Inihahandog ng Kagawaran ng Edukasyon sa Pangunguna ng DepEd Ethic Unit ang Itulay Online Tutorial para sa Filipino by Pangwalo. Tayo ay nasa unang quarter, ikalawang linggo, para sa Paksang Pagpapakahulugan sa mga Paksang sa Masining na Pagpapahayan. At kasama niyo pa rin po ako, Tutor Ronel, ang inyong gurong makabayan sa wika at panitikan.
At ako si Tutor Mel, Gurong Makabayan sa Wika at Panitikan. Ayan, at kumusta ka naman Tutor Mel? Okay naman po Tutor Ron. Ayan, at syempre nagagalak po kami, nakasama ka na namin sa ating ikalawang episode sa Ito Lai, Filipino Ito. Sige po, Tutor Mel, siguro maganda eh batiin muna natin at kamustahin din natin yung mga nanunood sa ating mga makabayang mag-aaral sa ating comment section.
Sa puntong ito, ako naman ay mag-out muna, mag-logout muna. Paalam! Sige po, Tutor Mel, batiin muna natin yung mga students natin na doon na nasa comment section.
So may mga students tayo na nagko-comment dito. Pakibati naman, Tutor Mel. Ayan! Mula kay Joshua Pasion, good afternoon daw.
Mula sa Grade 8 Einstein. Watching from Laleo National High School. Tutor Mel? Sige po Tutor Mel, pakibati yung mga students natin.
Nakikita niyo po ba yung comments natin? Mukhang hindi nakikita ni Tutor Mel. Nakikita niyo po Tutor Mel yung comments natin? Go ahead po.
Mula kay John Albert Nakurai Tamani watching daw from Echagüez. Nakusuki natin yung mga taga Echagüez. Ano doon niya?
Magdalena H. Gapud High School. Nga pala binabati ko yung mga studyante ko ha. May mga studyante na ako sa grade 8 na nasa Kalaoka National Science and Technology High School.
nanonood sila ngayon. Kaya sa mga students mo dyan, hello, hello sa inyo. Tutorman, may gusto ka bang batiin?
Ah, mukhang may technical problem tayo kay Tutorman. Tutorman, nakirinig mo ako? Mukhang di tayo nag-iirinig ni Tutor Mel. O sige, mamaya siguro maayos natin yan. Pero sa ngayon mukhang kailangan muna mag-logout ni Tutor Mel para maayos natin yung ating technical problem.
At tayo naman, magpapatuloy tayo. Mamaya makakasama ulit natin si Tutor Mel dahil siya ang mangunguna sa ating magawain para sa hapon na ito. Kaya kung handa na kayo, mga makabayang mag-aaral, maaari bang dating gawin, pakipusuan naman ang ating logout.
Ang ating comment section, kung kayo ay handa, nakikita ko na yung mga estudyante natin. Janine, Angel, Alexander, ayan o, may mga nag... Ano yung mga nakalagay? 938, 911?
Ano kaya ibig sabihin? Mga section nyo ba yan? Hello kay Janine, Genevieve.
Pusuan naman natin yung live natin para naman makita ni Tutor Ronel na handa na kayo sa hapon na ito. Kung handa na kayo, huwag na natin patagalin pa. Simulan na natin sa unang gawain. Nagkatawagin natin, baliktanawin natin.
Sikli lang ang panuto ng gawain ito. Tukuyin lang kung ano yung pinapakita ko sa screen. Kung ito ba ay salawikain. Tandaan nyo pa ba yan? Sawikain, kasabihan o kung alam ko sa mga pinag-aaralan nyo sa module nyo nung maaaring linggo, tandaan nyo pa ba ito yung mga pinag-aaralan nyo?
So, subukin ko kung natatandaan nyo pa ba ang mga ito. ito. Para sa unang bilang natin, sige nga, unang bilang.
Kung ano ang itinanim, ay siya rin aanihin. Sige nga, i-comment natin sa ating comment section ano kayong sagot dito. Ano yung mga pagpagtipilian?
Sawikain, salawikain, kasabihan, o bugtong. Ano kaya itong baliktanawin natin bilang isa? Sige nga, nako ha, wala pa sumasagot. O sige, dahil makakulangin tayo sa oras, maka-delete ko lang na ikita yung comments ninyo.
I-reveal ko na pero ilagay nyo pa rin yung sagot na kasi may ginagawa rin kami ng mga aktibong mag-aaral. Sa bawat episode, ano kung sino yung pinakaaktibo? Nako, may mga sumasagot na. Kasabihan kaya ito, Denise? Sabi ni Alexander, sawi ka in?
Sawi ka in kaya ito? Nako ha, mukhang may kailangan tayong linawin dahil ang tamang sagot ay... Salawi kain.
O malamang nalilito kayo sa pagitan ng salawi kain at kasabihan. Ano nga bang pinagkaiba ng salawi kain at kasabihan? Alam ko nakakalito yan. Kung bakit?
Kasi pareho yung natuturo ng kabutihang asan, tapos pareho yung patula o may sukat at tugma. Anong pinagkaiba ng salawi kain sa kasabihan? Kasi parang dami sumasagot ng kasabihan. Ako ha? Anong pinagkaiba?
Kapag sa lawi kain, mga makabayang mag-aaral, ito ay mataling haga. Ayos ba yun? Naintindihan? Ibig sabihin, kailangan mo pang unawain, kailangan mo pang intindihin. Kailangan mong tignan ano yung mga simbolismo, mga tayutay na ginamit para makuha mo yung kagandang atlena isituro.
Halimbawa, ito sa unang bilang. Kung ano ang itinanim, siya rin ang aanihin. Literal ba?
