z o.o z o.o z o.o w porównaniu z jednoczenie Niemiec i Włoch zachwiał równowagą Europejską nowe państwa miały duży potencjał i spore ambicje w tej dwójce zdecydowanie prym wiodły Niemcy Dzięki błyskawicznie rozwijającej się gospodarce stały się pod koniec 19 wieku drugą potęgą ekonomiczną globu rosnąca produkcja potrzebowała rynków zbytu oraz dostępu do surowców A jako najlepsze w tym zakresie postrzegano kolonie dlatego Niemcy dynamicznie rozwijały zwłaszcza flotę wojenną oraz handlową Co pozwoliło im dołączyć do rywalizacji o kolonie jednak ostatecznie do tego wyścigu Niemcy dołączyły się zbyt późno Przez co nie były zadowolone ze swojego stanu posiadania i dążyły do zmiany tego stanu rzeczy ta sytuacja doprowadziła do narastającego napięcia między Niemcami a pierwszą potęgą świata Wielką Brytanią równocześnie istniał w Europie Zachodniej nierozwiązanych konfliktów tylko niemiecki Francja na skutek przegranej wojny z Prusami w 1871 roku utraciło alzację i lotaryngię a dążyła do ich odzyskania równocześnie styl w jakim to starcie przegrała w zmagał we francuskich elitach chęć rewanżu stopniowo dochodziło również do rozpadu funkcjonującego od Kongresu Wiedeńskiego sojuszu między polskimi zaborcami powodem narastających rozdźwięków był konflikt austro-węgierski z Rosją na Bałkanach gdzie oba państwa rywalizowały o wpływie na tych ziemiach austro-węgry od lat walczące z Turcją dążyły do uzyskania jej kosztem jak największych zdobyczy Niemcy za to w Turcji zyskiwali coraz większe wpływy Dzięki pomocy gospodarczej i inwestycjom Rosja postrzegana przez prawosławne ludy bałkańskie jako wyzwoliciel dążyła do opanowania cieśnin czarnomorskich z równoczesnym Wielka Brytania była przeciwna zbyt dużemu osłabieniu Turcji bo to spowodowałoby pojawienie się na Morzu Śródziemnym wpływów rosyjskich a wraz z nimi rosyjskiej Floty Termik sprzecznych interesów doprowadził do powstania dwóch sojuszy które podzieliły Europę w 1882 roku powstało trójprzymierze w skład którego weszły Niemcy austro-węgry oraz Włochy ze względu na ich położenie geograficzne są już ten nazywano państwami centralnymi Oblicz powstania tej koalicji wzajemne animozje przełamali Francuzi z brytyjczykami do których w 1907 roku dołączyła Rosja w ten sposób powstało trójporozumienie zwany też autom od francuskiego słowa Author Dial czyli Serdeczne porozumienie narastanie napięcia w stosunkach dyplomatycznych rozpoczęło narastanie wyścigu zbrojeń sprzyjał temu błyskawiczny postęp techniczny Jaki miał miejsce w drugiej połowie 19 wieku a zwłaszcza w marynarce wojennych w 1906 roku pojawiła się nowa klasa okrętów wojennych drednoty były to potężne okręty artyleryjskie wyposażone nawet w 10 dział dużego kalibru który wystrzeliwane prawie pół to nowe pociski jako nowe bardzo niebezpieczne okręty wojenne pojawiły się okręty podwodne jednym z wynalazków który powstał pod koniec 19 wieku był karabin maszynowy na początku 20 wieku rozpoczęto tworzyć również siły powietrzne które oprócz balonów i sterowców zaczęto wyposażać w pierwsze samoloty przełom w łączności również wpłynął na armie na szeroką skalę zaczęto stosować Telegraph by zastąpić go wkrótce telefonem oraz pierwszymi modelami radiostacji pod sam koniec 19 wieku do grupy rywalizujących o wpływy mocarstw dołączyła błyskawicznie się dotychczas modernizują CA Japonia jak każda