Transcript for:
Nowe Ideologie i Ruchy Społeczne

Dzień dobry. Temat na dziś to nowe ideologie i ruchy społeczne. Zapraszam do oglądania.

Zacznijmy sobie od tego, że musimy wrócić tak naprawdę do naszych elekcji, jeszcze z pierwszej połowy XIX wieku, kiedy mówiliśmy o nowych ideach politycznych. One zapoczątkowały cały szereg zmian, które będziemy sobie omawiali na tym temacie. Generalnie chodzi o to, że w tamtym okresie czasu zaczęło bardzo mocno zależeć ludziom na pewnych zmianach. One były w różny sposób, powiedzmy, że eksponowane. Liberaliści chcieli większych zmian, konserwatyści ewolucyjnych, ale takich niezbyt drastycznych, no a socjaliści chcieli poprzez rewolucję.

I teraz to wszystko... Będziemy sobie jakby upowszechniali poprzez powstanie nowych ruchów politycznych, które już od początku będą chciały zmienić jakby cały przekrój, można powiedzieć, że ówczesnego społeczeństwa. Czyli po prostu zaczyna się proces, który idzie w kierunku demokratyzacji życia politycznego. Ale co miało na to wpływ?

Przede wszystkim to społeczeństwo feudalne zaczęło się powolutku przekształcać w industrialne. One już właściwie jest w pełni drugiej połowy XIX wieku i tam robotnicy będą chcieli walczyć o swoje własne... prawa, będą pojawiały się związki zawodowe, będą pojawiały się stowarzyszenia, które będą walczyć o poprawę warunków bytowych, a później też i partie polityczne, które zauważą wprost, że robotników jest tak wiele, że jeżeli damy im prawo wyborcze i pokażemy, że będziemy o nich walczyć, to będziemy mogli liczyć na ich głos. Dzięki temu możemy dostać na przykład do parlamentu.

Więc coś za coś. Innym aspektem, o którym warto byłoby mówić, to jest to, że nastąpił wzrost aktywności społecznej i politycznej tak naprawdę wśród robotników, wśród inteligencji, ale też wśród burżuazji. Oni też zaczęli mieć swoje własne cele i zaczęli nimi po prostu żyć. Idąc dalej, kontynuując to, co powiedziałem na wstępie tak naprawdę tej lekcji, te idee liberalne, idee specjalistyczne po prostu się upowszechniły. Do tego dochodzą coraz mocniejsze idee...

Narodowe, więc to będzie miało dosyć duży wpływ na ukształtowanie się różnych, powiedzmy, że części sceny politycznej w różnych państwach europejskich. Nastąpił rozwój pracy, rozwój agencji informacyjnych, które na bieżąco informowały o tym, co dzieje się w różnych częściach świata. Oczywiście mówimy o gazetach, nie o internecie. I na końcu jeszcze musimy sobie powiedzieć o upowszechnieniu się trójpodziału władz, który został stworzony przez kogo?

Przez Karolaa Montesquieusza, czyli po prostu zaczęto odchodzić od rządów absolutnych. Na pierwszy plan wychodzi Namierka Brytania, która... stała się już od końca właściwie wieku XVI monarchią parlamentarną, gdzie mamy parlament, który będzie miał bardzo duże znaczenie.

Będziemy tam mieli, przypominam, Izbę Lordów, które przedszłogowie są mianowani przez króla, oraz Izbę Gmin, gdzie rzeczywiście tutaj członkowie pochodzą z wyborów. Tu musimy pamiętać o tym, że to w Izbie Gmin ścierały się różne poglądy polityczne i kiedy w 1900 roku finalnie utworzono Partię Pracy, po sześciu latach ona wchodzi do Parlamentu Brytyjskiego i tak naprawdę zmieniają się warunki. robotników, ponieważ to oni prowadzą 8-godzinny dzień pracy oraz prowadzą tak naprawdę powszechny system ubezpieczeń.