Ang tinutukoy dito ay yung pagtatanim ng palay o ng halaman o anumang pwedeng tumubo. Literal ba? Hindi, di ba?
Ang ibig sabihin nito, kapag may ginawa ka o may pinagsikapan ka, balang araw, mapakikinabangan mo ito. Kapag meron kang ginawa, balang araw, ikaw yung makikinabang sa mga bagay na ginawa. Hindi literal, kaya salawi ka.
Kailangan pala natin i-clarify yan. Nakalimutan na nga daw ni Alexander. Okay lang yun at least ngayon. Natandaan yun na. Buliting ko ha.
Salawi ka in matalinhaga kapag kasabihan literal. Okay ba yun? Tingnan natin yung iba kung masasabot na natin.
Ikalawa, kay lapit-lapit na sa mata, di mo pa rin makita. O, sige nga. O, ano kaya yan? Pamilyar din sa inyo.
Pero, Hindi nyo sasagutin yan, kasi ba may mga isabit niyan. Tutukuyin nyo kung ano yan. Yan ba ay salawi kain? Yan ba ay sawi kain?
Yan ba ay kasabihan? O yan ay bugtong? Oh, very good, Angel Lindaya. Sabi niya, bugtong. Tama ba ang sagot niyang bugtong?
Alright, tama ang sagot na. O kung bugtong yan, anong sagot diyan? Kay lapit-lapit na sa mata, di mo pa rin makita.
Alam niyo ba yan? Anong sagot diyan? sa buktong na yan?
Ano kayang sagot dyan? Sige nga, sige nga. O baka may sumagot ng ano ha? Muta. Kasi kayo lapit-lapit sa mata.
Di ba? Hindi mo makita. Baka may sumagot ng muta. Hindi po ba? Sabi na eh.
Si Alexander Florante Capada. Sabi niya, Muta po. Hindi muta ha? O ang tamang sagot dyan ay Pilik. Ikmata?
Hindi. Tenga ang tamang sagot. Pwede nyo na ibuktong sa mga kapatid nyo. Para mapaisip din siya kung ano man ang tamang sagot.
Dito tayo sa number three, katlong bilang. May tainga ang lupa. May pakpak ang balita. Ito ba'y kasabihan, salawikain, sawikain o buktong? Sagot!
Sige ka. May tainga daw yung lupa. May pakpak ang balita.
Baka malito kayo ha. O may mga sumagot na tama dun sa buktong. Si Rosaline Omega at si Joshua Pasion. Taynga daw.
O ito naman, ikatlong bilang. May taynga ang lupa, may pakpak ang balita. O nakakatuwa yung mga grade 8 natin ngayon na napakaaktibo. Sige nga, sige nga.
Sao ikain ba ito? Nako, nako. Kailangan nata talaga nating linawin muli.
Sawi kain ba ito? Di ba tinuruan ko na kayo nung naaraang pakikita? Paano niya masasabi kung sawi kain? Di ba kapag sawi kain, ang mabilis na clue o pahiwating agad, eh dapat ilang words lang, ilang salita lang pag para masabing sawi kain. Halimbawa, kamay na bakal.
Di ba tatlong salita lang yun? Sawi kain yun. Ayan, mukhang nagbabalik na si Tutor Mel. Nakirinig mo na ba kami, Tutor Mel?
Yes, naririnig ko na po kayo. Ayan. So siguro mag-logout muna si Tutor Mel at makakasama natin siya mamaya.
Sige po Tutor Mel, see you later. Bye-bye. Ayan. O tuloy tayo.
Ano ang, ano ang sagot sa ikatlong bilang? Sige nga. Ayun, may mga nakakuha na ng tamang sagot.
Ang tamang sagot ay salawi. Kaya itatandaan nyo mga makabaya mag-aaral na kapag may talinhagang ginagamit, ibig sabihin hindi literal, anong kinakailangan gawin? Kailangan na bigyan mo pa ng pakahulugan para makita mo yung kagandahang asal na itinuturo, salawi ka in ang tamang sagot. Ayos ba yun? Ayos ba yun?
O sana naintindihan. Ako si tingnan yung bilang tatlo. Literal ba na may tenga ang lupa?
Parang nakakatakot yun. Di ba kapag nakita mo yung lupa, may tenga. Tapos sabi may pakpak ang balita.
Pero may nakakaalam ba sa inyo anong ibig sabihin ito? Ang ibig sabihin nata nito ay Di ba yung mga balibalita ay mabilis magpalipat-lipat mula sa iba't ibang tao, mabilis kumalat o lumaganap sa isang lugar. Kaya sabi, may tayo nga ang lupa, nakaririnig di ba ng mga balibalita at may pakpakabalita. Ibig sabihin, lumilipad, mabilis na nakararating sa iba-ibang lugar.
O yung mahusay ha, banggitin ko lang yung mga sumasagot. Rosaline, Ann Wendy, Allison, Jan Benedict, yan tama ang sagot nila, Eldrin. O Joshua, hindi ito bugtong.
Pero ayos lang yan ha, sabot ka sa ikaapat na bilang. Basag ulo. Ano ba itong basag ulo? Sige nga.
Uy! Nakita ko ang estudyante ko, si Prince John ng CalNutSci mula sa 8 Hydrogen. Hello sa'yo Prince John. Wala kaming klase ngayong linggo eh, pero tumututok sila sa ating programa sa Itulay Online Tutorial.
Pagbati sa mga lahat na nakatutok sa atin. O, sagot! Ikaapat na bilang.
Very good, mahusay. Sabi ni Ryan at ni Yuri, sawi ka in daw. Sawi ka in nga ba?
Ang tamang sagot ay sawi ka in. Tandaan nyo, sawi ka in, may xy lang yan. Tapos isa yung magandang paraan, yung malikhaing paraan, para nailarawan mo yung nais mong ilarawan.
