Układ krwionośny człowieka

Overview

Wykład omawia budowę oraz funkcje układu krwionośnego człowieka, opisuje elementy systemu, cykl pracy serca oraz krążenie krwi w dwóch obiegach.

Elementy układu krwionośnego

• Układ krwionośny składa się z serca (pompy), tętnic, żył i naczyń włosowatych.
• Tętnice wyprowadzają krew z serca, żyły doprowadzają ją do serca, naczynia włosowate pośredniczą w wymianie substancji.
• Sercem kieruje automatyzm, czyli zdolność samodzielnego generowania impulsów do skurczu.

Funkcje układu krwionośnego

• Transportuje tlen, substancje odżywcze do komórek i usuwa produkty przemiany materii.
• Umożliwia transport hormonów z gruczołów do narządów.
• Utrzymuje homeostazę (równowagę wewnętrzną organizmu).
• Umożliwia komórkom odpornościowym dotarcie do miejsc infekcji.

Budowa naczyń krwionośnych

• Tętnice mają trzy warstwy: zewnętrzną (łączna), środkową (mięśnie gładkie), wewnętrzną (nabłonek); są elastyczne i okrągłe w przekroju.
• Naczynia włosowate mają jedną warstwę nabłonka, umożliwiają wymianę gazów i substancji odżywczych.
• Żyły mają cieńsze ściany, niższe ciśnienie i zastawki zapobiegające cofaniu się krwi.

Budowa i praca serca

• Serce ma cztery jamy: dwa przedsionki i dwie komory, oddzielone przegrodą.
• Składa się z mięśnia poprzecznie prążkowanego serca, który kurczy się automatycznie.
• Naczynia wieńcowe zaopatrują serce w tlen i składniki odżywcze.
• Cykl pracy serca: skurcz przedsionków (krew do komór), skurcz komór (krew do tętnic), rozkurcz (napływ krwi do przedsionków).

Obiegi krwi

• Obieg mały (płucny): prawa komora → tętnice płucne (krew odtlenowana) → naczynia włosowate płuc (wymiana gazowa) → żyły płucne (krew utlenowana) → lewy przedsionek.
• Obieg duży (ustrojowy): lewa komora → aorta → tętnice → naczynia włosowate tkanek (wymiana gazowa: oddanie tlenu, pobranie CO₂) → żyły główne → prawy przedsionek.

Key Terms & Definitions

• Serce — mięsień będący pompą krwi w organizmie.
• Tętnica — naczynie wyprowadzające krew z serca.
• Żyła — naczynie doprowadzające krew do serca.
• Naczynie włosowate — cienkościenne naczynie umożliwiające wymianę substancji.
• Obieg mały — krążenie między sercem a płucami.
• Obieg duży — krążenie między sercem a resztą ciała.
• Automatyzm serca — zdolność serca do samodzielnej pracy bez sygnałów nerwowych.

Action Items / Next Steps

• Zapoznaj się z budową tkanek mięśniowych w kolejnym materiale o tkankach.
• Powtórz przebieg obiegu małego i dużego krwi.