O tym warto byłoby wiedzieć i pamiętać. Podobnie w Ameryce, kiedy uchwalono pierwszą konstytucję, już była mowa o tym, że będzie trójpodział władzy i tam, no, na przedzie stoi cały czas właściwie to prezydent. Prezydent miał tą władzę silną, był tak naprawdę niezależny od parlamentu i był wybierany w wyborach powszechnych, co było dosyć istotne i wybierając tego prezydenta tak naprawdę wybierano człowieka, który będzie który włączył funkcję prezydenta oraz premiera. I tak możemy sobie śmiało powiedzieć, że tym prezydentem, od którego powinniśmy w sumie wyjść, bo o nim mówiliśmy sobie jeszcze w tym rozdziale, to będzie oczywiście Abraham Lincoln, który został zastrzelony w roku 1865. Na jego miejsce został wybrany Andrew Johnson. Później po Andrew Johnson przychodzi facet, który jest nam też znany z wojny secesyjnej.

Jest to Ulyssesie Grant, który też będzie dwukrotnie prezydentem Stanów Zjednoczonych. A po Ulyssesieie Grant przychodzi Rutherford Hayes, który będzie prezydentem do roku 1871. Oczywiście nie będziemy tutaj mówili o każdym prezydencie amerykańskim pod koniec XIX wieku, bo nie na tym rzecz polega, ale tyle nam tych prezydentów wystarczy. I tak zrobieni są w dużym nadmiarze. Idziemy do Europy, właściwie wracamy do Europy, do Francji. I tutaj będziemy...

Mieli taką sytuację, że w roku 1870, kiedy była wita pod sedanem, kiedy został Napoleon I obalony, bo w ogóle najpierw został pochwycony, później go obalono, wprowadzono kolejny raz system republikański. I na moc tego systemu mamy tak naprawdę prezydenta, który stoi na czele państwa i będzie on wybierany na 7-letnią kadencję. To będzie dosyć istotne dla Francuzów, ponieważ oni cały czas szukają tego swojego dobrego ustroju, no i nie mogli go znaleźć, ale trzeba wiedzieć jedno, że ciągłe zmiany tych ustrojów...

ustrojów, które były w całym XIX wieku, na pewno na Francję jako kraj na pewno dobrze po prostu nie wpływają. Prowadzono też we Francji dwuizbowy parlament, gdzie członkowie będą pochodzić w całości z wyborów, a nie z nadania. I w tym momencie Francja można powiedzieć, że była pierwszym państwem w Europie tej kontynentalnej, gdzie wprowadzono powszechne prawo wyborcze dla mężczyzn.

I to było od roku 1848. Więc Francuzi stali się prekursorem europejskiej części tej kontynentalnej po prostu prawa wyborczych. dla mężczyzn. Kobiety troszkę jeszcze będą musiały poczekać.

Wchodzimy sobie w ruch robotniczy. Tutaj będziemy mieli sytuację w Europie, która będzie w różnych częściach niemalże identyczna. Pojawiają się bardzo liczne protesty.

Pojawiają się różnego rodzaju strajki robotników. Pojawiają się związki zawodowe, które będą chciały walczyć o prawa tych pracowników. A następnie pojawią się również i partie polityczne. Komuniści zauważyli to, że...

światu potrzebna jest międzynarodowa, czyli internacjonalistyczna rewolucja. Rewolucja proletariacka, gdzie skoro sami się robotnicy nie mogą doprosić o lepsze jutro, to możemy w sumie o nie zawalczyć. I tym sposobem w roku 1864 w Londyniu została zwołana z inicjatywy Karolaa Marx, czyli znanego nam już pana, pierwsza międzynarodówka. czyli Międzynarodowe Stowarzyszenie Robotników. To będzie miało na celu zebranie ich wszystkich i rozpoczęcie wspólnej walki o prawa robotników z różnych krajów.