Sabi ko pa nga nung nakarang pagkikita, kahit anong bahagi ng katawan, kadalasan, dinudugtongan, tapos nagiging sawi ka in. malikot na kamay, malambot na kamay, marami yan, diba? Daliring kandila, sabihin magaganda yung daliring, at marami pang iba. Ayos ba yun? O pang huli na to, sumagot kayo ha, kalimang bilang.
Ang ginagawa sa pagkabata kadalasan ay nadadala sa pagtanda. Ano kaya ito? Lagyan nyo ng number o bilang yung samuti nyo para alam ko. kung anong bilang kayo sumasakit.
O ito, lagay nyo, number 5. Bilang lima. Ang sagot ay, ayun, may nakakuha na ng tama. Si Ryan Jake Soliva.
Sabi niya, kasabihan. Pero may nalilito pa din. Baka may sumagot niyang salawi kain.
Hindi po salawi kain, ha? Dahil nga, pag salawi kain, mataling haga. Kapag kasabihan, ay ano, literal.
O ito ba, literal ba ito? Ang ginagawa daw sa pagkabata, habang bata ka. kadalasan daw nadadala mo pag tumanda ka. Literal ba? Oo, diba?
Sinasabi niya talaga. Totoo naman, diba? Kung ano yung mga ginagawa niyo ng kabataan niyo, madalas, eh nadadala niyo yan sa pagtanda.
Kaya nga sinasabi natin lagi, habang bata pa kayo, magsanay na kayo ng magandang pag-ugali. Para pag laki, pagtanda ninyo, eh madala ninyo yung magagandang ugani. Ayos ba? Very good. Mausay yung mga sumasagot sa atin.
Ang daming nakakuha ng tamang sagot. Manggitin ko, mabilisan ha. Oh, ang dami nga.
Ang dami nga. Ang dami nating kasama sa hapon na ito. Yuri, Mark, Claude J. Ayessa, Jan Benedict, Tricia, Angel, Shezekia, Genevieve, Michael, Ann, Mark Chrysler, Ayessa, Ross, Joshua, Rizel, Michael, Angelo, Jan Benedict, Rain, Allison, Julia, Alexandra, Michael. Yung iba naguulit.
para ba mabasa? Ayan. Mahusay yung mga binanggit kong mga makabaya mag-aaralan.
Ngayong, beto na balikan nyo na at pamilyar na kayo doon sa nagdaan nating aralin, e, panahon na para dumako naman tayo sa bago nating pag-aaralan para sa linggo ito. Pero bago yun, o, tingnan muna natin kung ano ba yung masasabi ninyo o ano yung mga alam ninyo sa mga larawan na ipapakita. Tingnan nga natin itong unang larawan.
Ano na ba yung nasa larawan? So may nakikita tayong parang bahay kubo, tapos may nakadungaw na isang dalaga. Tapos mayroong tatlong lalaki sa bandang baba, diba?
Ano ba ginagawa nila? May nagigitara, may nagganon, diba? May nagbubulin, may nagvayulin, diba? Ano ba yan ginagawa nila? Ayun, sabi ni Ronna, sila daw ay nanghaha harana.
So nakakita na ba kayo niyan, nung panghaharana? Para sa mga di nakakaalam. Baka di nyo na inabutan kaya hindi na kayo pamilyar. Pero dapat alam nyo ito ha. Kasi bahagi ito ng kulturang Pilipino.
Ang pangaharana ay isang anyo ng... May nililigaw. Kayo ba ay may nililigawan na? Uy, mga baitang walo ha. Kayo ay mga bata pa.
Siguro, mainam na unahin muna ang pag-aaral. Pero maganda din na familiar kayo kung ano ba itong nasa lawan. Di ba?
Kasi bahagi yan ang kultura natin. Kasama sa ligawan natin, yung kakantahan mo. Di ba?
Yung iba pa nga, pinagsisibak pa ng kahoy. Di ba? Yung iba ay, pinag-iigip pa ng tubig.
Di ba? Ano pa? Yung iba ay pinagluluto pa ng masasarap na pagkain para lang sagutin ang kanila sinisinta at iniirugayin. Sabi ni Mark Lester, wala pa. Uy, si Shezekiah Rouse meron daw.
Sana all. Pero yan, sana gawing inspirasyon. Kung meron kayo mga crush, crush lang naman. Huwag munang mga uyab-uyab. kasintahan dahil medyo bata pa magandang unahin muna ang pag-aaraw.
Di ba? Pero maganda to yung part ng kultura. Kung sakaling manliligo kayo balang araw, eh pwede kayo mangarana. Ito, anong ginagawa nito?
Kalawang laraw. Hindi yan nagdadab, ha? Baka sabihin nyo, kayong mga genzi talaga, nagdadab.
Akala nyo, nagdadab yan. May nagdadab bang pag-aaraw? Anong ginagawa niya?
Sa tingin ninyo, ano ba yung mga ganyang ano? Sabi ni Ray, ako po, hinaranahan last month. Sabay-sabay tayo, mga makabayang mag-aaral. Sana o. Ayan, may mga sumasagot na.
Si Yuri sabi, umaawit. Pwede, malapit na. Pero ang tama ay si Claude J. Tsaka si, ayan, dami na sumagot. Juliana Angel, tumutula. Nakaraming diba kayo na mga tumutula?
Lalo na yung, ano, yung... Puso ngayon yung spoken word poetry, di ba? Ang ganda niya, no? Makinig kayo, manood kayo ng mga video niya sa YouTube, particular. Ano ba ang mairecommend ako sa inyo?
Yung Ampalaya Monologues, familiar ba kayo doon? Nakakatawa yung mga tula na kanilang binibikas doon, ano? At yung mga simbolismo, mga tayutay na ginagamit.
