jeśli chodzi o genetykę można powiedzieć że jest to j z najważniejszych działów które przerabia podczas nauki biologii ważnymi działami są oczywiście jeszcze są oczywiście jeszcze metabolizm rośliny prawda ale genetyka właśnie należy do tych do tych jednych z najważniejszych najważniejszych dziac trze ę trzeba się na niej skupić dziś omówimy genetykę molekularną Czyli można powiedzieć genetykę Od której wszystko się zaczęło żebyśmy mogli przejść do genetyki klasycznej czyli inacze takich krzyżówek mę i tak dalej musimy na początku zrobić sobie dobry wstęp teoretyczny żeby zrozumieć jak wszystkie procesy zachod czyli Musicie po prostu musicie po prostu wiedzieć jak dane procesy zachodzą w genetyce No i zaczynając od samego początku czyli od podstaw podstaw a więc kwasów nukleinowych Na pewno każdy z was wie wyróżniamy DNA RNA d r to jest materiau genetycznego czy ZAR r mamy w pewien sposób zapisaną informację genetyczną Czym różnią się oba te łańcuchy przede wszystkim musicie pamiętać że że DNA jest d r różn o której trzeba pamiętać idąc dalej naw Warto zwrócić uwagę na to że zdecydowanie bardziej rozwinięte będzie DNA dlatego większej ilości sytuacji znajdziemy je w komórkach eukariotycznych czyli można chodzi RNA to na pewno warto pamiętać że że właśnie to jest ta część ta część jednoniciowy To zwróćcie uwagę że też Może by to jest cząsteczka która ma strukturę podwójnej helisy Czyli będzie po prostu zwinięta zwinięta taką spiralę tak jak tu widzicie po lewej stronie niebieską strukturę razem znajdują się oczywiście wiązania wodorowe pamiętajcie o tym że te łańcuchy są antyrównoległe Co to znaczy to znaczy że pierwsza nić rozpoczyna się od węgla 5 prim a druga rozpoczyna się od węgla 3 c a wuga hydroksylowa przy węglu 3 zawsze z jednej strony a z drugiej strony mamy 3 budowę naszych związków musicie bardzo bardzo dobrze znać komplementarności o tym że adenina czyli puryna łączy się zawsze z tyminą w DNA czyli pirymidyn i uwaga bardzo ważna sprawa one łączą się dwoma wiązaniami wodorowymi natomiast Ganina cy łączy się cyn C py wi dlaczegoż dlatego że bardzo łatwo można się pomylić zadaniach typu prawda fałsz Wystarczy że się to zamieni Czyli w jednym napisze się że dwoma a w drugim że trzema i już niestety już niestety nie macie punktu DNA łańcuchy są antyrównoległe czyli to jest to co powiedziałam że jeden kraniec naszego łańcuchu jest a drugi KR zgodnie z zasadą komplementarności i o tym też trzeba pamiętać w przypadku naszego DNA zgodnie z zasadą komplementarności będziemy mieli tyle samo adeniny co ty i tyle samo cytozyny co ganin jeszcze pods dy naszego cukru charakterystycznego dla dna czyli deoksyrybozy z reszty fosforanowej i z zasad azotowych w tym przypadku będzie adenina tymina guanina i cytozyna Zwróćcie szczególną uwagę na tymin Dlaczego A no dlatego że w przypadku RNA jest troszeczkę inaczej RNA czyli kwas rybonukleinowy najczęściej odpowiedzialny jest po prostu za to żeby że my chcemy odczytać informację genetyczną która jest na przykład zapisana w DNA Ale oczywiście jest też sam w sobie materiałem genetycznym dla części wirusów tak jak wam już mówiłam u wirusów on może też występować nie tylko w formie formie pojedynczej nici ale też w formie różnica między DNA r jest taka że zamiast nukleotydu tyminy mamy tutaj nukleotyd uracyl czyli adenina będzie łączyła się z uracyl a nie z tymin to jest bardzo ważne szczególnie kontekście translacji będziemy sobie mówili o mRNA i teraz tak pokrótce czym się będą różniły te czym się będą różniły te konkretne RNA to jest RNA odpowiedzialne za jakby transportowanie informacji genetycznej z miejsca gdzie informację g syntetyzowane jest białko czyli mówiąc Prościej jest to matryca do syntezy białka RNA jest nazywane rybosomalny RNA dlatego że razem z białkiem będą tworzy tworzyły podjednostki rybosomu i uwaga czyli mała i duża podjednostka łączy się tylko na moment translacji przez cały czas te podjednostki rybosomu będą będą przemieszczały się oddzielnie i to jest bardzo istotna sprawa żeby o tym pamiętać że nie tworzy całego rybosomu tylko tworzy podjednostki rybosomu bo rybosom łączy się tylko na moment translacji przez cały cały czas znajduje się oddzielnie te RNA to jest inaczej transportujące RNA i ono jest bardzo istotne w procesie translacji dlatego że Transportuje aminokwasy Transportuje aminokwasy które najpierw odczytuje informację genetyczną zapisaną na mRNA i Transportuje pasujące aminokwasy Wre najważniejsze Na co Na pewno Musimy zwrócić uwagę rodzaje r bardzo ważna sprawa Jeśli chodzi o organizację materiału genetycznego musimy je w jakiś sposób zwinąć musimy je w jakiś sposób skondensować żeby doszło do kondensacji