Dzień dobry. Tematem tym idziemy sobie do ostatniego rozdziału dla klasy trzeciej liceum i tym tematem jest odrodzenie Rzeczypospolitej. Czyli będziemy sobie mówili o tym, co działo się zaraz po zakończeniu działań wojennych na ziemiach polskich, a w kolejnych tematach, co działo się w II Rzeczpospolitej.
Oglądamy. Zacznijmy sobie może od tego, że w momencie, kiedy powolutku zaczęła wygasać już I wojna światowa, zwana też Wielką Wojną, kiedy powolutku zaczęto podpisywać pierwsze traktaty pokojowe, pojawiły się propozycje tego, że Polska będzie niepodległa, zaczęły się już właściwie tworzyć pewnego rodzaju pierwsze takie ośrodki władzy na różnych ziemiach, oczywiście w ziemiach polskich, żeby była jasność, to te powołane przez Niemców, ale też i te przez Polaków zaczęły powolutku odgrywać coraz to ważniejszą rolę w naszym... w naszym życiu, życiu Polaków, rodzącego się nowego państwa. Oczywiście musimy zacząć sobie od Rada Regencyjna, która była powołana jeszcze w 1917 roku.
To była jakby odpowiedź na akt 5 listopada z 1916 roku. I tam Rada Regencyjna funkcjonowała tak naprawdę w głównej mierze na terytorium Królestwa Polskiego, byłego Królestwa Polskiego, czyli głównie to Warszawa. Ale w tym samym czasie na ziemiach polskich, w Królestwie Polskim dokładnie, pojawił się jeszcze jeden twór zwany Ośrodkiem Władzy i będzie to... czasowy rząd ludowy Republiki Polskiej.
Na czele będzie stał Ignacy Daszyński. Oczywiście siedzibą będzie w tym momencie już Lublin, ponieważ tam będzie co z dala od Warszawy i jest szansa na to, że będzie można utworzyć coś, co rzeczywiście będzie w przyszłości mogło tak naprawdę funkcjonować jako teoretycznie rząd polski. Ich celem było głównie nacjonalizowanie banków i podział własności ziemskiej. Trzeba było sobie znaleźć ludzi, którzy będą im temu przyklaskiwali. Idziemy dalej, idziemy do Galicji.
W Galicji pojawiła się Rada Narodowa. Księstwa Cieszyńskiego. Siedzibę miała w Cieszynie, ale też mieliśmy coś o wiele bardziej konkurencyjnego i można powiedzieć, że bardziej interesującego Polaków i to będzie Polska Komisja Likwidacyjna Galicji i Śląska Cieszyńskiego.
Stąd mówiłem o konkurencji. Siedzibą będzie Kraków, a na czele będzie stał Wincenty Witos, czyli gość, który był związany z PSL. W Zaborze Pruskim też coś takiego powstało i to będzie Naczelnik Rada Ludowa.
Siedzibą będzie Poznań i oni będą mieli tutaj bardzo duże znaczenie, jeżeli chodzi o wysyłanie swoich ludzi na plebis... na Górny Śląsk, o czym też będziemy sobie w swoim czasie jeszcze mówili. Idziemy sobie do momentu, kiedy Polska odzyskuje tę niepodległość, ponieważ to wszystko jest tak bardzo mocno owiane takimi symbolami, symboliką, o której możemy sobie tutaj poniekąd powiedzieć. Kiedy 10 listopada wytliła się rewolucja robotnicza, Józefa Piłsudski został zwolniony z twierdzy, w której był przetrzymywany, a była to twierdza Magdeburg i wrócił do Polski.
I 11 listopada, to jest ta symbolika, przejął z rąk Rada Regencyjna która wydała specjalną odezwę, którą widzimy tutaj. takie oficjalne dowództwo nad wojskiem polskim. Trzy dni później powierzono mu również władzę cywilną i tak naprawdę to powinno być takim pełnym odzyskaniem, a właściwie to może nie odzyskaniem, a przejęciem władzy przez Józefaa Piłsudski. Kolejnym krokiem było wysłanie do Europy informacji o tym, że polskie państwo się właśnie odrodziło. Jednak pierwszym krajem, który uznał tą niepodległość Polski pech tak chciało, albo Niemcy tak chcieli, bo to byli właśnie Niemcy i tak naprawdę to zadziałało bardzo niekorzystnie na wizerunek nowego, odradzającego się.
państwa polskiego, a przede wszystkim na wizerunek samego Piłsudski, ponieważ tam Piłsudski był więziony. Niemcy przegrywają, a mimo to, jako pierwsi, chcąc być może wyjść przed szereg, miało to może zadziałać na naszą korzyść, ale zadziałało na naszą niestety, ale niekorzyść. Czyli generalnie Niemcy przegrane, które były prowadorem wojny, akceptują powstanie państwa polskiego, a Ententa się wstrzymuje, ponieważ może mieć pewnego rodzaju taką myśl w głowie, że to był było ukartowane. Piłsudski był więziony, wypuszczony z Niemczech, później przejmuje władzę, na bank będzie ich sojusznikiem.