Di ba? Minsan, mapapaisip ka, di ba? Ano ba mga halimbawa ng tula?
Sige nga, tutula ba si Sir Ronel? Halimbawa ng tula, sa iyong ganda ako'y samba, sa iyong utot ako'y tumba. Biro lamang, baka may mga kumakain pala, pasintabe, pero biro lamang. Pero alam nyo kapag tula, ganyan talaga, matalinhaga, gumagawit ng mga tayo.
Parang yung pag nangaharana ka dito, parang panliligo ka dito, halos ipangako mo na nga ang langit at lupo. pa kapag meron kang nililigawa doon. Masyado kang nagiging makata tulad ng pagtula.
Sabi ni Prince John III, makayo sa paghaharanas. Ako na po sa ukulele. Ikaw na po sa violin. Ako mukhang nangyistok to.
Bakit mo alam na nag-violin si Tutor Ronel? O sige, huling picture na to. O ano ba yan?
Anong ginagawa nila? Sabihin ko na, madali lang naman. nakikipag-usap. Minsan pag nakikipag-usap tayo, may mga pagkakataon, diba na? Ang hirap sabihin nung mga gusto nating sabihin kasi baka ma-offend o sumama yung loob ng kausap natin.
Diba? Limbawa, medyo nice mong sabihin na sobrang payat na ng kaklasi mo. Diba? Paano mo sasabihin yun nang hindi siya na-offend? O baka magbiro yung iba sa inyo nang hindi maganda, ha?
Iwasan ng pagbibiro. Nang hindi maganda. Halimbawa, may naamoy kang hindi ka nais-nais sa kaklase mo nung face-to-face. Paano mo sasabihin sa kanya yung mga ganitong bagay na hindi sumasama yung loob niya, lalo na kaibigan mo.
So iba-ibang mga pagkakataon na gumagami tayo ng wika at sa mga pagkakataon na banggit ko at tinaliwanag din ninyo, nagbahagi kayo ng makaranasan ninyo, ay kadalas ang nagagamit natin ng iba't ibang masining. na pagpapahayag. Ibig sabihin, gumagamit tayo ng isang espesitikong paraan ng taikipag-usap upang maging masining ito, maging malikhaid.
Paano natin nagagamit, sir, ang wika upang ito ay paging masiniw o malikhaid? May dalawang paraan. Unang paraan ay ang paggamit ng mga matatalinhagang pahayag.
Ang ikalawa naman ay ang paggamit ng mga euphemistikong pahayag. Sa araw na ito ay aalamin natin Ano ang pinagkaiba ng dalawang ito? At titignan natin ano yung mga halimbawa para matunungan ko naman kayo kung sakaling baka maliligo kayo, magamitin nyo yung matataling hagang pahayag na ito, baka gagawa kayo ng tula. Diba? O ibang-ibang paraan pa na gusto nyo ipakita ang inyong pagkamakata, e magagamit nyo yung una.
Kung pasakali naman may manais kayong sabihin sa kasama ninyo sa bahay, makaibigan na hindi sila nasasaktan, e matuturuan ko kayo kung paano gamitin yung... Sige nga, tignan natin. Tignan natin. Una, ang matatalinhagang pahayag. Sabayan niyo ako sa pagbasa.
Sinasabi na ito ang naiibang paraan ng paglalarawan sa kondisyon, kalagayan, at pagpapahayag ng saluubid. Nagtatago ang tunay na kamulugan o nagagamit ng iba't ibang tayutay upang mas maging mabulaklak ang pagkakalahan. Mga susing salita, naiibang paraan ng paglalarawan.
Ibig sabihin, hindi ito yung karamiwang ginagamit natin sa pang-araw-araw na pakikita. ipag-usap natin, naiiba ito upang mailarawan natin yung kondisyon, kalagayan, pagpapahayag ng salobin, yung mga nais nating ilarawan sa paligid natin. Paano natin nagagawa yung naiibang paraan na ito? Naitatago natin yung literal na kahulugan kapag gagamit tayo ng anong sabi?
Ibat-ibang tayutay. Alam nyo ba ang tayutay? Ito yung ginagamit natin upang magbigay ng malikhain at hindi Hindi literal na paglalarawan sa isang bagay.
Maliwanag, maaaring din gumamit ng mga simbolismo upang ipahihwating yung nais nating sabihin sa parang hindi literal. Tutor Ronel, bakit ba natin ginagamit pa yung matatalin hagang pahayag? Bakit hindi na lang tayo maging literal?
Eh bakit? Pahihirapan pa natin ang mga sarili natin. Mga makabaya mag-aaral, alam ninyo, hindi natin pinahihirapan ang mga sarili natin sa paggamit ng matatalin hagang pahayag. Dahil, Ginagamit natin ito sa mga piling sitwasyon upang ipakita ang magandang katangian ng wika natin.
Pwede tayong maging mabulaklak, pwede tayong makapagpahayag ng nakaka-apekto sa mga damdamin gamit ang matataling hagang pahayan. Mahari tayong makabuo ng mga talumpati na magbibigay ng damdaming makabayan sa ating mga kapwa Pilipino gamit ang matataling hagang pahayan. ng hindi literal ang binapag-ibig.
So ulitin natin para malinaw, pag matalinhagang pahayag, naiibang paraan ng pagpapahayag na hindi literal dahil gumagamit ng tayutay at mga simbolismo. Para mas maintindihan ninyo, e bibigyan ko kayo ng halimbawa. Halimbawa, imbiso sabihin mong asawa, pwede mo sabihin kabiyak ng dibdib. Literal ba na kabiyak ng dibdib?