czyli zwinięcia materiału genetycznego potrzebujemy białek te białka nazywają się białkami histonowy i będą się również zwijały form chromatyny i chromosom chromosom to jest po prostu zwinięty jakby materiał genetyczny tak jak tutaj widać na grafice Mieliśmy bardzo długi materiał kondensować go aż do postaci do postaci chromosomu Od czego się zaczyna zaczyna się od tego że nasze DNA jest nawijane na histony czyli jest nawijane na białka histonowe w wyniku czego jakby mamy nukleoid w jądrze DNA już jest nawijane na histony i tworzy się taki pierwszy kształt czyli może być albo luźno upakowana Albo nieco ciaśniej czyli może być ten materiał albo luźno jeszcze upakowany albo troszeczkę mocniej ciaśniej następnie tworzy nam się chromatyna A dzięki temu że następnie kondensuje się jeszcze mocniej i mamy chromosom może dojść do równego podziału komórki i do równego podziału materiału genetycznego węc to jest bardzo bardzo istotne jak patrzycie na chromosom To zwróćcie uwagę że chromatyna to jest trochę mi chromosom wyszedł Czekajcie zrobimy taki taki ładniejszy będzie ładniejszy Okej węc to jest chromosom zwróćcie uwagę że to będzie chromatyna to będzie chromatyna chromatyda Przepraszam chromatyna chromatyda połowa chromosomu to jest chromatyda to jest chromatyda tutaj mamy ramię czyli dzieląc nasz chromosom na cztery części to otrzymujemy ramiona a tutaj wewnątrz mamy przewężenie pierwotne przewężenie pierwotne to jest miejsce do którego będą przyczepiały się przyłącza się włókna kinetycznego Czyli jak na pewno wiecie z tematów z tematów związanych z mitozą i mejozą to żeby rozdzielić te chromatydy musy właśnie przyłączyć przeciągnięcia ich na przeciwległe bieguny No i teraz Tak jeśli chodzi o chromosom to musicie zwrócić uwagę jeszcze na gen czyli w kontekście chromosomu mus jeszcze zwrócić ę na gen ponieważ gen to jest Podstawowa jednostka dziedziczności to jest po prostu fragment dna czyli co zawiera zawiera informacje o budowie białka czyli inaczej mówiąc będzie decydował o cechach organizmu mając chromosom gen może znajdować się na przykład tutaj albo tutaj albo tutaj obojętnie w tych miejscach to są miejsca struktury gdzie faktycznie te geny gdzie faktycznie te geny będą się pojawiały chodzi o geny wyróżniamy geny ciągłe i nie występują u komórek prokariotycznych a geny nieciągłe u komórek eukariotycznych Dlaczego Dlatego że geny nieciągłe zawierają i eksony i introny czyli i części kodujące i części nie kodujące dlatego że komórka eukariotyczna potrafi sobie tą część ni kodującą jakby wykorzystać a geny ciągłe czyli te któ występują WK że prycz stanieć nie kodujący Czyli będzie dochodziło do wycinania intronów i łączenia czyli wycinamy części niekodujące i łączymy części kodujące patrząc dalej Jeśli chodzi o naszą Genom to jest komplet informacji genetycznej danego organizmu czyli jakby cały ten materiał ale ta kompletna informacja genetyczna danego organizmu zależnie od tego czy mówimy o komórce prokariotycznej czy mówimy o komórce eukariotycznej będzie w innych miejscach dlatego że Genom w komórce prokariotycznej znajduje się w cytoplazmie natomiast Genom w komórce eukariotycznej znajduje się w jądrze komórkowym i uwaga mitochondriach i w chloroplastach Moi drodzy również w mitochondriach i chloroplastach również pamiętajcie o tym że one zgodnie z teorią endosymbiozy powstały przez pochłonięcie komórki bakteryjnej dlatego mają własny materiał genetyczno i własne rybosomy to jest bardzo bardzo ważne żeby o tym pamiętać bo we wszystkiego rodzaju zadaniach gdzie napiszecie że gdzie napiszecie że po prostu mamy ten Genom tylko w jądrze komórkowym nie otrzymacie punktu nie otrzymacie punktu Bo jeśli zadam wyszcz wszystkie struktury gdzie ten Genom znajduje to w oprócz tego Moi drodzy mamy jeszcze genotyp to jest ogół genów danego osobnika genotyp a fenotyp bo też na następnych zajęciach będziemy dużo mówili o fenotypie fenotyp to jest to co my realnie widzimy czyli fenotyp danego organizmu to jest to co widz kolor u kolor włosów fenotyp to są te cechy które się ujawniają tak widoczny widoczny sposób jeśli chodzi o zapis tych informacji genetycznych to musicie również zwrócić uwagę na kod genetyczny mus na kod genetyczny czym wyn dlatego że kod genetyczny to jest prostu sposób zapisu informacji genetycznej w DNA Czyli chodzi o to że my zapisujemy nukleotydy w konkretnej kolejności w określonej kolejności Czyli co nam pozwala inaczej Czego dowiadujemy się przez kod genetyczny dowiadujemy się tego z jakich aminokwasów będzie składało się białko teraz pytanie czy mogę zmienić kod genetyczny No nie bardzo może się zmienić materiał genetyczny ale kyc to wy Moi drodzy macie w swoich