Chodzi o to, żeby razem oni mogli powalczyć. Ale czy było tak łatwo? Chyba nie do końca.

Ponieważ już od samego początku będzie widać polaryzację taką dosyć mocną w obozie pierwszej międzynarodówki, będziemy mieli dwie postacie, które są dosyć istotne. Pierwsza, wspomniana przeze mnie, czyli Karola Marx. To będzie jakby jeden obóz w pierwszej międzynarodówce, a druga będzie...

...wokół Michaiłaa Bakunin. Nie, to nie jest bezdomny, to jest człowiek, który był anarchistą, o którym zaraz będę jeszcze parę słów miał mówić. I stanowił on jakby drugą część międzynarodówki, ponieważ uważała, że jego pojęcie rewolucji jest lepsze od tego, które proponował Karola Marx.

Tylko na czym polegała ta różnica? No, przede wszystkim na tym, że sam Michaiła Bakunin mówił o tym, że nie ma w ogóle mowy o tym, żebyśmy o swoje własne prawa musieli walczyć, prosić się poprzez politykę. Nie będziemy prowadzili politycznej agitacji, I będziemy w parlamencie, będziemy walczyć siłą o te nasze prawa. I tutaj dochodzi do tego, że ci anarchiści będą bardzo często stosować przemoc.

Pojawią się zamachy, o czym jeszcze później parę słów będę mówił. Karola Marx z kolei twierdził, że... najlepiej byłoby wprowadzić zmiany poprzez działalność parlamentarną, poprzez prowadzenie swoich ludzi do parlamentu i legalne wprowadzenie zmian. Oczywiście najlepiej, jakby było ono jak najszybsze.

Więc i agitacja polityczna będzie wśród tych, powiedzmy, że podstawowej grupy robotniczej, czy tych, które ma prawa wyborcze, po prostu na skalę masową prowadzona. Więc jak widzimy, anarchizm staje się zupełnie odrębnym ogniwem, powiedzmy, że ruchu robotniczego, ale i w tym ruchu socjalistycznym, tym komunistycznym, można by w sumie powiedzieć. ...wokół Karolaa Marx też zaczyna się troszeczkę tworzyć pewien wyłom. Będziemy widzieli ewidentny podział ruchu socjalistycznego na socjaldemokrację oraz na rewolucyjny komunizm. Ten pierwszy inaczej był nazywany również ruchem reformatorskim albo rewizjonistycznym, czyli reformiści i rewizjoniści.

To będzie miało decydujące znaczenie, ponieważ oni odrzucą całkowicie walkę z Blauenau i zajmą się działaniem tak naprawdę w... reformatorskim i wprowadzić będą chcieli te reformy w sposób ewolucyjny, czyli w sposób naturalny, ale nieco wolniej niż to, co zakładali ci, którzy są komunistami. Komuniści będą szli w kierunku właściwie to rewolucji i o tym jeszcze później będziemy sobie co nieco mówili. Wracamy do socjaldemokracji, bo to jest w sumie dosyć istotne i trzeba było pamiętać o tym, że takim najwybitniejszym i najważniejszym działaczem na początku drogi socjaldemokratycznej był Edward Berenstein, czyli człowiek, który jest dosyć ważny zarówno na maturze z historii, jak i na maturze z włosów, ponieważ bardzo często mówi się o tym, który założył socjaldemokrację.

Dobra, socjaldemokracja, socjaldemokracją, ale o co w niej chodzi? Walka będzie tutaj skupiała się, oczywiście polityczna walka, będzie skupiała się na równouprawnieniu i sprawiedliwości społecznej, czyli żeby... wszyscy mieli takie same właściwie prawa.