dynamicznie rozwijająca się gospodarka potrzebowała dostępu do surowców ich sama nie miała dlatego łakomym okiem patrzyła na pobliską kore do opanowania której zdążyła jednak także Rosja 1904 roku doszło do wybuchu wojny pomiędzy Rosją a Japonią pewne Zwycięstwa Imperium romanowów szybko zostało upokorzone serią klęsk na lądzie i na morzu które zadały im dobrze przygotowane do wojny i nowocześnie wyposażone oddziału japońskie w obliczu kolejnych porażek Car podjął decyzję o przerzuceniu na daleki wschód całej rosyjskiej Floty Bałtyckiej w maju 1905 roku doszło do rozstrzygającej bitwy morskiej niedaleko wyspy cushima zakończyła się ona całkowitą klęską floty rosyjskiej co zmusiło cara do podpisania pokoju w jego efekcie Korea wpada w ręce Japonii a reszta świata zaczęła postrzegać Rosję jako kolosa na glinianych nogach jednym z miejsc zapalnych w Europie były Bałkany ilość krzyżujących się tam i czasem zupełnie sprzecznych interesów różnych państw była tak duża że obszar ten określano mianem Kotła bałkańskiego w latach 1870 7878 na skutek Zwycięskiej wojny Rosji z Turcją wolność uzyskały Rumunia Serbia i Czarnogóra inne narody tego obszaru również miały takie aspiracje mocno przy tym będąc wspierane przez Rosję 1912 roku wybuchła pierwsza wojna Bałkańska której koalicja Grecji Serbii Bułgarii i Czarnogóry pokonała Turcję Wkrótce jednak potem na skutek sporu pomiędzy zwycięzcami co do podziału zdobytych terenów W 1913 roku wybuchła druga wojna Bałkańska jej Bułgaria niezadowolona z ustaleń konferencji pokojowej rozpoczęła wojnę z Grecją serbią Turcją rumunią i czarnogórą w jej efekcie Bułgaria została pokonana i straciła większość ze swoich wcześniejszych zdobyczy O narastające w Europie napięcie oraz wyścig zbrojeń musiały w końcu doprowadzić do konfliktu co warto podkreślić do tej wojny padły wszystkie bez wyjątku mocarstwa w Europie widząc w niej szansę na realizację swoich celów bezpośrednią przyczyną wybuchu wojny było zabójstwo austro-węgierskiego następcy tronu Franciszka Ferdynanda który został zamordowany przez serbskiego nacjonalisty gawriło princip zamachu który miał miejsce 28 czerwca 1914 roku w Sarajewie zamach ten został wykorzystany przez Austrię jako okazja do poskromienia Serbii względem której wystosowano ultimatum czyli bezpośrednie żądanie poparte groźbą którego spełnienie postawiło by Serbian w roli państwa zależnego od austro-węgier z Serbia przyjęła tylko część ultimatum co w Wiedniu uznano jako wystarczający powód do wypowiedzenia wojny Co stało się 28 lipca 1914 roku na przestrzeni kilku następnych tygodni do tego konfliktu przystąpiły kolejne państwa europejskie powiązane z sobą systemem wzajemnych sojuszy to doprowadziło do przekształcenia się lokalnego konfliktu w wojnę światową którą już ówcześni nazywali wielką wojną i a działania objęły Europę Azję oraz Afrykę ostatecznie na początku wojny Włochy zachowały neutralność działania wojenne toczyły się na dwóch głównych frontach zachodnim gdzie Niemcy walczyli z Francją i Wielką Brytanią oraz wschodnim gdzie austro-węgry wraz z Niemcami stało się z Rosją w nocy z 3 na 4 sierpnia Niemcy atakują Belgię mimo tego że kraj ten ogłosił neutralność to działanie miało ułatwić Niemcom atak na terytorium Francji Niemcy liczyli na szybkie pokonanie Francuzów wzorem kampanii 1870 roku Dlatego to przeciw nim