Farmakologia - Leki Steroidowe (Glikokortykosteroidy)

Jun 15, 2024

Farmakologia - Leki Steroidowe (Glikokortykosteroidy)

Wprowadzenie

  • Leki steroidowe, naśladowanie kortyzolu, hormonu kory nadnerczy
  • Warto zapoznać się z fizjologią hormonów steroidowych

Zastosowania

  • Zastępcze: Niedoczynność kory nadnerczy (np. hydrokortyzon)
  • Przeciwzapalne, immunosupresyjne, przeciwalergiczne:
    • Zapalenia naczyń
    • Kłębuszkowe zapalenia nerek
    • Zapalenia stawów
    • Choroby zapalne skóry
    • Przeszczepy narządów (zapobieganie odrzucaniu)
    • Astma (zapobieganie zapaleniu w drogach oddechowych)
    • Choroby śródmiąższowe płuc (hamowanie włóknienia)
    • Reakcje alergiczne, np. anafilaksje
    • Zagrożenie porodem przedwczesnym (dojrzewanie płuc płodu)
    • Obrzęk mózgu, zwiększone ciśnienie śródczaszkowe
    • Ostra niewydolność oddechowa (np. ciężkie COVID-19)

Działania Steroidów

  • Metabolizm:
    • Podnoszenie poziomu glukozy we krwi
    • Nasilanie glukoneogenezy, syntezy glikogenu
    • Zmniejszenie zużycia glukozy przez niektóre tkanki
    • Nasilenie syntezy białek w wątrobie, proteolizy w mięśniach
    • Nasilenie rozkładu i tworzenia tkanki tłuszczowej
  • Układ odpornościowy:
    • Nasilanie apoptozy limfocytów T
    • Hamowanie proliferacji limfocytów T i B
    • Hamowanie syntezy cytokin prozapalnych, prostaglandyn, cząsteczek adhezyjnych
    • Zwiększenie syntezy lipokortyny (hamowanie fosfolipazy A2)
  • Układ sercowo-naczyniowy i nerki:
    • Zwiększona resorpcja sodu i wody
    • Wydalanie potasu -> ryzyko nadciśnienia, obrzęków, hipokaliemii
  • Układ sercowo-naczyniowy:
    • Zwiększona synteza receptorów adrenergicznych
    • Ryzyko wrzodu żołądka, osteoporozy, niedoczynności tarczycy, jaskry, zaćmy

Działania niepożądane

  • Ryzyko infekcji (osłabiony układ odpornościowy)
  • Hiperglikemia -> cukrzyca
  • Zaniki mięśni
  • Otyłość brzuszna
  • Zespół Cushinga

Stosowanie

  • Indywidualne dobieranie dawek
  • Dzielone dawki (np. hydrokortyzon - większa dawka rano)
  • Zwiększenie dawki w stresie, infekcjach, zabiegach
  • Stopniowe odstawianie po długotrwałym stosowaniu -> zapobieganie ostrej niedoczynności kory nadnerczy
  • Przeliczniki dawek różnych sterydów

Klasyfikacja Steroidów

  • Krótko działające (hydrokortyzon, prednizon, prednizolon)
  • Średnio działające (triamcynolon)
  • Długo działające (deksametazon, betametazon)
  • Wziewne (budezonit, flutykazon, cyklezonit, beklometazon, mometazon)
  • Miejscowe (klobetazol, mometazon, fluocynolon)

Podsumowanie

  • Wysoka skuteczność w wielu dziedzinach medycyny
  • Szeroki zakres działań niepożądanych
  • Niezbędna ostrożność w stosowaniu i odstawianiu

Zalecane obejrzenie: Odcinki z cyklu Endokrynologia dotyczące kortyzolu i zespołu Cushinga.