszych chorób prawda No trudno też zresztą weryfikować Która choroba jest mniejszy niepoważna W każdym razie każdemu z tych typów przypisał określone skłonności i jednocześnie uważam że w jakiś sposób ta nasza budowa ciała warunkuje choroby psychiczne na dzisiaj oczywiście wydaje się to trochę zabawne ponieważ swoich badaniach badacz wogóle nie uwzględnił wieku jakby osób poddanych badaniom z tego co oczywiście czytałam więc proszę państwa ma Dajcie dzisiaj naprawdę nie służą Ale nie jest to troszeczkę takie zabawne i trochę koszmarne proszę państwa przecież nie za bardzo mamy wpływ na to czy jesteśmy wysocy czy niscy czy bardziej rozwija się u nas nie wiem klatka piersiowa czy czy powiedzmy mamy bardziej rozwinięte inne części ciała No właśnie ale jak widzicie zainteresowanie tym kwestią psychologii kwestią właśnie podświadomości człowieka zainteresowanie także takim elan-vital czy jakim pen życiowym tak więc tak zwanej intuicjonizm Henri bergsona były Także bardzo żywe w literaturze prawda więc większą wagę przykładają do tego co niejako podświadome co jeszcze niezbadane nieodkryte być może jakaś właśnie ta Podświadomość zbiorowa niż to co jest oczywiste co bierzemy za prawdę niekoniecznie To musi być oczywista prawda na tym tle Moi drodzy w dwudziestoleciu międzywojennym zaczynają wyróżniać się różne kierunki artystyczne na przykład Szwajcarii pojawia się taki kabaret wydech i pojawia się taki kierunek artystyczny który zwie się dadaizm nazwa oczywiście nie jest przypadkowa to są tak naprawdę pierwsze zbitki głosek które wypowiadam małe dziecko Dada przykład tutaj proszę państwa mnie dadaiści reagowali całkowicie można powiedzieć historię tradycje chcieli że tak po druk pokazać że język poezji to wcale nie musi być czymś ważnym symboliczny nacechowany jakimi wartościami tego tak naprawdę chcieli stworzyć poezja która gruncie rzeczy jest bezsensem jest bełkotem wyciągnąć słowo z kapelusza i ułożyć w dowolnej kolejności takie wychodziły właśnie zbitki czasami wyrazowo głoskowe niewiele znaczące No to właśnie była taka ich formie negowania tradycji zresztą to nie było tak bardzo powiedziałabym groźne wiele groźniejszy wydaje mi się program futurystów tutaj może niekoniecznie polskich kulturystów bo futuryści w Polsce byli oni tak raczej słabo się zaznaczę lina dla innych grup artystycznych z kolei Moi drodzy futuryści chwalili brutalność nie tylko buntowali się przeciwko tradycji i chcieli spalenia wszelkiego rodzaju Muzeów pomników Kultury fascynowali się także techniką byli bardzo żywiołowo V słynęli z licznych skandalicznych Perth czasów na przykład w Polsce wydawali też tak zwane jednodniówki takie powiedziałabym gazetki manifestujące ich twórczość i jednocześnie nie brakowało w nich takich obrazoburczy tekstów ale całkowicie zrezygnowali ortografii i interpunkcji jeżeli możecie Zobaczcie sobie w internecie Jak wygląda ta jednodniówka futurystów Jak wam pójdzie czytanie tego tekstu pozbawionego właśnie tych dobrze wam znany już zasad ortograficznych czy w ogóle zasad pisowni ale dlaczego powiedziałam że byli groźniej si No bo wśród futurystów pojawiały się takie idee tendencje faszystowskie oni generalnie jeden właśnie z twórców stwierdził że wojna jest jedyną higienę tego świata dlatego to jest Powiedziałbym raczej taki kierunek artystyczny trochę niebezpieczne ale mamy również ekspresjonizm być może Znacie już ten kierunek artystyczny bo pojawiają się w okresie Młodej Polski Pamiętajcie że to jeden kierunek który niejako pozwala artyści uwidocznić jego uwidocznić jego emocje emocje przeżycia wewnętrzne jakieś stany jednocześnie ekspresjonizm cechuje się taką gwałtowność ą namiętnością bardzo często w ekspresjonizmie pojawiają się na przykład sceny pełne grozy jakiegoś udziwnienia i ten nurt artystyczny zaczyna przenikać także do kina Oczywiście jeszcze tego początkującego kina ale