Więc musimy jeszcze troszkę poczekać, zanim nasz rząd, w ogóle powołany rząd, będzie przez NTNT po prostu zaakceptowany. A takie to proste nie będzie. Jednak pomimo tych przeciwności Piłsudski utworzył rząd.
Rząd został utworzony na jego zlecenie przez Jędrzeja Moraczewskiego. Mamy 18 listopada. Moraczewski to jest ten gość i on tutaj siedzi teraz na tym zdjęciu po prawicy Piłsudski i 18 listopada przeprowadził on następującą ...reformy, takie przykładowe reformy wymienia nie wszystkie, bo przecież nie będziemy tu spędzać trzech dni. Mieliśmy tak.
Ośmiogodzinny dzień pracy, ustaloną płacę minimalną, kobiety otrzymują prawa wyborcze, co jest dosyć istotne i wprowadzono oficjalnie ubezpieczenia społeczne. Wszystko ładnie, pięknie. Jednak jedna rzecz nie pasowała, ponieważ w Moraczewski takim specjalnym dekletem...
Pod koniec listopada powołał Piłsudski na tymczasowego naczelnika państwa. I tu się pojawił problem. Ponieważ tak naprawdę on miał być nim do momentu, kiedy zostanie powołany Sejm, przeprowadzone będą demokratyczne wybory, więc teoretycznie wszystko w porządku. Ale tak naprawdę ten rząd Moraczewskiego był solą wokół Ententy, ponieważ ten taki, no nie do końca, pewny sposób przejęcia władzy w Polsce mógł Ententem gdzieś tam leciutko zbić z tropu. Dlatego też rząd Moraczewskiego nie zyskał poparcia na zachodzie Europy, więc Piłsudski musiał porozmawiać.
Rozumieć się ze swoim oponentem, czyli z Romanem Wmowskim, który był na KMP, a ten Komitet Narodowa Polski przecież do właściwie tego momentu był oficjalnie uznawany za polskie przedstawicielstwo w Europie. Dlatego też po wspólnym dogadaniu się ustalono, że w styczniu taka premiera, czyli nowy rząd stworzy pan, którego znamy już, który kiedyś wiercił dziurę w brzuchu Wilsonowi, prezydentowi USA i był to Ignacy Jan Paderewski. To on otrzymuje poparcie Ententy Zachodniej i tak naprawdę w tym momencie polski rząd zostaje...
wprowadzony do świata europejskiego. Został on oficjalnie zaakceptowany. A my idziemy sobie w kolejne dni stycznia 1919 roku, a dokładnie to do 26 stycznia, ponieważ wtedy odbyły się oficjalnie wybory do Sejmu Ustawodawczego, który ma zająć się oficjalnie czym?
Uchwaleniem Konstytucji. Nie mieliśmy jeszcze wtedy ustalonych granic, więc tak naprawdę te wybory nie były w pełni wolne, demokratyczne, ponieważ nie we wszystkich ziemiach to głosowanie było możliwe. Pod motywem tego, frekwencja była bardzo...
ponieważ sięgała w niektórych punktach od 60 nawet do 90% frekwencji, więc jak najbardziej dużo szacun. Generalnie uroczysta inauguracja odbyła się w lutym 1919 roku. Odbrady otworzyło takie oficjalne podniosło przemówienie Józefaa Piłsudski.
Początkowo w tym Sejmie zasiadło tylko 291 posłów, ale z czasem ten skład był uzupełniany w momencie, kiedy te granice były coraz bardziej jasne. Początkowo większość miała narodowa demokracja. Więc Piłsudski to nie była jego partia, musiał się też z tym poniekąd troszeczkę zmierzyć. Następnie 20 lutego uchwalono Małą Konstytucję.
Mała Konstytucja, jak to zwykle w takich przypadkach wygląda, ma obowiązywać do momentu, kiedy nie będzie uchwalona pełna Konstytucja. Tutaj uchwalono parę takich zasad, które mają pokazywać, jak ta Polska będzie wyglądać. Ustalono, że Sejm Ustawodawczy będzie miał najwyższą władzę Rzeczypospolitej, a władzę wykonawczą i reprezentacyjną ma pełnić Naczelnik Państwa. Piłsudski... Ten naczelnik został niemalże od razu namaszczony, ale...