tablicach jak ktoś jeszcze jej nie używał to to jest bardzo dobry moment żeby się z nią zaprzyjaźnić wydrukować sobie tablic tablic Musicie zawsze mieć przy sobie dlaczego dlatego żeby się z nimi zapoznać żeby wiedzieć czego Gdzie szukać więc absolutnie te kody kody genetyczne są oczywiście w waszych w waszych tablicach Więc zachęcam żeby żeby z nich korzystać Pamiętajcie też o tym że te kody pozwalają nam rozwiązać wiele zadań pozwalają nam rozwiązać wiele wiele zadań a coraz częściej są właśnie zadania tego typu cli zadania które będą wymagały sprawdzenia konkretny konkretnych aminokwasów jeśli chodzi o kod genetyczny to on składa się z z 64 kodonów A każdy z nich składa się z trzech nukleotydów te 64 kodony po prostu odpowiadają za kodowanie 20 aminokwasów pójdziecie na studia medyczne to będziecie musieli się tych aminokwasów nauczyć na pamięć rysować nazwy i tak dalej więc trzy nukleotyd aina Jeśli pojawia się ten kodon to dochodzi do rozpoczęcia syntezy białka mamy też kodony stop Jeśli natrafimy na Kon stop to oznacza to że dochodzi do w tym miejscu dochodzi do kończenia syntezy białka a kodon stop nie koduje żadnych aminokwasów czyli to jest po prostu kodon mówiący koniec przestajemy przestajemy tutaj syntetyzować białko Tak jeśli chodzi o cechy kodu genetycznego to To absolutnie musicie znać to jest ważne i teraz o co chodzi Chodzi o to że kot może być trójkowy oznacza to że trzy kolejne nukleotydy będą tworzyły jeden będą tworzyły jeden kodon Czyli trzy nukleotydy tworzą jeden kodon jednoznaczny oznacza to że jeden kodon wyznacza tylko bezprzecinkowy Czyli że między Konami nie mamy żadnych wolnych nukleotydów inaczej moż żadnych przecinków prawda żadnych przecinków z tego powodu nasz nasz [Muzyka] kod bą zawsze kodowa jakiś kodon bo tutaj żadnych przecinków nie ma żadnych przerw między nimi nie ma zdegenerowany oznacza to że jeden aminokwas może być zapisany przez kilka kodonów czyli jeden aminokwas na przykład może być zapisany przez TR zupełnie różniące się od siebie kodony niezachodzący jeśli już dane nukleotydy będą wchodziły w skład jednego kodonu to nie mogą wchodzić w skład kolejny Czy jakby jak już je wykorzystamy to nie będą wchodziły w skład kolejny No i uniwersalne w uniwersalnym po prostu chodzi o to że zapis tych nukleotydów będzie zawsze tak naprawdę taki sam czyli zapisywać je zawsze będziemy w ten sam sposób powtarzalny I o tym Pamiętajcie Dlaczego A no dlatego że bardzo bardzo dużo zadań się z tego pojawia lubią o to pytać więc warto zwrócić uwagę to jest prosta sprawa więc pocić na tym punkty No to byłaby szkoda Oczywiście jeśli chodzi o odczytywanie informacji to będziemy tut mówili o transkrypcji i translacji zaraz sobie też o tym oczywiście powiemy natomiast odczyt tych nukleotydów jest związany z tak zwaną ramką odczytu ramka odczytu to jest taka struktura w której możemy zauważyć że że DNA może być odczytywana jako trzy różne takie TR różne struktury czy zależ odkąd Idzi to zawsze bę odczytywali po trzy po trzy po TR czyli jakby z jednej ramki mamy trzy konkretne zasady azotowe one tworzą jeden kodon a ten jeden kodon zapisuje jakiś aminokwas musimy to sprawdzić w naszym musimy to wtedy sprawdzić w naszym naszym rozpis okej No to mamy i teraz moi drodzy Przechodzimy w bardzo bardzo ważną sprawę mianowicie replikację Czym jest replikacja replikacja to Proces który zachodzi w s cyklu komórkow mówimy że replikacja jest semikonserwatywna Co to znaczy oznacza to że ta nowo powstała nić inaczej że tworzą mówiąc w ogóle o replikacji jedna nić jest nicią starą a druga nić jest nicią czyli połowa tej nici jest nowo dobudowy a połowa to jest po prostu stara stara znana na ni ten sposób będziemy mówili o o Semik konserwatywno po co nam replikacja po to że chcemy powielić DNA czyli chcemy żeby z jednej z jednego denna powstało nam kolejne powstało nam kolejne identyczne po prostu potomne i tak jak mówię Pamiętajcie że ona jest semikonserwatywna to Pamiętajcie że replikacja dzieli się na TR etapy inicjacja elongacja i terminacja czyli inicjacja to jest rozpoczęcie elongacja to jest wydłużenie A terminacja to jest prostu zakończenie całego całego procesu Jeśli mówimy o replikacji prw kierunki czyli jedna z Ni miała kierunek 5 do 3 a druga od 3 do 5 dlatego też nazywamy charakteryzował to jest ważna sprawa o to lubią pytać w zadania chodzi o to że po rozpu naszego łańcucha zaraz sobie to dokładnie pokażemy po rozpu naszego łańcucha tworzą nam się dwie odrębne nici jed z wiodąca będzie kopiowana zgodnie z kierunkiem działania widełek replikacyjnych czyli zgodnie z kierunkiem rozplatania więc ta nowa nić która powstaje przy niej jest syntetyzowana w sposób ciągły