właśnie wtedy pojawiają się na ekranie takie pełnym roku postać jakiś wampiry stworzenia dziwnej maści jest taka taka duża powiedziałabym koncentracja na operowaniu cieniem światłem kontrastami i jeżeli chodzi jeszcze o pozostałe kierunki artystyczne No to nie wolno wam przed klasówką zapomnieć o kubizm chociażby dlatego że jego najważniejsze reprezentant Pablo Picasso na pewno jest kojarzony przez wszystkich jego słynny obraz Panny z Awinionu przedstawiali oni tak naprawdę na swoich obrazach przykład sylwetki ludzkie za pomocą brył geometrycznych to bryła geometryczna była tym najważniejszym powiedziałabym surowcem nie to źle brzmi była najważniejszym konceptem w niedzielę sztuki No i nadrealizm inaczej surrealizm bardzo istotny kierunek artystyczny który przede wszystkim pozwalał odciąć rzeczywistości skupić się artyście na własnych wizjach snach i marzeniach sennych dopuścić do głosu to co jest nie wiem wyobraźnią swobodną grą skojarzeń takiej właśnie uwolnienie swojej wewnętrznej intuicji swojej właśnie wewnętrznej wyobraźni i dzięki temu powstawały niezwykłe obrazy niesamowite które nawet maturzyści na maturze ustnej opisując na mają zagwozdkę bo tam jest dużo elementów które trzeba ze sobą połączyć dajmy na to razy Salvadora Dali a zatem tych kierunków artystycznych jak widzicie jest bardzo dużo i ucząc się do tej klasówki warto sobie je powtórzyć zarówno jeśli chodzi o filozofii jaki psychologii jaki właśnie te kierunki artystyczne Natomiast w Polsce Moi drodzy jeżeli chodzi o nasze tutaj rodzimy strony to z pewnością uczyliście się i musicie powtórzyć o najważniejszych grupach poetyckich w okresie dwudziestolecia międzywojennego ja tutaj tylko zaznaczy Skamander Awangarda Krakowska pamięci drugiej Awangardy no futuryści o których już wspominałam a zatem proszę państwa na podstawie nie wolno o tych grupach zapomnieć może tak proszę państwa króciutko jeśli chodzi o skamandra to była to grupa młodych poetów skupionych w takim klubie takim lokalu pod pikadorem oni oczywiście też założyli taki kabaret pod pikadorem z wydawali czasopismo Skamander wiadomości literackie lepszą tej grupy to oczywiście Julian Tuwim Antoni Słonimski Kazimierz Wierzyński Jan Lechoń Jarosław Iwaszkiewicz i wokół nich prawda tam powiedzmy orbitowania Maria pawlikowska-jasnorzewska czy Kazimiera iłłakowiczówna niemniej mimo że ta grupa była programowo bez programowa to dało się zauważyć że w tej poezji Skamandrytów mamy bardzo wyraźne dążenie do teraźniejszości poeta staje się tak naprawdę częścią tłumu bierze udział w życiu państwa mnie rzecz jasna Angażuje się to było napewno w kontraście do tego co widzieliście w minionej epoce kiedy to w okresie Młodej Polski artysta był kapłanem sztuki którego zupełnie nie interesowały te kwestie społeczne oczywiście wprowadzać do tej pory nie tylko język że powiedziałabym potoczny Czasami zdarzają się grupie ani z my i także wulgaryzmy bohaterem staje się zwykły człowiek everyman stają się pyłem różnego rodzaju zwyczajne wydarzenia chociażby jazda tramwajem jak w utworze do krytyków Julia Tuwima z kolei jeśli chodzi o awangardę Krakowską No to ta grupa już posiadała bardzo dokładny program był to taki manifest Zresztą opisane bardzo dokładnie przez Tadeusza peipera i w tym manifeście proszę państwa padały takie hasła jak konieczność by spojrzenia na artystę niejako na natchnionego człowieka członka społeczeństwa ale na konstruktora artysta staje się więc poeta staje się więc według Awangardy stów rzemieślnikiem tak jak szewc piekarz którzy mają określone czynności do wykonania tak poeta również ma przybrać taką postawę konstruuje buduje zdania jest konstruktorem zdań Ponadto temat poezji Awangardy Krakowskiej trzy razy m miasto masa maszyna mówi sam za siebie fascynacja cywilizacją fascynacja techniką No i pojawienie się tak zwanej tak zwanych ekwiwalentów uczuć Dlaczego