Dalej będą chcieli rozszerzać prawa wyborcze. Chodziło o to, żeby jak największą grupą ludzi można było wejść do powiedzmy kolejnych wyborów, żeby oni na nas po prostu zagłosowali. Następnie walczyli oni o prawa socjalne, ale w ramach systemu parlamentarnego. I to będzie widoczne u nas w Polsce, kiedy to Piłsudski właściwie to przejmuje władzę. I PPS z Moraczewskim wprowadzą pewne zmiany, ale o tym też w swoim czasie będziemy sobie jeszcze mówili.

I... Ewidentnie krytykuje się komunizm, czyli jako ruch, który byłby dla nich konkurencyjny, ale oni nie chcą przede wszystkim wprowadzić w tym ruchu tego, żeby ci mogli zabrać im tak naprawdę ludzi, którzy ewentualnie zagłosowaliby na socjaldemokratów. Ten podział, o którym mówię, będzie widoczny na drugim międzynarodówce, która była zwołana w roku 1889 i tutaj nie udało się stworzyć jakby jednolitej organizacji politycznej walczącej o prawa dla wszystkich robotników, dlatego te różnice będą coraz bardziej się pogubiały. ...głębiacz i będą najbardziej widoczne na początku XX wieku. Ja wiem, że nie jesteśmy teraz może i w temacie dotyczącym historii Polski, ale warto pamiętać, że na II Międzynarodówce byli delegaci...

PPS, czyli właśnie Polskiej Partii Socjalistycznej. I tutaj widzimy tych dżentelmenów na zdjęciu. Zwróćmy uwagę na tych, którzy siedzą.

Od lewej strony jest Ignacy Mościcki. Będzie nam kiedyś jeszcze bardzo mocno potrzebny. Będzie Bolesław Jędrzejewski, czyli ten, który jest drugi od lewej. Dalej, ten na środku, chyba najważniejszy ze wszystkich, to jest Józef Piłsudski. Wiem, niepodobny, bo młodszy.

I na końcu siedzi Aleksander Dębski. Na górze stoi dwóch jeszcze panów. Ten po lewej stronie to jest Bolesław Miklaszewski, a ten po prawej stronie to jest...

Witam. Witold J. Narkiewicz, czyli oni reprezentowali Polskę w ramach drugiej międzynarodówki. Ale tyle właściwie o Polsce, ponieważ idziemy sobie do troszeczkę innych krajów, gdzie powstawały pierwsze partie stricte socjaldemokratyczne. I tak będziemy mieli SPD w Niemczech, czyli socjaldemokratyczną partię niemiecką.

Będziemy mieli to, co będzie się rodziło w Rosji, czyli socjaldemokratyczną partię robotniczą rosyjską, co będzie dosyć charakterystyczne, bo o przy niej będziemy sobie mówili przy okazji tematów tych nieco późniejszych, więc też będziemy do nich wracać. O partii pracy w Anglii już mówiłem, o powstaniu jej w roku 1900. Finalnie, w sformowaniu tej partii, parę słów powiedziałem. I na koniec, kończąc wątek socjalistyczny tak naprawdę, idziemy sobie do roku 1886, do Chicago, kiedy był taki największy właściwie w tym czasie protest ludzi pracy, protest uliczny i na mocy tego właściwie w kolejnych krajach 1 maja wprowadzano święto ludzi pracy, czyli dzień wolny od pracy, który do dzisiaj jest przecież nam potrzebny, 1 maja. Idziemy dalej. Kiedy coś obiecuję, że do tego wracam, staram się dotrzymywać słowa, więc wracamy do anarchizmu i do tego pana, którego przedstawiłem w formie właściwie to człowieka bezdomnego.

To był Michaił Bakunin, ale on nie był jedynym działaczem anarchizmu. Drugim bardzo istotnym człowiekiem był Piotr Kropotkin, który wyglądał już nieco lepiej, więc może o nim warto byłoby tutaj też pamiętać. Generalnie, o co chodziło w tym anarchizmie? Oni całkowicie odrzucali ideę państwa. Oni lansowali takie...