Kapag ba nakakita ka ng mag-asawa, magkakabit ba yung kanilang mga dibdib? Hindi naman, di ba? Hindi naman sila totoong, hindi naman literal na magkakabit o magkabiyak ang kanilang libid. Pero, para mas mapakita natin yung pagkamasining ng ating likat, mas magandang painggan, mas malikhain kung gagamitin, pwede natin sabihin na kabiyak ng libid, ibigas na asawa.
Ano pa? Mabagal, pwede natin sabihin lakad pagong, o inihalin tulad natin yung katangian ng isang pagong na kadalasang mabagal. Para sabihin natin yung mabagal. Matalinaga yan kasi hindi literal.
Hindi naman talaga pagong yung sinasabihan mo na mabagal pero kinukuha mo lang yung katangian ng pagong upang ipayawatin yung pagkamabagal niya. O may halimbawang pangungusapit si Rain dahil po sa basahin natin. Si Jungkook ang aking kabiyak ng dindim. Wow! Yung mga fans dyan, ang K-drama.
Hello sa inyo. Nagaganda talaga ng mga k-drama ngayon. Pero, kumbaga, piliin nyo din yung mga k-drama kasi iba dyan.
Hindi pa pwede sa edad ninyo. Pero aminin, mga interesadong paduorin, mag-ingat o humingi ng gabay sa magulang. Tuloy tayo, hindi totoo. Balitang kutsero, yan ang sinasabi. O kaya, kwentong barbero.
Parang nadamay patuloy yung barbero at kutsero. Di ba kasi parang mga kwentuhan o mga informal na kwentuhan. Kaya nababansag ang hindi totoo kasi informal o kumbaga kwento-kwento na business-business lang. Pero yung bisasabihin natin yung literal na hindi totoo, pwede natin gamitin yung matalinagang pahayag na malitang kutsero. Ano pa?
Magkamukha o pinagbiyak na bungaw. Nasabihin na ba kayo niyan? May kapatid kayo na kamukhang-kamukha nyo, kaya yung tatay ninyo kamukhang-kamukha nyo kahit isa kang babae.
Pero yung babae ka kamukha mo yung daddy mo, wala naman problema, di ba? Kung gwapo yung daddy mo, maganda ka sigurado. Pero pwede kang sabihan na...
Para kayong pinagbiyak na bunga. Okay, iba pa nga sila sabi, pinagbiyak na bunga. Kapag magkahawig na magkahawig.
Nasabihan na ba kayo niyan? Mag-aral lang mabuti, magsunog ng kilay. Literal ba na magtusunog ng kilay? Huwag kayong magtusunog ng kilay na literal, ha? Pero magsunog kayo ng kilay sa matalinhagang paraan.
Ibig sabihin, mag-aral kayo ng mabuti. Ulitin ko, pag matalinhagang payag, hindi literal. At ito ay ginagamit lang ng mga tayutay.
ng mga simbolismo at iba pa upang mas masining at malikhae ng ating pagpapahayag. Ayos ba yun? O dako na tayo sa euphemisticong pahayag. Ito naman daw ang tawag sa maihinay na salita o pahayag na itinapalit upang maiwasan ang makasakit ng damdamin.
Ginagamit ang mga ekspresyong ito upang hindi tuwirambang ngiti ng mga salitang hindi magandang painggan, nakabibigla o maaaring magdulot ng kahihiyan. Sa madaling salita, Sa madaling salita, ginagamit natin ng euphemisticong pahayag upang maiwasan yung pagbangit ng mga bulgar na salita, mga malalaswang salita, o yung mga pahayag na maaaring makasakit ng kapwa natin. So, kumbaga, sabi dyan, mangininay.
Kumbaga, bababain natin yung dating upang hindi makasakit ng damdamin natin. Paggagawin natin mas magaan, painggan, o mas maging katanggap-tanggap kapag sinabi mo, lalo na sa mga pampublikong lugar. Ibig sabihin, kadalas ang ginagamit mo ito depende sa lugar, kung nasan ka, kung sino ang kausap mo, at kung anong sitwasyon meron ka. Alimbawa, nasa loob ka ng classroom, magsasabi ka ba ng mga bagay na dapat ay hindi sinasabi sa loob ng paaralang?
Dapat piliin ang mga salitang sasabihin. Alimbawa, may kausap kang punong guru, magbabanggit ka ba ng mga salitang bulgar o malalaswa o mga salita na maaaring... Hindi akma sa pagkakataon na kausap mo ang isang principal o punong buo.
Doon papasok ang euphemisticong pahayag. Para mas maintindihan ninyo, ibibigyan ko kayo ng mga halimbawa. Halimbawa, meron kang kaibigan na payat. Ito'y nilabanggit ko kanina.
Pero ayaw mo sabihin na, Uy, ang payat mo naman na friend. Diba? Kasi baka mamaya ma-offend siya. Ah, payat pala ako. Yung iba, mas harsh pa eh.
Sinasabi naman, nakasasakit ng damdamin, di ba? Pero ano yung euphemisticong pahayag natin para ipalit dun sa payak? Baling tinitan.
Naks! Di ba para mas maganda painggan? Kapag baling tinitan.
Uy! Baling tinitan ka. Ibig sabihin, medyo maliit yung belt mo. O yung hubog ng ano mo. Yung katawan mo.
Parang payak, maliit. Ano pa? Madaya!
Pag dinaya ka, ibig sabihin mo madaya. Magulang, di ba? Ang sinasabi natin.
Ano pa? Mahirap! O parang naputol yung sa mahira.
Pero anong kanilasong pinapalit natin kapag sinabing mahirap? Sige nga. Di ba yung bisasabihin mo, ah, mahirap lang kayo. Di ba parang nakakababa ng damdami ng pagkatao? Anong pwede natin ipalit?