od końca 5 prim do końca 3 prim dlatego nazywana jest nicią wiodącą natomiast druga nić ni opóźniona będzie syntetyzowana w sposób kierunku przeciwnym do działania widełek replikacyjnych wtedy jest niom nieciągłą i Nazywamy ją nią opóźnioną natomiast zawsze miejcie na uwadze że synteza nowych nici odbywać się będzie w kierunku od 5 prim do 3 prim zawsze okej No to mamy i teraz i teraz lecimy dalej żeby w ogóle mogła zajść replikacja potrzebujemy enzymów musicie znać enzymy które biorą udział w replikacji One są bardzo bardzo bardzo ważne Po pierwsze mamy polimerazę DNA i uwaga Nie uczymy tylko że to jest polimeraza ucm że jest polaz d poznacie polimeraz RNA A to jest różnica czy w danym procesie bierze udział polimeraza d Czy w danym procesie bierze udział polimeraza RNA to jest jednak znacząca znacząca różnica więc zawsze dopowiadaj o którą polimerazę wam chodzi polimeraz DNA odpowiada po prostu za tworzenie nowych DNA natomiast ona żeby mogła prawidłowo pracować prawidłowo działać potrzebuje starterów Co to są startery takie krótkie odcink RNA które są tworzone przez inny enzym przez enzym prymazy polimeraza DNA jest w stanie również się cofać spraw C dobudowa konkretne konkretne nukleotydy a jeśli nie to w miarę możliwości jest w stanie to naprawiać prymaza czyli polimeraza RNA Ona właśnie tworzy startery czyli takie króciutkie fragmenty RNA one pokazują naszej polimeraze w którym miejscu ma zaczynać swoją pracę czyli w którym miejscu ma rozpoczynać synteza Mamy również enzym jakim jest helikaza tak naprawdę bez helikazy nic byśmy tutaj Nie zdziała Dlaczego Bo to jest enzym który odpowiada za rozplatania podwójnej helisy Czyli po prostu będzie będzie rozwalał wiązania wodorowe które znajdują się pomiędzy tymi naszymi zasadami azotowymi i tym samym cała ta nić cała ta nić będzie będzie rozat po to żeby mogła się tam dostać prymaza która dobudowie ligaz łączenie się Now powstałych fragmentów DNA dlatego że szczególnie opóźnionej kiedy musimy dobudować wiele starterów tworzy nam się bardzo duża ilość tych niewielkich fragmentów DNA tym samym to są tak zwane fragmenty Okazaki któ [Muzyka] pozwą które pozwalają nam na prawidłowe zre plikow całości czyli ligaza łączy te fragmenty Okazaki Okej jak już wiemy co teraz do czego i dlaczego to omówmy sobie cały przebieg naszej chodzi o inicjację replikacji to oczywiście pierwszym enzymem który będzie tutaj działał na naszą nić jest helikaza tak jak już sobie powiedzieliśmy Zobaczcie helikaza rozplata podwójną helis tworzy tak zwane oczko replikacyjne czyli oczko replikacyjne to jest to miejsce gdzie nasze DNA jest rozane następnie przyłącza się praza przyłącza się w tym miejscu gdzie pracę miałaby rozpocząć polimeraza d czyli przyłącza się prymaza Ona tworzy tam starter i od miejsca powstawania starteru będzie działała polimeraza dena polimeraza DNA tak naprawdę działa już w momencie elongacji czyli to wydłużenie przez polimerazę to jest moment elac polimeraz DNA będzie przesuwała wzdłuż naszego łańcucha DNA i na zasadzie komplementarności dobudowuje konkretne nukleotyd polimeraza DNA przesuwa się w kierunku od 5 prim do 3 prim pamiętajcie o tym że przez to że te nici są antyrównoległe to tak jak mówiliśmy sobie o tej nici wiodącej i o nici opóźnionej na nici wiodącej bez problemu ta synteza ciągle zachodzi cały cały czas na nici wiodącej zachodzi mamy tak naprawdę jeden starter I później ta polimeraza już zgodnie z kierunkiem od 5 do 3 będzie sobie działała tutaj nie ma żadnego problemu Problem pojawia się na nici opóźnionej będzie odbywała się w przeciwnym kierunku do tworzenia się widełek replikacyjnych dlatego co się dzieje polimeraza skopiuje kawałek czyli jakby stworzy kawałek nowej nici na nici opóźnionej musi się troszeczkę cą i tak ten etap się powiela powiela powiela dlatego na nici opóźnionej jest wiele starterów i w momencie kiedy dochodzi do terminacji czyli tego ostatniego etapu to tutaj pojawia się jeszcze jeden enzym enzym ukle odpowiada za wycinanie starterów No więc zobaczcie w przypadku wiodące to on tak naprawdę wytnie niewiele tych starterów Natomiast w przypadku nici opóźnionej No to już wycina wiele tych starterów tutaj polimeraza DNA musi wypełnić te brakujące miejsc po starter i w tym czasie może też naprawić jakieś błędy jeśli je znajdzie aligaz łączą fragmenty Okazaki czyli fragmenty Okazaki to są te te drobne fragmenty które pojawiają się w nici opóźnionej dlatego że mamy tutaj znacznie większą ilość starterów tym samym po terminacji powstają nam po prostu identyczne cząsteczki DNA czy to jest dla was jasne czy wy to zrozumieliście czy coś powtórzyć dobra jest jasne To się bardzo cieszę zaraz sobie przejdziemy