Wolne, całkowicie wolne społeczeństwo, bez żadnych granic, bez żadnych podziałów, bez religii i zaczęto coraz mocniej wbijać do głów ludzi tego typu idee, które upowszechniły się zarówno we Włoszech, we Francji, jak i w Hiszpanii. Więc anarchiści, jak widzimy, docierali do całej Europy. A jakie były ich postulaty? Czego oni chcieli? Co chcieli wprowadzić?

Przede wszystkim mówili o, tak powiedziałem przed chwileczką, o likwidacji państwa, całkowitej likwidacji władzy oraz własności prywatnej. Wszystko będzie dobre. wspólnym.

Zrywamy z tradycją, zrywamy całkowicie z religią, ponieważ one są tutaj takimi burzycielami tej idei, którą oni by chcieli wprowadzać, bo wszędzie są pewnego rodzaju klasy, są pewnego rodzaju warstwy, a oni tego nie chcą. Dlatego też chciano zorganizować takie dobrowolne wspólnoty, które w ramach powiedzmy swojej działalności będą mieć zupełnie wolne jednostki, które z tą wolnością nie będą mogły nacieszyć. No, prawda jednak była troszeczkę inna, ponieważ nie dało się tych postulatów wprowadzić w życie W związku z tym chcieli to wziąć wszystko w swoje ręce i dosłownie chcieli to wprowadzić siłą. Dlatego też organizowali oni zamachy na głowy państw. W wyniku których zaczęły ginąć kolejne osoby.

Tak zginął prezydent Stanów Zjednoczonych, McKinley, tak zginął król Włoch, czyli Humberto I i tak też zginie prezydent Francji, czyli Marx Carnot. A właściwie to Sadie Marx Carnot. To jest generalnie niezbyt dobre wyjście, natomiast anarchiści po wielu różnych zamachach po prostu stali zlikwidowani, bo większość z nich trafiła do więzienia.

Więc na tym się kończył właściwie ruch anarchistyczny, co nie oznacza, że anarchia też. Bo to będzie już wiązało się z takim pojęciem współczesnym, czyli takim nieładem, bezprawiem itd. No w sumie jak zabijali, no to co się tutaj właściwie dziwić?

Idziemy dalej. Idziemy sobie do innych ideologii, które będą się tutaj pojawiały. Poznajcie papieża. No nie tego aktualnego, tylko Leon XI. Leon XI jest człowiekiem, który będzie organizował jakby nowy ruch polityczny, który nazywać się będzie chrześcijańską demokracją, albo inaczej społeczną nauką kościoła.

My ją będziemy znali raczej pod tym pierwszą nazwą, chrześcijańska demokracja, a inaczej chadecja. I on wydał takie właściwie dzieło, które będzie na encykliką o nazwie Rerum Novarum, czyli Rzeczy Nowe z łaciny. I będzie on tam krytykował właściwie całkowicie komunizm, będzie krytykował liberalizm, a będzie propagował z kolei to, żeby ludzie byli solidarni społecznie i żeby byli w stanie ze sobą współpracować i żeby ta praca była dla dobra ogółu, dla dobra państwa, dla dobra oczywiście Kościoła.

Dalej chcieli poszanowania godności człowieka, czyli nie ma znowu działania, ...negatywnego w kierunku tego, że ktoś jest lepszy, a ktoś jest gorszy. I na koniec, co jest ciekawe, wystosowaną apel o poprawę warunków pracy, bytowych, robotników i w ten sposób miał się wykształcić pozytywny nacjonalizm, nowoczesny, pozytywny nacjonalizm. Niestety, stało się na odwrót. Będzie on szedł w kierunku raczej negatywnym. Dlaczego?