Proszę Państwa Chciałbym żebyście mnie dobrze zrozumieli bo czytanie wierszy Awangardy Krakowskiej nie jest zadaniem prostym Tak jak powiedziałam obowiązywała tutaj ekonomia języka Otóż artyści twierdzili że poezja jest szczególnego rodzaju formą właśnie organizacji języka w której pracuje poeta rzemieślnik język poezji poezja jako taka pozostaje w opozycji do języka prozy Jeśli więc przyjmiemy że język prozy nazywa pewne że z nazywa przeżycia nazywa emocje to poezja ma posługiwać się pseudonimem poetyckim Na czym dokładnie polega pseudonim poetycki ma być zawsze w opozycji do znanych nam z języka codziennego nazw a zatem Moi drodzy Jeżeli mamy jakiś bardzo powszechne dobrze znane słowo to to nas należało zastąpić jakąś ciekawą peryfrazę czyli innym właśnie takim rodzajem równoważnika znaczeniowego takim omówieniem i takim przykładem właśnie tej pseudonimizacji poezji jest już słynna peryfraza Tadeusza peipera że cytryna to jest oczywiście żółte oko uśmiechu ale myślę że bardzo ładna peryfraza jeśli chodzi o drugą awangardę to nie zapominajcie że mamy tutaj jakby dwa ośrodki Lublin moje rodzinne miasto w którym działał między innymi Józef Czechowicz oraz Wilna w którym pisał Czesław Miłosz generalnie poetów drugiej Awangardy Moi drodzy cechuje katastrofizm wizja końca świata apokaliptyczny dość tych wizji ale także bogata metaforyka która jest pełna tę twórczość jest pełna symboliki często mamy taki nawet romantyczne powiedziałabym sposoby operowania wizją świata czy właśnie przedstawiania tego świata no ale może dosyć o poezji bo tak ma być powtórka przejdę teraz do tych ważniejszych utworów Jakie pytania mogą wypaść na takiej dużej zbiorczej klasówce napewno Przedwiośnie na pewno granica napewno Ferdydurke napewno Sklepy cynamonowe No bo to są takie powiedziałabym sztandarowe lektury jakie mogłyby się pojawi podczas takiego sprawdzianu Mam tu na myśli oczywiście poziom podstawowy jeśli chodzi o Ferdydurke to z pewnością zapytałabym was Czym jest forma Czy jest jakiś rodzaj schematów konwencji w którym którym Ujmujemy świat w którym Ujmujemy nasze relacje Proszę pamiętać że przejawem formy w tej powieści są pupa łydka i gęba czyli takie wyrazy metafory odnoszące się do części ciała ale pupa odnosi się do ucinania upupiania swojego oponenta więc nie przyznawania mu prawa do dojrzałości płytka z kolei jest związana z symbolicznym pragnienie młodości takich powiedziałabym beztroski ale również w takim życiem Nie powiedziałam opartym na zdrowym trybie funkcjonowania Sport takie biologiczne aspekty tego życia no i proszę państwa gęba a więc coś co możecie doskonale skojarzyć z maską taką próbą zachowania z pozorów na zewnątrz i traktowania ludzi tak jak myślimy o nich czyli nie do końca dostrzegania w nich tego kim są Zresztą Pamiętajcie że Gombrowicz Zawsze podkreślał iż nie bez formy nie da się funkcjonować bo może być takie pytanie na klasówce czy bez formy da się żyć i Gombrowicz wielokrotnie podkreślał że niestety forma jest narzędziem komunikacji pomiędzy ludźmi z kolei jeśli chodzi o Przedwiośnie to z pewnością chciałabym wiedzieć czy potraficie wytłumaczyć mi dlaczego jest opowieść polityczne I tutaj powinna paść odpowiedź że Przedwiośnie zawiera trzy drogi 3 wizję rozwoju Polski po odzyskaniu niepodległości i po wojnie polsko-bolszewickiej mamy Zatem proszę państwa wizją utopijna prezentowaną przez Seweryna Baryki jeszcze w drodze do Polski w pociągu A zatem ten mit Szklanych Domów mamy zatem ewolucję a więc te powolne reformy stopniowe reformy które nie odbędą się bez kosztów ale jednak są potrzebne i pieniądze z początku Wydaje się co jest najistotniejsze najważniejsze i to oczywiście Szymon gajowiec No i mamy rewolucja więc rewolucję którą nasz główny bohater Czaruś Baryka widział w Baku widział czym ona jest i wiedział doskonale że coś takiego Nie może się powtórzyć w Polsce a mimo