transkrypcji translację też może zrobić ca ale spokojnie grunt żebyście zrozumieli replikację i translację transkrypcja jest bardzo prosta więc transkrypcje zrozumiecie na pewno dobra No to ruszamy dalej czyli replikacja gotowa teraz przechodzimy do transkrypcji i translacji czym jest transkrypcja Czym jest Czym jest translacja przede wszystkim pamiętajcie o tym że transkrypcja może wowa chodzi o to że w czasie transkrypcji przepisujemy informac z przepisujemy informacje z dna na RNA i żeby doszło do transkrypcji musimy mieć enzym polimerazę ER jąk a translacja w cytoplazmie w prokariotycznych wiadomo wszystko jeśli chodzi o transkrypcje zawsze pilnujcie się tego że w transkrypcji będziemy mieli polimerazę RNA a nie DNA Tak to jest to co już mówiłam wam żebyście się tutaj nie pomylili bo to jest błąd karygodny i skutkuje od razu od razu macie zero punktów dobra to lecimy jeszcze z translacją po co nam jest translacja translacja jest po to że na podstawie RNA które mamy dokładnie mRNA tworzymy białko do translacji niezbędne są moi drodzy rybosomy czyli translacja To jestes tłumaczen sekwencji która jest zapisana na mRNA na sekwencje aminokwasów z których później powstaje nam białeczko ale teraz przejdźmy do konkretów jeśli chodzi o transkrypcje na pewno zwrócić ę że też zą trzema etapami czyli inicjację elongacji ale tak jak już mówiłam tutaj mamy enzym polimerazę RNA i to jest ważne tak naprawdę w przypadku transkrypcji polimeraza RNA robi wszystko polimeraza RNA robi wszystko tutaj jest ona jest tutaj prawie w pełni samowystarczalna polimeraza RNA znajduje na DNA strukturę która nazywa się promotorem i łączy się z nim promotor to jest taka część która pozwala na pokazanie naszej polimeraz Hej Tutaj masz zaczynać tak to jest miejsce w którym dobrze będzie żebyś zaczęła dochodzi do rozpleciny dna i zgodnie z zasadą komplementarności dobudowuje komplementarną nić ale moi drodzy komplementarną ni RNA więc powstałe RNA będzie miało taką samą sekwencję jak ni kodująca różnica taka uj wst oczywiście całość zachodzi w kierunku od 5 do 3 prim się nic nie zmienia a Ostatnim etapem będzie terminacja terminacja polega na tym DNA się ponownie splata A nasze RNA po prostu zostaje uwolnione czyli ta struktura tutaj zostaje uwolniona ni DNA się splata i całość wygląda tak jakby nic się nigdy nie wydarzyło musy jeszc wspomnieć o pewnych modyfikacjach modyfikacje potranskrypcyjne są bardzo bardzo istotne są bardzo bardzo istotne tak naprawdę dlatego że warunkują całą użyteczność naszego RNA bo po samej transkrypcji powstaje tak zwane prna które Musimy przerobić sobie do naszego Mr mówimy o sytuacji która zachodzi u organizmów eukariotycznych Ponieważ jeśli macie na uwadze organizmy prokariotyczne to u nich raczej Tutaj raczej tutaj nic się nic się takiego dziać nie będzie ponieważ u nich od razu to RNA jest gotowe Natomiast w przypadku w przypadku organizmów eukariotycznych No nie do końca i tutaj będziemy mieli do czynienia przede wszystkim ze spem spacing to jest proces odbywający się w jądrze który polega na wycinaniu części ni kodujących usuwaniu ich i łączeniu części kodujących też Poli chodzi o to że dodajemy sekwencje adeninowego mRNA po co nam jest ten ogonek ten ogonek jest nam po to żeby chronić część mRNA przed degradacją przed jakimś tam strawi a z drugiej strony naszego mRNA będziemy będziemy umieszczać czapeczkę czyli k do końca 5 prim i też funkcją tej czapeczki jest po prostu ochrona mRNA wiesz co Karolina [Muzyka] bo bo to ogonek Poli nie myślę że myślę że chodzi o to że to jest zasada stosunkowo krótka i stosunkowo stabilna dlatego adenina bo w przypadku czapeczki to już nie jest adenina to jest matko metyloguanozyna metyloguanozyna Natomiast tego nie musicie wiedzieć Nie musicie wiedzieć to tak w ten sposób zachodzi transkrypcja modyfikacja Oj modyfikacja tak jak wam powiedziałam do 5 prim czapeczka czyli ten nasz k do 3 prim ogon Poli oprócz tego możemy mieć jeszcze możemy mieć jeszcze właśnie SP czyli wycinanie kodujący to jest niezbędna modyfikacja u organizmów eukariotycznych prokariotycznych nie nie zachodzi patrząc dalej na naszą na naszą cę jest tak że mamy matrycę RNA i potrzebujemy na tej matrycy RNA wytworzyć matrycę DNA najbardziej znanym przykładem tego typu zachowania jest oczywiście wirus wirus hi wirus hi który co do zasady jest wirusem można powiedzieć zwierzęcy wic pytanie brzmi no to w takim razie jak to jest możliwe że on zaraża ludzi no właśnie dlatego że tam dochodzi do odwrotnej transkrypcji przez enzym odwrotną transkryptaza i dochodzi do syntezy tego dna na matrycy RNA to umożliwia tak naprawdę zarażenie człowieka przez przez wirus HIV który oczywiście