Dlatego, że nacjonalizm jest to ideologia, w której interes narodu stawia się na pierwszym miejscu. Co nie jest złe, żebyśmy się dobrze zrozumieli. Natomiast generalnie chodzi o to, żeby zrozumieć w tym wszystkim, żeby podporządkować interesy jednostki.

i grup społecznych wobec państwa, więc to już nie jest takim idealnym rozwiązaniem. Natomiast tożsamość narodowa, dalej idąc w nacjonalizmie, powinna być najważniejszym elementem tożsamości każdego człowieka. Ci, którzy będą ten nacjonalizm odbierali nie tak dosadnie, tylko w przenośni, będą dobrym krokiem, ponieważ u nas w Polsce, znaczy na ziemiach polskich, bo Polski przecież nie ma, będzie nacjonalizm się rozwijał na terenach Wielkopolski, za sprawą m.in. Romana Dmowskiego, który będzie mówił o nowoczesnym Polaku, takim, który... na swoje miejsce, wie, że jest Polakiem i będzie o te swoje, powiedzmy, ideały polskości narodowe po prostu dalej walczył.

Jednak z czasem to będzie przybierało coraz to bardziej radykalny obrót i w ten sposób pojawi się również szowinizm, czyli skrajna odmiana nacjonalizmu. Wtedy będzie się już dzieliło niestety ludzi na lepszych, na gorszych i tym jakby lepszym będzie przysługiwało prawo lepsze, będą nadane prawa, może w ten sposób, a ci gorsi niestety tych praw mieć nie będą. Więc jak widzimy, nacjonalizm...

Wszedł w bardzo mocny odłam skrajny, tak, szowienizm, a w niektórych przypadkach pójdzie dalej, ponieważ będzie bardzo mocno rozwijał się antysemityzm, czyli wrogość, nienawiść do Żydów, która będzie widoczna na ziemiach niemieckich, na ziemiach polskich, właśnie Wielkopolsce między innymi, ale będzie oczywiście na wszystkich ziemiach polskich będzie ona później też gdzieś tam propagowana, będzie miała swoich zwolenników. Jednak, jak wiemy, to się przerodzi później w II wojnie w niezbyt dobre, powiedzmy, że działanie, które niestety skończy się tym, że... Żydzi będą wybici bardzo dużej ilości podczas II wojny światowej. Oczywiście mamy też ruch żydowski, który nazywa się syjonizmem. Nazywa się od syjonu, czyli od góry, wzgórza, na którym była zbudowana świątynia jerozolimska, czyli świątynia Salomona.

I syjonizm będzie mówił o takim żydowskim nacjonalizmie z kolei, który będzie dążył do tego, żeby utworzyć własne państwo w Palestynie. Oczywiście to nie do końca się uda, natomiast przynajmniej w tym czasie, bo dopiero po II wojnie Izrael powstanie jako państwo niepodległe. Inne ideologie, które się pojawiają, inne ruchy. właściwie można bardziej w ten sposób powiedzieć, to będą emancypantki. które będą w dużej mierze zwolenniczkami tego, aby wprowadzić równouprawnienie dla kobiet, czyli równy dostęp do nauki, równy dostęp do zawodu, czy możliwości dziedziczenia po swoich rodzicach i po ich samych.

Więc to jest też takim dosyć ważnym elementem, ponieważ z tych emancypantek później będą się pojawiać również sufrażystki, które będą właściwie różnić się tylko tym, że będą walczyły stricte o prawa wyborcze dla kobiet. I w końcu te prawa wyborcze kobiety wywalczą. Jednak stosunkowo dosyć późno. Pierwszy raz.

prawa wyborcze pojawiły się dla kobiet oczywiście w Stanach Zjednoczonych, dokładnie to w Wyoming to był rok 1869 w Europie najwcześniej pojawiły się w Finlandii, to był rok 1906 a w Polsce w roku 1918 więc jednak swoje wywalczyły kobiety i to należy przyznać, że jakby nie ten ruch samych kobiet, to pewnie kobiety by tego prawa zbyt szybko po prostu nie otrzymały, a tak udało się na tym kończymy, dziękuję i do widzenia