Nowe Idee Polityczne w XIX wieku

Wprowadzenie

• Temat: Pierwsze ruchy polityczne w pierwszej połowie XIX wieku.
• Kongres Wiedeński: usunięcie idei oświeceniowych nie powiodło się, idee te przetrwały.

Liberalizm

• Ideologia: prywatność, wolność, swobody i swobodny rozwój jednostki.
• Krytyka: absolutyzm, feudalizm.
• Wsparcie dla: ustroju konstytucyjnego, wolnej konkurencji, rozszerzenia praw obywatelskich.
• Główne postacie:
  • John Locke
  • Montesquieu
  • Adam Smith
  • John Stuart Mill (utylitaryzm: działanie jednostki dobre moralnie i gospodarczo, gdy nie narusza interesu społeczeństwa).

Konserwatyzm

• Ideologia: uwielbienie starego porządku, powolne reformy (ewolucyjne, bez nacisku).
• Podstawowe wartości: religia, dziedziczność tronu, Kościół.
• Sprzeciw wobec: demokratyzacji, działań rewolucyjnych, krytyka rewolucji przemysłowej.
• Główne postacie:
  • Edmund Burke
  • Adam Jerzy Czartoryski (polski konserwatysta).

Socjalizm

• Ideologia: sprawiedliwość społeczna, walka o prawa robotników.
• Dwie gałęzie:
  • Socjalizm utopijny: niemożliwy do realizacji, brak podziału na biednych i bogatych.
    • Główne postacie:
      • Karol Fourier
      • Robert Owen
      • Henri de Saint-Simon
  • Socjalizm naukowy (komunizm): manifest komunistyczny z 1848 roku, walka o byt robotników.
    • Główne postacie:
      • Karol Marx
      • Friedrich Engels.

Ruch Robotniczy

• Cel: poprawa warunków bytowych dla robotników, walka z systemem pracy.
• Problemy: długie godziny pracy, brak umów, brak pomocy państwowej.
• Działania: strajki w celu wymuszenia ustępstw (podwyżki, bezpieczeństwo pracy, zmniejszenie godzin pracy).

Czartyzm

• Rok 1824: legalizacja związków zawodowych w Wielkiej Brytanii.
• Czartyści: ruch z dokumentem People's Charter, lista żądań mająca na celu ugruntowanie demokracji na świecie.

---

• Podsumowanie: Nowe idee polityczne kształtowały się w kontekście zmian społecznych, gospodarczych i politycznych w XIX wieku.