O nag-iikaw sa buhay? O hinahamon sa antas ekonomiko? Pero ito, medyo formal na ito.
Yung sinasabi ko na hinahamon sa antas ekonomiko. Pwede na siguro yung nag-iikahos o nangangailangan. Ano pa?
Ito, napaka-common ito, napaka-karaniwan ito. Tumataba. Kapag gumatid kayo ng mga reunion o nang sinasalubog kayo ng mga tiyahin ninyo, uy, tumataba ka. Pag nagkita-kita ulit, nag-reunion, mga kaklase, mga kakilala, anong sinasabi? Uy, tama yun, salat sa buhay, kapuspala.
O ano pa, pag tumataba naman, dapat mo ba sabihin tumataba? Sige nga, tumataba, baka ma-offend, di ba? Anong pwede natin ipalit?
Lumulusog. Huya, lusog-lusog mo na. Di ba? At syempre, sasagot ka.
Di ba? Syempre. Maraming kaming pagkain.
Di ba? Para mas maging bagaan yung usapan. Pero, hindi sasabihin mo tumataba, lumulusog ang pwede mong ipalit. Panghuli, o ito, magagamit nyo rin ito.
Kapag nadudumi o kailangan nyo gumamit ng palikuran, sige nga, sige nga. Ang sinasabi natin, uy, tinatawag ako ng kalikasan. Alam na yun ang mga tao na ang tinutukoy mo ay magagamit ka ng banyo.
Sa CR ka o magbabawas ka. Maliwanag o bago ako magpaalam dahil si Tutor Mel na ang susunod, sa susunod na bahagi natin, may isa na lang ako na pwede ko pang... ibigay sa inyong payok.
Paano kapag meron kang kaibigan, alam mo, kaklose mo, nanayos mo sabihin ba, naamoy mo, parang may kakaiba siyang amoy. ano yung pwede mong sabihin? Para hindi siya ma-offend.
Di mo naman pwedeng derechahin na, Uy, ang baho mo, friend. O, liban na lang kung talagang ganun yung konteksto ng usapan dito. Pero sa maayos at yung pimistikong pamamaraan o pahayag, paano mo sasabihin?
Sige nga, kayo nga. O, paano mo sasabihin? Grabe naman si Ray. Hindi ko nababasahin.
Pwede natin sabihin sa maayos at pribadong paraan, pasimple at pasimpleng paraan lang, ang pagsasabi na, Uy friend, nakaligo ka ba kanina? O kailangan mo ba magpalit ng damit? Pwede mong gawing patanong, di ba? Uy friend, baka kailangan mo na magpalit ng damit.
Ibig sabihin, pinapahihawating mo na, baka amuy-pawis na siya after ng pee. class mo. Huwag mong derechahin na sasabihin mo uy, ang bango mo naman. Dahil makakasakit yung nandamdami.
Pwede mong sabihin, uy, baka kailangan mong magpalit ng damit o kailangan mong maggumamit ng palikuran para makapag-refresh o makapagpabango ulit. Sa ganong paraan, mas nagiging magaan ng usapan at mas nakabubuo tayo ng magandang relasyon sa isa't isa. Now, ay naintindihan ninyo ang Matalinghaga at euphemisticong pahayag dahil maglalagin na ulit si Tutor Mel para subukin kung naunawaan nyo nga ang dalawa.
Tutor Mel, lagin na tayo. Ayan, napakagaling naman ang ating pagtalakay ni Tutor Ronel. At para talagang natuto kayo at nakinig sa kanyang mga paliwanag sa mahatalinghagang pahayag at yung tinutukoy niyang euphemisticong pahayag. Magkakaroon tayo ng isang gawain na is kung makilahok kayo at pakinig ng mabuti.
Ayan, ito'y gawain dalawa. Tulang ito, ipaliwanag mo. Sumabay sa pagbasa ng tula sa aking mga kabata ni Dr. Jose Rizal.
Ibigay ang nais ipahihwating ng mga matalinghagang pahayag na matatagpuan sa bawat saknong. Para sa unang bilang, Sa aking mga kabata, Kapag ka ang bayay sadyang umiibig sa kanyang salitang kaloob ng langit, sanlang kalayaan nasa ring masapit, katulad ng ibong nasa himpapawid. Pagkat ang salitay isang kathatulan, sa bayan, sa nayon at mga kaharian.
At ang sang tao'y katulad kabagay ng alinmang likha noong kalayaan. Ang hindi magmahal sa kanyang salita mahigit sa hayok at malansang isda. Kaya ang marapat mang pagyamaning kusa na tulad sa inang tunay na pinagpala.
Ang wikang Tagalog tulad din sa Latin sa Ingles, Kastila at Salitang Anghel sapagkat ang puong maalam tumingin ang siyang naggawad nagbigay sa atin. Ang salita natin huwag din sa iba na may alfabeto at sariling letra na kaya nawalay din at nanang sigwa ang lunday sa lawa noong dakong una. Okay, ito na yung ating unang bilang. Yung nakabold na letra o mga salita, yun ang ating bibigyan ng paliwanag o tumbas na ibig sabihin kasi nasa matalinghagang pahayag siya. Una, kapag ka ang bayay sa dyang umiibig, sa kanyang salita'y kaloob ng langit.
San lang kalayaan nasa ring masapit, katulad ng ibong nasa him papawid. Ano kaya ang ibig sabihin nun? Nasa mataling haga. Sige nga, tignan ko ang inyong sagot.
Kay Joshua Pasion. Para sa kanya, ito ay kalayaan. Okay, pwede rin.
Tama naman, kalayaan. Meron pa ba? Bukod doon, katulad ng isnang ibong nasa himpapawid.