skoncentrowali swoje główne siły na wschodzie pozostawiając jedynie szczupłe oddziały osłonowe Było to spowodowane faktem że Zakładano iż Armia Rosyjska ze względu na olbrzymie obszary państwa oraz niezbyt gęstą sieć Kolejową będzie potrzebowała dużo czasu na przeprowadzenie pełnej mobilizacji plan niemiecki jednak zawiódł Po pierwsze zdecydowany opór stawili Belgowie opóźniających Marsz Niemców a To spowodowało że Rosja zdążyła przeprowadzić koncentrację swoich sił i wykonać uderzenie na Prusy Wschodnie ta ofensywa wymusiła na Niemcach przerzucenie części siły z zachodu na wschód w decydującym momencie kampanii No właśnie tych sił najpewniej zabrakło Niemcom w decydującej bitwie z Francuzami nad marną we wrześniu 1914 roku w której zatrzymano ofensywę niemiecką na froncie zachodnim od tego momentu przesuwający się do tej pory dynamicznie front utknął w miejscu walki na zachodzie przyjęły charakter wojny pozycyjnej obie strony stworzyły rozbudowane pozycję na które składały się linie okopów i umocnień polowych silnie obsadzonych bronią maszynową i zasiekami z drutu kolczastego te elementy oraz silne wsparcie artylerii powodowało że atakujący był w zdecydowanie gorszej sytuacji niż obrońca w kolejnych Offensive ach obie strony ponosiły straty wynoszące kilkanaście tysięcy zabitych żołnierzy dziennie przesuwając linię frontu dosłownie o metry jednym z najkrwawszych starć tej fazy wojny była bitwa pod Verdun ten stan rzeczy Wymusił poszukiwanie nowych środków bojowych umożliwiających wyjście z impasu jednym z pierwszych były gazy bojowe zastosowane po raz pierwszy przez Niemców w 1915 roku w bitwie pod ypres faktycznie pierwsze ich użycia spowodowały wielkie straty po stronie wojska Ententy jednak dość szybko opracowano i wprowadzono do użycia sposób przeciwdziałania gazem bojowym w postaci maski gazowej na domiar złego okazało się o czym również szybko przekonali się Niemcy że użycie gazów bojowych jest uzależnione od tego w którą stronę wieje aktualnie wiatr a jego podmuchy bywały zmienne nad polami bitew zaczęły również pojawiać się coraz częściej samoloty nie były one jeszcze w stanie samodzielnie wpływać na rozstrzygnięcie w wojnie jednak na przebieg poszczególnych bitew wpływ już mnie Wały używane były nade wszystko do prowadzenia rozpoznania oraz kierowania ogniem artylerii ewolucji ulegało również wyposażenie indywidualne żołnierza chętnie zaczęto używać stalowych hełmów a mundury w swojej kolorystyce stawały się coraz mniej krzykliwe jako element podstawowego wyposażenia żołnierza pojawiła się maska gazowa czy granat ręczny wzrosło również nasycenie oddziałów bronią maszynową uzbrojeniem które umożliwiło wyjście z impasu na froncie zachodnim i nadanie działaniom z charakteru manewrowego okazał się być czołg po raz pierwszy użyty przez Brytyjczyków w bitwie nad Sommą w 1916 roku szybko okazał się środkiem walki który nie tylko jest w stanie wytrzymać ostrzał broni maszynowej czy rażenie odłamkami artyleryjskim i ale może pokonać zniszczonymi działaniami teren ziemi niczyjej oraz zapewnić osłonę i wsparcie własnej piechocie w tej dziedzinie w dziedzinie konstrukcji czołgów ich budowie zdecydowany prym wiodła auta która zdołała opanować i wprowadzić do masowej produkcji kilka dwóch tych pojazdów Niemcy nie byli w stanie tego uczynić działania na froncie wschodnim gdzie