to wchodził na zebrania komunistów którzy taką wizję rewolucji przyłączenia się Polski do Związku Radzieckiego głosi No ale Przedwiośnie to nie tylko polityka to też powieść o dojrzewaniu głównego bohatera Pamiętajcie że Cezary stracił rodziców że znalazł się w Polsce sam że gajowiec mu pomagał że w przyłączył się do wojny polsko-bolszewickiej po niej w nagrodę można powiedzieć z wdzięczności za uratowanie życia Hipolit Wielosławski zaprosił Cezarego do swojego majątku w nawłoci i tam widać fenomenalny kontrast pomiędzy sposobem życia bogatej szlachty bogatego ziemiaństwa a życiem przykład chłopów w pobliskim chłodku mamy też są dramatyczną namiętną miłość Cezarego do starszej od niego zaręczony i Laury No i niestety miłości Tak jak powiedziałam nie kończącą się dobrze bo Laura wychodzi za mąż a Cezary zostaję sam z pewnością też zapytałabym was Co znaczy Przedwiośnie Jako tytuł no i tutaj musielibyście powiedzieć że to jest nie tylko kwestia pory roku o których jest mowa w książce ale także jest to Przedwiośnie życia Cezarego bo dopiero się uczy szuka swojej drogi życiowej Jest to także Przedwiośnie w sensie metaforycznym a więc odradzanie się wolnej Polski jeśli chodzi o granice No to takim sztandarowym pytaniem jest pytanie o rodzaje granic w powieści Nałkowskiej powieści która pierwotnie miała nosić nazwę schematy zatem mamy granicę moralną która jest wielokrotnie przekracza na przez bohatera tej powieści Zenona Ziembiewicza mamy granice ludzkiego cierpienia i ta granica ewidentnie tutaj jest przekroczona w przypadku Justyny bogutówny bo kończy się to wszystko tragicznie mamy granice społeczne ponieważ bardzo wyraźnie Nałkowska pokazała nam na przykładzie kamienicy kolichowskiej jak bardzo ludzie są podzieleni mamy szlachtę bogatych ziemiaństwo mieszczan urzędników ale także biedota ludzi którzy nie mogą już na nic zupełnie liczyć mamy granicę filozoficzną czyli granice Poznania rzeczywistości co się pięknie uwidacznia dyskusji Karola wąbrowskiego z księdzem czerwonym No i moi drodzy zapytałabym o nowatorstwo powieści Nałkowskiej czyli właśnie o ten słynny już początek który przedstawia koniec A więc jest to taka celowa inwersja czasowa bo Nałkowska pokazuje nam jak do tego doszło skupiając się właśnie na psychikę postaci na podejmowanych przez nich decyzjach No i rzecz jasna Moi drodzy Sklepy cynamonowe nie wiem bo każdy ma do wyboru jakieś tam opowiadanie w niektórych szkołach nie wszystkie 13 w innych tylko wybrane ale jeśli chodzi o Sklepy cynamonowe to musicie pamiętać że forma w jakiej są zapisane to opowiadania to jest proszę państwa liryzacja prozy bądź proza poetycka stąd liczne nagromadzone środki poetyckie ale tutaj najczęściej będziecie pytanie o mityzacja rzeczywistości czyli takie ukształtowanie świata żeby przypominało ono rzeczywistość z nimi to fantastycznie nie świata i to widzicie już w tytułowym opowiadaniu kiedy główny bohater wracając po portfel Zapomniany przez ojca do domu błądzi po wydawałoby się dobrze znanym mieście trafia do upragnionych Sklepów cynamonowych potem do budynku gimnazjum w którym środku nocy odbywają się lekcje No i tutaj mamy cały ciąg takich onirycznych sennych wydarzeń już tutaj wiemy że ta biografia tego człowieka jest przetworzona przez fantazję przez wyobraźnię dziecka No i zaczyna być opowieścią fantastyczną w którym realne przedmioty postaci Budy ci zyskują miano Właśnie takich powiedziałabym fantastycznych baśniowych z powodu tego takiego sposobu widzenia świata myślę że to będzie dosyć długi odcinek i szczerze mówiąc uważam że można by na ten temat jeszcze mówić mówić i mówić ale dla mnie to jest taki moment że muszę skończyć i powiedzieć wam że to były te wszystkie zagadnienia które chciałabym poruszyć na takim sprawdzianie z dwudziestolecia międzywojennego których powinniście pamiętać i sobie jeszcze przyswoić Dziękuję za uwagę i