Tama yun, malaya. Yan, malaya, kalayaan. na kung saan ay nais ipabatid na sana ay tayo ay merong kalayaan.
May isang sumagot dito, basahin natin si Mark Platon. Hello, Mark Platon. Pinaliliwanag sa tulang ito ang pagmamahal sa sariling wika. Bata pa lamang siya, ipinakita na niya ang pagkakaroon ng wika, ba siyang kaluluwa ng isang bansa.
Okay, mahusay, Mark. Okay, at doon, mahasasabi natin na ang kalayaan sa ating bansa at sa wikang Pilipino ay sanay makahantam. Natulad ng isang ibong nasa himpapawid. Ikalawang bilang, ang hindi magmahal sa kanyang salita, mahigit sa hayop at malansang isda.
Kaya ang marapat, pagyamaning kusa. Natulad sa inang tunay na nagpala. Ano kaya ang ibig sabihin o pagpapakahulugan natin dyan?
Mahigit sa hayop at malansang isda. Meron po ba? Mahalin ang sariling wika o ipagmalaki ang sariling wika.
Hindi ka tanggap-tanggap. Tama, Joshua Passion. Hindi ka tanggap-tanggap na hindi mo may pagmamalaki ang wika mo.
Higit ka pa sa hayop at malansang isda. Okay. Sige po, ikatlong bilang.
Ang salitan natin huwad din sa iba na may alfabeto at sariling letra na kaya'y nawalay din at nanang sigwa ang lunday sa lawa noong dakong una. Ano kayang ibig sabihin yan? Sige nga. Ang lunday sa lawa noong dakong una. Mahalin ang sariling wika, tama?
Pag sinabi nating lunday sa lawa noong dakong una, ibig sabihin na kalimutan na yung mga kultura o yung wikang meron tayo dahil tayo'y nasakop, dinatna ng sigwa, nasakop tayo ng ibang lahi. At ayaw nila ipagamit ang kaniang ating wika bagkos ay nagkaroon tayo ng hidwaan patungkol sa anong wikang gagamitin. ay nakalimutan natin at hindi ipinagamit sa atin. Yun yung tinatawag na ang lunday sa lawa noondakong una. Nakalimutan at hindi ipinagamit.
Ayan, tama si Rain Del Puso. Nakalimutan ang sariling wika. Kay Ryan Jane Soliva, Karunungang Bayan at Panitikan.
Yun yung mga pinagmamalaki sana natin. Pero dahil nga tayo nasakop ng mananakop, Hindi ito'y pinagamit sa atin. Bagkus ay sila ang nag-aral ng wikang Filipino. Sumunod po. Ngayon naman, hindi mo sasabihin.
Ito ang gawaing tatlo. Mausay, palakpakan natin ng ilang mga nagbahagi. Naglaho po, nakalimot, hindi ginamit. Yan, tama.
Yun yung sagot sa ikalatlong. Mataling hagang pahayag. Ngayon naman sa gawaing tatlo, ibigay ang euphemistikong pahayag na katumbas na mga salitang makikita sa screen upang maging mahinay ang tono o dating-dating nito. Para hindi masyado, sabi nga ni Tutor Ronel, may mga salita tayo na pwede naman natin hindi sabihin na masasaktan sila. Euphemistikong pamaraan.
Sige nga, unang bilang, katulong. Ano kaya yun? Ano kaya ang posibleng iba pang salita na maaari nating sabihin na ang tumbas ay katulong pero hindi nakasasakit ng kalooban? Sige nga, kayo nga ang sumagot. Yan, maaaring kasambahay.
Tama, mahusay. Mahusay si Genevieve Bravello, Alexandra Valderrama. Shane Cabrado, Tricia, saan na si Tricia?
Hindi ko na makita. Ayesa de la Cruz, ikalawang bilang, namatay. Paano nyo kaya sasabihin ng salitang namatay nang hindi magugulat o nabigla ang kausap ninyo? Uy, namatay na si ganito, diba?
Meron tayong ganong dating. So, sa paanong paraan kaya natin ito ibabahagi sa kanila? Nang hindi sila mabibigla, baka ikamatay pa nila yun. Sige nga, sumakabilang buhay. Bukod doon, lumisan na, maaari din ay pumanaw.
Alamin natin ang sagot, sumakabilang buhay. Mas medyo maganda pakinggan at mahinahon yung pagsasalita. Uy Mare, yung kaibigan natin doon, sumakabilang buhay na. Okay, di ba? Hindi siya masyadong nakabibigla.
Kasi nakaninervyos na, uy Mare, yung kaibigan natin doon namatay na. Di ba? Parang ang dating, ay ay, patay agad?
Ano kaya COVID? Di ba? Pwedeng may ganun.
Kaya tamang gumagamit tayo ng iba pang salita upang hindi tayo mabigla doon o kaya naman ay patumbas ng kahulugan, ngunit mahinahon pa rin na ibabahagi ang salita. Ikatlong bilang, baliw. Napaka-expression ng mga kabataan ngayon, mga millennials.
Baliw ka talaga. Usually, parang minsan nakaka-offend. Na ano kaya salitang maaari nating sabihin o gamitin na ang tungbas nito ay baliw? Nang hindi ma-offend o masasaktan mo.
Wala sa isip, wala sa sarili. Parang mas masakit naman yun. Friend, wala ka sa sarili mo.
May problema sa pag-iisip? Parang titignan natin, wala sa katinuan yung ba dapat? May sira sa pag-iisip? Ano pa?
Yung medyo hindi nakaka-offend. Sige, magbibigay tayo ng isang halimbawa. Ngayon kasi may millennial na words o mga salita tayong ginagamit.