walczyła z państwami centralnymi Rosjanie przekształciły się w wojnę opozycyjną zadecydowała o tym długość linii frontu która uniemożliwiła jej duże i równomierne nasycenie wojskiem państwa centralne przyjęły tutaj początkowo postawę bierną Licząc na szybkie zwycięstwo na zachodzie nad Francją stało się jednak inaczej Rosjanie ruszyli do ofensywy na austriacką Galicję oraz niemieckie Prusy Wschodnie i tym samym wymusili przerzucenie części sił z zachodu na front wschodni mimo rozgromienie armii rosyjskiej w Prusach w bitwie pod tannenbergiem sierpniu 1914 roku to nie udało się Jednak osiągnąć rozstrzygnięcia we Francji co Rosjanie natomiast osiągnęli sukces w walkach z austriakami gdzie ich ofensywa została powstrzymana dopiero na linii Karpat w 1915 roku państwa centralne przystąpiły do ofensywy na południowym odcinku frontu przełamując pozycje rosyjskie w bitwie pod Gorlicami Rosjanie w konsekwencji ofensywy zostali wyrzuceni z Królestwa Kongresowego Litwy oraz części wołynia i Białorusi 1916 rok stanął pod znakiem ofensywy rosyjskiej ta jednak Mimo ogromnych strat przyniosła bardzo ograniczone sukcesy a linia frontu ustabilizowała się na linii od zatoki ryskiej do Morza Czarnego działania wojenne toczyły się również tam gdzie wojna się zaczęła czyli na Bałkanach Serbia wraz z czarnogórą zostały zajęte przez Austrię dopiero w 1915 roku i to tylko dzięki temu że po stronie państw centralnych stanęła Bułgaria wkrótce ten sam krok uczyniła to kwestia wejście do wojny Imperium ottomanów spowodowało że wojna rozgorzała również w Afryce i na Kaukazie auta Chcąc uzyskać kontrolę nad ciesninami prowadzącymi z Morza Śródziemnego na Morze Czarne czyli nad Bosforem i gardenella mi co gwarantowało utrzymanie Komunikacji morskiej z Rosją podjęły decyzję o przeprowadzeniu bardzo ryzykownej operacji desantowej w krwawe walki na Półwyspie Gallipoli zakończyły się jednak zwycięstwem Turków w 1915 roku do wojny przyłączyły się również Włochy stając Jednak po stronie Ententy wymusiło to przerzucenie przez austro-węgry dużej części sił na front włoski gdzie były one związane do końca wojnę działania wojenne oprócz ogromnych strat w ludziach które wywołały wielki szok we wszystkich walczących społeczeństwach spowodowały również kryzys gospodarcze dotknął on nade wszystko państwa centralne które dotknięte blokadę morską nie były sobie w stanie zapewnić odpowiedniego dopływu surowców szalę zwycięstwa na stronę Ententy przechylił o przystąpienie do wojny Stanów Zjednoczonych w kwietniu 1917 roku jednym z powodów tego wystąpienia było ogłoszenie przez Niemcy w lutym 1917 roku nieograniczonej wojny podwodnej czyli atakowania wszystkich statków bez względu na to do kogo należały które płynęły do Wielkiej Brytanii Cześć W tym miejscu warto wspomnieć o tym że Niemcy z dużym powodzeniem użyli okrętów podwodnych przeciwko statkom handlowym Ententy ograniczając dostawy surowców i zaopatrzenia dla Francji i Anglii trudna sytuacja państw centralnych została na krótko poprawiona przez wybuch rewolucji październikowej w 1917 roku w Rosji Co doprowadziło do wycofania się tego państwa z Wojny i zawarcia przez Niepokoju z państwami centralnymi trzeciego marca 1918 roku w Brześciu nad Bugiem Na jego mocy Rosja zrzekła się ziem polskich Litwy Łotwy Estonii Finlandii Białorusi i Ukrainy dzięki temu Niemcy i