powoduje chorobę jaką jest Aid czyli zespół niedobor odporno dobra Moi drodzy To w takim razie ruszamy dalej przechodzimy do translacji mam że translacja jest dla uczniów naj mi się wydaje właśnie że translacja jest jest najtrudniejsza jest taka najtrudniej sobie tutaj wyobrazić pewne rzeczy ale spokojnie Ale spokojnie tutaj po kolei sobie to sobie to omówimy tak jak już powiedzieliśmy sobie o procesie translacji to jest tłumaczenie sekwencji nukleotydów na sekwencji aminokwasów żeby potem z nich stworzyć białko Co jest niezbędne do zajścia tego tego procesu przede wszystkim pod jednostki rybosomu One też będą wpływały na wytworzenie się wiązań peptydowych między konkretnymi aminokwasami niezbędne jest również te RNA które tutaja to jest taka taksówka Dlaczego Dlatego że odczytuje informację która jest zapisana na mRNA i później przywozi Transportuje pasujące do tego zapisu aminokwasy No i oczywiście mRNA na którym zapisane są te sekwencje jeśli chodzi o przebieg translacji to na pewno musicie zwrócić uwagę że znowu będziemy tutaj mieli inicjacje elongacje i terminacje więc tutaj te nazwy te nazwy na pewno na pewno będą się pojawiały jeszcze zwróćcie uwagę na budowę RNA tutaj mamy część gdzie będzie dochodziło do sczytywania tego kodonu Czyli taką część antykodonowa można powiedzieć a tutaj jest część aminokwasu czyli część Gdzie przyłączany jest aminokwas całość również będzie zachodziła od końca 5 prim do końca 3 prim terna Wygląda trochę jak taki czytnik wiecie w kasie samoobsługowej takie pip sczytuje i już wie jaki aminokwas pip sczytuje i wie jaki aminokwas więc jak komuś sobie to ciężko wyobrazić to można sobie właśnie wyobrazić w kontekście w kontekście czytnika w kasie samoobsługowej No dobrze zacznijmy sobie od początku jeśli chodzi o inicjacje to bardzo ważny jest żebyście pamiętali że do małej podjednostki rybosomu przyłącza się mRNA do małej nie do dużej do małej to jest ważne w kontekście zadań w miejscu p bo tutaj wewnątrz mamy trzy miejsca miejsce czyli miejsce miejsce p i miejsce a metionina czyli kodon start przyłącza się do miejsca p później Kolejne kolejne aminokwasy przyłączają się miejsca a a na stop to wtedy przechodzą do miejsca miejca dochodzi do odłączenia tych tych tej struktury białkowej która się stworzy czyli najpierw do miejsca P miejscu p mamy mein czyli Kon start pod jednost niezbędny jest magnez który po prostu tutaj w komórce się znajduje magnez będzie powodował połączenie małej i dużej podjednostki ze sobą zwróćcie uwagę co się dzieje dalej połączyliśmy małą pod jednostkę dużą pod jednostkę mamy tą ten aminokwas rozpoczynający Czyli mamy t metioninę i teraz do miejsca Przepraszam ale zrzuciłam długopis do rysowania do miejsca a przyłącza się teraz kolejne kolejny aminokwas czyli i tak przywozi pamiętajcie o tym że jak będziecie coś sczytywać to zawsze sczytujemy z mRNA czyli zawsze sczytujemy z mRNA i teraz pomiędzy tym kodonem start czyli mein a kolejnym aminokwasem zaczy kolejny to teryna znowu staje się wolnym terna czyli jakby pustą taksówką i z miejscem a łączy się jako kolejny Amino acetyl TRNA dochodzi do wydłużenia tego łańcucha on się będzie powtarzał powtarzał powtarzał powtarzał tak długo aż natrafimy na kodon stop jeśli Odczytany zostanie Kon stop wszystkie aminokwasy które zostały połączone przez wiązanie peptydowe przechodzą w miejsce i całość zostaje odłączona w momencie odłącz C termin nasz rybosom będzie też docierał do tego kodonu stop w miejscu a pojawia się tak zwany czynnik uwalniający to powoduje odłączenie całego naszego peptydu od TRNA rybosom rozpada się na małą i dużą pod jednostkę TRNA również zostaje już takie wolne nasze NZ czyli to nasze białko które wytworzyli myy yyy zaczyna przybierać strukturę to jest na razie oczywiście białko pierwszorzędowe ale ono teraz może być modyfikowane dalej czyli teraz dalej może dochodzić do modyfikacji tego właśnie białka i to jest Moi drodzy wszystko czy wy to rozumiecie czy to jest dla was jasne i tak dobra Czy ktoś ma jakiekolwiek pytania do do do w sumie do części teoretycznej czy to się wszystko w głowie układa co jak po co gdzie zachodzi co bierze w tym udział Okej to Słuchajcie jak NIK nie ma żadnych pytań to bierzemy się do zadań bierzemy się do zadań sprawdzamy się w zadaniach na schemacie przedstawi wag która powstała po transkrypcji odcinka zon pewnego genu alej na d to absolutnie uracylu nie będzie kolejna rzecz na którą musimy zwrócić uwagę tutaj mamy od końca 3 prim a tutaj od końca 5y równoległe czyli adenina łączy się z tyminą uwaga nie uracyl bo w DNA uracylu nie maac łączy się z Aden wić Czekajcie zrobimy to może tutaj tymina adenina a guanina łączy się z cytozy