Diba misa kapag maluka talaga, meron tayong sinasabi na lutang ka, diba? Crazy, yun ba? Hindi naman natin sinasabi nyo. Sige nga, alamin natin ang kasagutan. Sa baliw, maaaring nawala sa katinuan.
Maaaring natin sabihin yung ganong salita na, friend, nawala sa katinuan yung kaibigan natin sa ganitong eskinita. Kesa sabihin natin, huy friend, yung friend natin na nakatera dun sa kabilang kanto, baliw na. Medyo hindi kaaya-aya. Okay, sa millennial kasi medyo ginagamit nila, lutang ka friend.
Okay, ano sabaw? Diba may ganun silang mga salita? Marami ng uri ng mga salita ang millennials ngayon na halos katumbas na rin sa salitang baliw. Ika-apat na bilang, bingi. Ayan, paano mo kaya sasabihin?
Medyo nakaka-offend yan. Nabingi ka friend, diba? Ano kaya yung maari nating sabihin?
Nasiraan ng bait? Okay, kanina yan. Mam Donna, o kaysa sabihin natin yung siraulo, di ba? Nawala sa katinuan.
Ganyan na lang ah. O ngayon, ika-apat, bingi. Di ka makarinig?
Yan, pwede yung mahinang iyong pandinig. Okay, pwede yun. Wag naman yung bungol. Di ba?
Bingi nga, masakit na eh yung pangbungol. Okay? Mahina ang pandinig. O nagtat- Matatay ngang kawali, ito pa rin ay pagpapahayag ng matalinghagang pahayag.
Okay, sige, tingnan natin ang tamang sagot. Ang maari dyan ay may kapansanan sa pandinig. Kasi pag sinabi natin bingi, totally, hindi na siya mahina na talaga yung pandinig niya or literal na hindi niya maunawaan yung, wala siya talagang naririnig.
Kaya maari mo sabihin na mahina o may kapansanan siya sa pandinig. At ikalimang bilang, Ano naman salita yan? Ayan, marami na u-offend dyan.
Maarte. Noong bata ako, pag sinabihan akong ganyan, ay aawayin ko. Pero ngayon, hindi na. Maarte. Ano hatingin ninyo ang pwedeng gamiting salita sa salitang maarte nang hindi kayo nakakasakit ng kalooban?
Ay, wow! Yung ba pwedeng sabihin ba yun? Halimbawa, naartehan ka sa kanya. Ay, wow! Ah, okay.
Millennial nga. Shala. Pwede ba yung shala? Bukod doon. Ano pa?
Chussy? Ayun ba yung maarte ngayon? Pag sinabing maarte, chussy na?
Meron pa ba? Sige nga, alamin natin kung ano ang kasagutan sa salitang maarte. Mapili o pihikan.
Pwede naman din yun, okay? Pihikan kasi si ganito eh. Hindi mo sinasabing kaya wala pang nobyo yan kasi maarte.
Diba? Sinasabing mo siya o pinaliliwanag mo siya sa magandang paraan. Hindi pa siya nagkakanobyo kasi pihikan siya. Pumitili siya ng tamang nobyo para sa kanya.
Magaling! Maraming nakakuha ng tamang sagot. Alexander Florante Capada.
Mapili, Dennis Corpus. Maingat sa pagpili, Alan Jake De Castro, very good. Rain Del Puso, sensitivo sa mga bagay-bagay. Pwede rin naman.
Magaling, ha? Palakpakan natin ang ating mga mahuhusay na nakilahok sa ating aralin ngayon. Pagbati muna sa aming punong guro. ng Kaluokan High School, Dr. Victoria V. Dr. Juanito V. Victoria, at sa aming department head, Ginang Arlene Manikis, at sa lahat ng mga sumusubaybay sa Kaluokan High School, buong mundo, maraming salamat po sa inyong pagtutok.
At ngayon, tawagin na natin si Tutor Ron para sa Bakit Mahalaga. Tutor Ron, halika na! Bakit mahalaga ang matalinghagang pahayagman at euphemistikong paraan ay kailangan? Komunikasyon ay mas maging mainam. Patunay na kay ganda ng wikang kinagisnan.
Kung titignan mo klase, napakaganda na meron tayong matalinghagang pahayag at may mga salita tayong euphemistikong paraan upang hindi tayong makasakit sa ating kapwa. Ito ay patunay na ganung kayaman at kaganda ang wikang Filipino. Na sa mga paraan na ito ay maitatawid natin ang gusto nating saluobin na hindi nakasasakit ng kapwa.
Gayun din ang pagpapalawak natin ng ating mga salita sa paraang pangaharana, paggilaw sa kasuyo, o maging sa karelasyon. Ngayon naman, tamagin natin si Tutor Ron. May mga pagbati pa ba?
Ayan eh, nasa chaklongan. Hello Superbela, kabalik na ako. At sangayon ako sa sinabi mo tungkol sa ating bakit mahalaga dahil sinasabi nga natin na mapupunta tayo sa iba't ibang sitwasyon na maaaring darating ang panahon na magagamit natin yung matataling hagaw.
bahayag at darating yung mga pagkakataon na medyo nandun tayo sa sitwasyon na kailangan natin sabihin sa maayos at magandang paraan yung mga nais natin sabihin kaya magagamit natin ang mga UP Mysticong Bahayag. Kaya Tutor Mel, masasabi natin na parehong mga pahayag na ito, paraan, ang masasabi natin sa masining na paraan, ay mahalaga talagang matutuhan ng ating kabataan. Dito na po tayo nagtatapos muli. Ako po si Tutor Ronel, ang inyong gurong makabayan sa wika at panitikan. Ako naman po si Tutor Mel, gurong bakabayan sa wika at panitika na nalaging nagpapaalala ang mabuting halimbawa ay higit na mabisa kaysa salitang dakila.
Paalam!