austro-węgry mogły przerzucić większość swoich sił na front Zachodni w pierwszej połowie 1918 roku Niemcy przystąpili do ostatniej ofensywy na froncie zachodnim nie przyniosła ona jednak oczekiwanych rezultatów natomiast Ententa Korzystając z przybycia Nawrot oddziałów amerykańskich wypchnąć Niemców z Francji w tym samym czasie na Bałkanach pokonana została Bułgaria a na Bliskim Wschodzie Turcja równocześnie trudna sytuacja gospodarcza zaczęła powodować że w państwach centralnych zaczęły narastać nastroje rewolucyjne i narodowowyzwoleńcze na początku listopada abdykował cesarz austro-węgierski Karol pierwszy oraz cesarz Niemiec Fryderyk Wilhelm II w konsekwencji tych wydarzeń podpisano 11 listopada 1918 roku rozejm w Kamieniu kończący działania bojowe na frontach pierwszej wojny światowej a mieszkańcy Rosji jak większość ludności w Europie przyjęli entuzjastycznie wybuch wojny wszyscy po obu stronach frontu byli przekonani o tym że będzie ona krótka i na pewno Zwycięska pierwsze niepowodzenia były kubłem zimnej wody duże straty ponoszone na froncie a w końcu utrata w 1915 roku najbardziej rozwiniętych Przemysłowo obszarów odbiła się negatywnie na działaniu rosyjskiej gospodarki zaczęto krytykować rząd Mikołaja drugiego który często ulegał w podejmowaniu decyzji politycznych żonie oraz jej najwyższemu doradcy georgowi Rasputin o na przełomie 1916 i 1917 roku sytuacja gospodarcza Rosji była dramatyczna co odbiło się między innymi na ograniczeniu dostaw żywności dla miast 8 marca 1917 roku w Piotrogrodzie da Petersburg doszło do manifestacji kobiet które próbowały bezskutecznie zdobyć chleb następnego dnia Dołączyli się do protestu robotnicy naprzeciw protestującym wysłano żołnierzy i padły pierwsze ofiary takie podejście władz pogorszyło tylko sytuację a do protestujących przyłączyli się żołnierze którzy odmówili strzelania do tłumu ostatecznie przeciw carowi wystąpiła także duma czyli rosyjski parlament cara Mikołaja II zmuszono do abdykacji a 15 marca 1917 roku władzę przejął rząd tymczasowy wydarzenia ten nazywano rewolucją ludową ta rozbieżność w dotacji wynikała z faktu używania przez Rosję innego niż przez resztę Europy kalendarza po upadku caratu w Rosji ukształtował się system dwuwładzy oficjalnie władze sprawował urząd tymczasowy kierowany przez Aleksandra kiereńskiego nie miał on jednak szerokiego poparcia drugim ośrodkiem był tymczasowy komitet wykonawczy który reprezentował socjalistyczny rady delegatów robotniczych i żołnierskich początkowo w radach tych przewagę mieli umiarkowani socjaldemokraci pwnie krzywicy którzy chcieli reformy socjalistyczne wprowadzać na drodze pokojowej i eserowcy którzy chcieli dokonywać zmian poprzez reformy systemu kapitalistycznego jednak z biegiem czasu coraz większe znaczenie zaczęli w nich odgrywać radykalnie Bolszewicy którzy zamierzali zmian Socjalistycznych dokonać poprzez rewolucję na ich czele stał Włodzimierz Lenin rząd tymczasowy wprowadził wiele ważnych reform zlikwidował przywileje stanowe zagwarantował swobody obywatelskie oraz ogłosił autonomię Dla Narodów zamieszkujących Rosję nie odważył się jednak na ostateczne rozwiązanie kwestii chłopskiej ani na wycofanie się z wojny w kwietniu 1917 roku Bolszewicy ogłaszają tak zwane Tezy kwietniowe w których przedstawiają swój program polityczny zakładali oni jak najszybsze wycofanie