Po tym jak ta mała konstytucja była uchwalona, on złożył urząd naczelnika państwa po to, żeby Sejm nadał mu go jeszcze raz i był to symboliczny gest, który jakby wskazywał na to, że zwierzchność władzy ustawodawczej jest nad władzą wykonawczą. Czyli generalnie ten Sejm będzie pełnił ważniejszą rolę niż ten naczelnik państwa. To oznacza, że będziemy mieli jakby większą demokrację.
Natomiast generalnie nawet ten urząd tego naczelnika będzie musiał... musiał mieć jakby zgodę innego ministra bądź premiera na wprowadzenie nowego prawa. Takim układem nazywa się postanowienie o kontrasygnacie, czyli podpisie kontrującym innej osoby. Czyli znaczelnik sam tak naprawdę większość rzeczy nie będzie mógł wprowadzić samodzielnie. Idziemy sobie do trudności, jakie II Rzeczpospolita miała przed sobą i z którymi trzeba było powalczyć, a tych trudności było co nie miała.
Więc bierzemy sobie te tak naprawdę najważniejsze. Musimy pamiętać, że my odzyskujemy niepodległość po 123 latach. niewoli, zaborów itd. W związku z tym nasze ziemie, jak już sama nazwa wskazuje, były pod trzema zaborami i każdy z tych trzech zaborów w ogóle inaczej funkcjonował.
W związku z tym ciężko było jakby te różne zabory ze sobą dograć i problemy były w takich kwestiach jak prawo chociażby. Takim największym właściwie to było problemem, ponieważ zunifikowanie prawne państwa polskiego było praktycznie niemożliwe i w pełni nigdy nie będzie ono rozwiązane. Ponieważ na przykładzie Zaboru Pruskiego tam można było zawierać małżeństwa cywilne, a w pozostałych tylko i wyłącznie wyznaniowe. Więc już tutaj połączenie tego w jedno prawo mogło spowodować konflikty, które będą się pojawiały na naszych ziemiach i tutaj nie do końca można było sobie na to po prostu pozwolić. Co do infrastruktury.
Problemy były też dosyć istotne, ponieważ tak naprawdę ziemie, które należały do państwa niemieckiego, one były bardzo mocno rozwinięte. No i to jest bardzo ważne. Generalnie one bardzo mocno przez to odstawały, a właściwie to od nich odstawały, terenem zaboru austriackiego, no i przede wszystkim rosyjskiego.
One były zacofane, nie miały wybrokowanych dróg, nie było kanalizacji, poza wielkimi miastami oczywiście, ale poza tym co powiedziałem, w Austrii na przykład obowiązywał ruch lewostronny, a w pozostałych prawostronny, więc generalnie było dosyć ciężko. Ponadto tory nawet w samej Rosji były szersze niż tory kolejowe w zaborze austriackim czy też pruskim. Więc te problemy były naprawdę bardzo duże i rządzący potrzebowali na to czasu i też pieniędzy. A z tym było niestety dosyć ciężko, o czym w następnych lekcjach. Problemem były też waluty, które w każdym zaborze była inna i miała zupełnie inną wartość.
Więc ujednolicenie tego było dosyć ciężkie i nastąpi to dopiero w 1924 roku, czyli po tym jak w Polskę uderzy hiperinflacja. I takim ostatnim problemem, który sobie omówimy jako trudność drugiej RP będzie problem administracyjny. Piłsudski chciał generalnie... podobnie jak pewnie część mieszkańców zaboru rosyjskiego, aby całe państwo było scentralizowane. Czyli żeby jedna władza tak naprawdę...
Główna władza była w Warszawie, ale np. mieszkańcy w Prusach czy też w zaborze austriackim, oni mieli mocną decentralizację. Przypominam, że Galicja miała autonomię chociażby, więc to wszystko powodowało, że oni też podejmowali decyzje jakby na swoim regionie, w swoim terenie.
A tutaj to było praktycznie niemożliwe, więc kolejny problem niemożliwy do ogarnięcia. Ale ostatecznie ten problem został poniekąd rozwiązany, ponieważ w roku 1925 Sejm ustanowił, że będzie państwo podzielone na... 16 województw, z czego Śląskie będzie miało dosyć duże uprawnienia, będzie miało autonomię. To będzie na mocy statutu organicznego wprowadzone i tu będą mieli własny sejm, własny skarb. Jednak sprawy takie podstawowe jak wojskowość czy też reprezentacja tych ziem będzie należała już do władz warszawskich.
Także jak widzicie te problemy były dosyć duże i jakby zwalczenie tego tych trudności, które drugą RP dotykały już w momencie odzyskania przez Polskę niepodległości, no będą niezwykle ciężkie dla władzy, które będzie potrzebowało na to więcej czasu, no i tak mówiłem też wcześniej, no pieniędzy, ale to wszystko będziemy sobie ogarniać na następnych lekcjach. Także dziękuję za dzisiaj i do widzenia.