czyli jakby cofamy się dalej mamy adeninę więc ona łączy się z tyminą cytozyna z ganin guanina z cytozy dalej mamy guanina ona łączy się z cytozy adenina łączy się z tyminą cytozyna z guan o nie beznadziejnie to wygląda Czekajcie nie nie musimy to Zuma wygląda to fatalnie i będzie się w mieszało więc nie nie tak być nie może ja to zapiszę po prostu obok bo tu się nie mogę zmieścić się nie mogę zmieścić więc zapiszę wam obok żeby żeby było było jasne klarowne czyli pierwsza trójka to będzie oju t c druga trójka to jest t g c trzecia to jest c t g czwarta to jest g c i piąta to jest g OK iow i terazy znaleźć pasujące nam aminokwasy czyli zakodowane aminokwasy pytanie do was czy ja te aminokwasy Będę odczytywać z dna czyli Tac czy aug czy czyli czy z dna czy z RNA oczywiście rachu ciachu otwieramy sobie te te tabele i powiedzcie mi od której strony od czego byście zaczęli czyli od dna Czy od RNA Bingo Wiktoria bardzo dobrze zaczynamy oczywiście od RNA ale uwaga tutaj jest zapis 3 prim a tutaj 5 prim A my zawsze będziemy odczytywać tą stronę czyli od 5 do 3 więc naszym pierwszy aminokwasem to jest podchwytliwe gdybyśmy spojrzeli na ten pierwszy i nie zauważyli że to jest od końca 3 prim do 5 prim to wpisali byście aug wpisali byście aug czyli kodon start a tu niestety nie wpisujemy od końca 5 prim do 3 więc to będzie gua więc będzie to walina dalej mamy GCA czyli to jest alanina dalej mamy cag czyli glutamina dalej mamy ugc czyli cysteina i ostatnie to jest ggc ggc czyli ggc to jest glicyna i gotowe czyli problemem w tym zadaniu było to że jeśli nie zauważymy że przepisujemy od 5 do prim od 5 prim do 3 prim a nie od 3 do pi jak zaczęłaś od dołu ale szłaś od 5 do TR to jak najbardziej w porządku to nie ma nie ma z tym żadnego żadnego problemu grunt żebyście szli w dobrą stronę No i teraz Co się znajduje w miejscu x to jest oczywiście wiązanie peptydowe okej I to przepisywanie informacji tak naprawdę jest jedną z najtrudniejszych rzeczy jeśli chodzi o tą genetykę molekularną poniżej zilustrowano mutację która jest przyczyną mukowiscydozy choroby genetycznej autosomalne recesywnej upośledzające funkcjonowanie p trzustki innych narządów ocenia się że w populacji Europejskiej choruje je na 2 osób Korzystając z tabeli kodu genetycznego Określ czy przedstawiony frag ucha DNA nią kodującą czy matrycową uzad odpowiedź Okej więc patrzymy sobie co my tutaj mamy mamy tutaj przede wszystkim allel zmutowany allel prawidłowy numer kodonu łańcuch DNA aminokwasu i łańcuch DNA aminokwasu Okej więc pytanie czy jest to nić kodująca czy jest to nić matrycowa Jeśli byłaby to nić kodująca to w naszym mRNA musiałaby być identyczna za wyjątkiem uracylu więc tak też Sprawdźmy jak to jest tutaj z tym uracyl tak bo Zobaczcie nasze nasze mRNA Będzie powstawało zgodnie z tą informacją zapisaną w nici matrycowej więc to do nici matrycowej mamy te kodony komplementarne ale nić matrycowa musi być komplementarna do nici kodującej dlatego ten kodon mRNA identyczną sekwencję jak kodon z nici kodującej więc jak sobie zerknie do tabeli kodu sprawdzając na przykład każdy z Tychy No to wówczas zauważycie że będzie to nić kodująca będzie to ni kodująca dlatego że równi się tylko tym że zamiast tyminy mamy uracyl ale cała sekwencja jest identyczna jak w tych konach mRNA więc jest to nić kodująca sekwencja nukleotydów jest taka sama jak w mRNA którym tymina zamieniona jest na urac zdegenerowany jeśli jest zdegenerowany oznacza to że jeden aminokwas może być kodowany przez dwa różne kodony więc zwróćcie uwagę na izoleucyny izoleucyna jest kodowana przez dwa kodony przez ATC czyli tutaj i ATT więc z tego powodu jest to jest to kot zdegenerowany bo Izo lecyna jest bo izoleucyna jest kodowana przez ATC i i przez je i przez drugi kodowany dokładnie ten sam aminokwas tak pewnie wytłumaczę jeszcze raz ten podpunkt pierwszy Przede wszystkim musimy tutaj zerknąć do tabeli kodu genetycznego czyli sprawdzamy sobie kodon zwróćcie uwagę że tutaj mamy miejsce puste prawda tutaj mamy miejsce puste ale u góry Widzimy że tu powinno być c wiemy że mRNA powstaje zgodnie z nicią matrycową a do nici matrycowej te kodony będą komplementarne natomiast nić matrycowa jest komplementarna do nici kodującej więc mRNA mamy zapisane w tabeli bo odczytujemy to z mRNA a że ono musi być identyczne jak nić kodująca to dlatego wiemy że jest to nić kodująca z jedyną taką różnicą że w mRNA mamy urac zamiast bo żeby odczytać z kodu genetycznego musimy mieć Mr Okej super cieszę się że już zrozumiałe to lecimy Moi drodzy do kolejnego w warunkach laboratoryjnych hodowano komórki zwierzęce bez dostępu do magnezu usuwano go z hodowli za pośrednictwem specjalnych