się z wojny przekazanie ziemi chłopom oraz obalenie rządu tymczasowego i przejęcie władzy pierwsze dwa postulaty spowodowały że popularność bolszewików zaczęła szybko rosnąć jesienią 1917 roku Bolszewicy podjęli decyzję o przejęciu władzy siłą przewrót rozpoczął się w nocy z 6 na 7 listopada 1917 roku czyli według kalendarza rosyjskiego z 24 na 25 października 1917 roku sygnałem do rozpoczęcia był strzał z krążownik Aurora najważniejsze punkty miasta wraz z siedzibą rządu tymczasowego pałacem zimowym zdobyto właściwie bez walki Wydarzenia te określane są jako rewolucja październikowa wkrótce Bolszewicy przejęli kontrolę nad całą centr z Rosją w Piotrogrodzie powstała rada komisarzy ludowych która miała zamiar pełnić rolę rządu Na jej czele stanął Włodzimierz Lenin wydała ona dwa propagandowe dokumenty dekret o pokoju oraz Dekret o ziemi pierwszy dotyczył natychmiastowego wyjścia z wojny drugi dotyczył nadania chłopom ziemi dokumenty te miały dać bolszewikow planowanych w wyborach do zgromadzenia Konstytucyjnego zdecydowane zwycięstwo przeprowadzone pod koniec listopada 1917 roku wybory zakończyły się jednak porażką bolszewików dlatego Lenin postanowił przejąć władzę siłą wykorzystując do tego pobierającego Oddziały wojskowe w lipcu 1918 roku ogłoszono nową konstytucję na mocy której powołano do istnienia rosyjską federacyjną socjalistyczną Republikę sowiecką władza bolszewików zwanych też sobie tam i nie była po ona w całym kraju na terenie całej Rosji zaczęły kształtować się organy administracyjne które nie uznawały władzy rady komisarzy ludowych Bolszewicy zaczęli określać mianem kontrrewolucji bez względu na to jakie poglądy rządy te wyznaczały Rosję ogarnęła wojna domowa Bolszewicy jako wroga postrzegali wszystkich którzy reprezentowali inne poglądy największymi siłami i wpływami dysponowali dawniej carscy generałowie których określano mianem białej Gwardii wiosną 1919 roku rozpoczęli oni działania przeciw bolszewikom a ich akcje wsparło lądowanie wojsk Ententy w różnych punktach Rosji brak koordynacji działań doprowadził ostatecznie do zwycięstwa bolszewików z organizowana i kierowana przez lwa Trockiego Chłopska Armia Czerwona do końca 1922 roku pokonała wszystkie oddziały białej Gwardii Cześć w grudniu 1922 roku proklamowano powstanie Związku Socjalistycznych Republik sowieckich to wybuch pierwszej wojny światowej budził ogromne nadzieje w sercach Polaków po raz pierwszy od czasów rozbiorów zaborcy stanęli po dwóch przeciwnych stronach barykady to dawało realne szanse na odbudowę jakiejś formy państwowości fakt walki pomiędzy zaborcami determinowała jednak również pewien tragizm Polacy bowiem jako obywatele tych państw zostali zmobilizowani do armii i często będąc w obcych mundurach musieli do siebie nawzajem strzelać w sumie na frontach pierwszej wojny światowej walczyło ponad 3 miliony Polaków a 500 tysięcy z nich zginęło kilkaset tysięcy został ranny po wybuchu wojny rząd austriacki wyraził zgody na mobilizację oddziałów związku Strzeleckiego i polskich drużyn strzeleckich z inicjatywy Józefa Piłsudskiego powstała kompania kadrowa jej żołnierze 6 in 1914 roku przekroczyli granice Królestwa Polskiego by wzniecić antyrosyjskie powstanie akcja się nie powiodła akompaniament Musiała wrócić do Krakowa pod koniec 1914 roku w oparciu o żołnierzy Kompanii Kadrowej rozpoczęto