substancji chemicznych które nie uszkadzają strt komw rybosomów nie łączą się ze sobą No i pytanie dlaczego podjednostki rybosomów się nie łączą oczywiście nie łączą się dlatego bo nie mają magnezu magnez jest niezbędny do połączenia się podjednostek rybosomu podczas jakiego procesu podczas oczywiście translacji czyli proces do którego jest niezbędny magnez to jest translacja i teraz musimy to uzasadnić magnez niezbędny jest do połączenia dwóch podjednostek rybosomu pod jednostek rosow Okej więc jeśli ktoś bez problemu będzie pamiętał Do czego jest ten magnes niezbędny to rozwiąże każdy tego typu zadanie a lubią o to pytać lubią o to pytać dlaczego ten magnez po co dobrze No to lecimy dalej troszeczkę o o replikacji tym razem na podstawie informacji z rysunku oraz własnej wiedzy Wybierz spośród a do e i zaznacz dwa zdania które prawidłowo opisują przedstawiony proces replikacji więc co my tutaj mamy replikacja na obu niciach jest możliwa Dzięki istnieniu fragmentów Okazaki naprawę fragmenty Okazaki są nam niezbędne do nici opóźnionej prawda do nici opóźnione więc No nie zwróćcie uwagę że tutaj tak naprawdę tych fragmentów o kazaki No nie ma na opóźnione jak najbardziej są helikazy to enzymy uczestniczące w rozplatani podwójnej helisy No i to jest oczywiście prawda helikaza rozplata podwójną helisę to jest prawda kierunek syntezy obu nowych nici wiodącej opóźnionej jest od końca 5 prim do końca 3 prim również jest to prawda z też tutaj to widać koniec pi koniec TR koniec pi koniec TR prawda Czyli [Muzyka] oczywiście i i okej chyba Chyba już mnie słychać Dalej Spójrzmy na na d Dlaczego nie d do inicjacji replikacji każdej nici wystarczy jeden to jest nieprawda bo do nici opóźnionej my potrzebujemy więcej starterów prawda do nici wiodącej jak najbardziej natomiast do nici opóźnionej No niestety niestety nie Co mamy dalej proces replikacji odbywa się samorzutnie bez nakładu energii no zwróćcie uwagę tutaj na tą na tą część Czyli jednak energia jest niezbędna tak bo ATP rozkłada się do ADP czyli te ta energia z magazynowana w wiązaniach wysoko energety dobrze no to w takim razie Przechodzimy dalej Jeśli NIK nie ma żadnych pytań na schemacie przedstawiono proces replikacji DNA sy kom poy PR sposób wzdłuż a niż tość trudne dla wielu osób więc musimy sobie to po kolei po prostu omówić czyli jedna z nici będzie się [Muzyka] wydłużał replikacyjnych dlatego jest syntetyzowana w formie tych krótkich fragmentów Okazaki an nić a jest syntetyzowana zgodnie z kierunkiem działania widełek replikacyjnych dlatego też jest tam tylko tylko jeden pojedynczy starter czyli nić a jest dobudowywanie z działaniem widełek replikacyjnych można napisać więc posiada tylko pojedynczy starter a nić b b jest dobudowywanie przeciwnym do działania Wide replikacyjnych replikacyjnych dlatego tworzona jest jest w postaci krótkich fragmentów Okazaki można krótkich następnie łączonych fragmentów Okazaki Pamiętajcie czemu tak się dzieje dlatego że wadu będę to potem te startery muszą być wycięte więc te fragmenty będą się ze sobą łączyły Okej no to w takim razie przechodzimy do podpunktu drugiego ważny podpunkt i często się pojawiający właśnie odnośnie tych tych enzymów więc Zwróćcie na niego uwagę ligaza DNA wiem że ligaza łączy [Muzyka] fragmenty Ale zobaczcie Jest to dość podchwytliwe bo w A mamy łączenie kolejnych nukleotydów w łańcuchach polinukleotydowych komplementarnych do matrycy pojedynczej nici DNA to nie jest prawda ona łączy te fragmenty Okazaki więc prawdą będzie drugie czyli katalizowanie powstawania wiązań fosfodiestrowe Okazaki czyli to jest prawda dla naszej ligazy polimeraza wykreślamy sobie drugie będzie tworzyła nowa nową nić tak nowe nici czyli łączenie kolejnych nukleotydów łańcuch polinukleotydowy i to jest najważniejsze komplementarny do matrycy pojedynczej nici DNA czyli tu jest oczywiście a też wykreślamy d usuwanie starterów RNA Z nici to była endonukleaza prawda natomiast helikaza DNA rozplata helisę i rozrywa wiązania wodorowe między nićmi w cząsteczce dna co umożliwia rozpoczęcie procesu replikacji czyli tutaj będzie oczywiście C I pamiętajcie o tych enzymach bo naprawdę często lubią się pojawiać dobra Moi drodzy mamy to ogarnęliśmy to mega mega szybko Czy ktoś z was ma jakieś pytania czy żeby coś powtórzyć Czy jak się czujecie na dzień dobry z tą genetyką dobra układa się w głowe To się bardzo cieszę że się w głowach układa jeszcze na pewno wiecie będziemy będziemy to mieli w zadaniach dużo dużo dużo natomiast na ten moment Bardzo mi zależy żebyście wiedzieli czym jest transkrypcja translacja replikacja jak działa ten ten kod genetyczny tak bo to też jest często sporo zadań Okej więc mamy to