formowanie Legionów Polskich które walczyć miały u boku armii austriackiej w grudniu 1914 roku utworzono pierwsze Brygady Legionów której dowództwo objął Józef Piłsudski rok później powstała druga i trzecia Brygada w sumie liczyły one około 20000 żołnierza swój chrzest bojowy przeszły w bitwie pod krzywopłotami a następnie walczyły pod opatowem Łowiczu Ewką i Rokitną przedłużająca się wojna spowodowała że szansę państw centralnych na zwycięstwo zaczęły się zmniejszać aż ale na korzyść Ententy zdecydowanie przechylił o przyłączenie się do wojny USA w 1917 roku ten stan rzeczy spowodował że Piłsudski zmienił się orientację polityczną i dalsze trwanie przy państwach centralnych uznał za niezgodne z interesem Polaków okazja do sprzeciwu pojawiła się w momencie gdy zażądano od Legionistów złożenia nowej przysięgi wierności Piłsudski wraz z większością żołnierzy odmówili jej złożenia doprowadzając do tak zwanego kryzysu przysięgowego efekcie do rozwiązania pierwszej i trzeciej Brygady Legionów Piłsudskiego za bunt uwięziono w Magdeburgu druga Brygada Legionów dowodzona przez generała Józefa Hallera pozostała wierna państwom Centralnym do 1918 roku polskie oddziały powstały również u boku Rosji w listopadzie 1914 roku utworzono Legion Puławski jednak w związku z niechęcią dowództwa rosyjskiego do formowania jednolicie polskich oddziałów polską komendą w walkach z Niemcami na terenie Królestwa Polskiego uczestniczył on ostatecznie jako jedna z jednostek rosyjskiego pospolitego ruszenia sytuacja uległa zmianie po obaleniu caratu że tymczasowy wyraził zgodę na promowanie polskich jednostek ostatecznie powstały trzy korpusy polskie liczące blisko 40 tysięcy żołnierzy w skład drugiego korpusu weszła w lutym 1918 roku druga Brygada Legionów która wypowiedziała posłuszeństwo dowództwo austriackie mu i przeszła na stronę rosyjską po podpisaniu pokoju między Rosją a państwami centralnymi polskie korpusem miały być rozwiązane Drugi Korpus odmówił jednak samo rozwiązania i stoczył z Niemcami bój pod kaniowem w wyniku którego polskie oddziały po wyczerpaniu amunicji złożyły broń część żołnierzy wyrwała się jednak z okrążenia wśród nich był dowodzący drugim korpusem w tym starciu generał Haller który wkrótce przedostał się do Francji 1917 roku Prezydent Francji wyraził zgodę na utworzenie na terytorium tego państwa samodzielnej i sprzymierzone isanto polskiej armii w proces formowania i pozyskiwania ochotników mocno włączył się Komitet Narodowy Polski była to utworze wszyscy Romana Dmowskiego w 1917 roku w Szwajcarii organizacja polityczna której celem była odbudowa państwa polskiego ubogą tamtym Komitet był postrzegany przez te państwa jako przedstawiciel narodu polskiego w procesie organizacji Armii Polskiej aktywnie uczestniczył światowej sławy pianista i kompozytor Ignacy Paderewski pod koniec 1918 roku armia polska we Francji na czele której stanął Przybyły z Rosji generał Haller liczyła około 70 tysięcy żołnierzy część jednostek wzięła udział w końcowej fazie walk na froncie zachodnim od kolorów mundurów oddziały ten nazywano błękitną armią wraz z rozpoczęciem wojny wszystkie państwa zaborcze podjęły kroki propagandowe w celu pozyskania Polaków propaganda czyli działania które miały umożliwić manipulowania społeczeństwem wydawano manifesty i odezwy który jednak nie przekładają się na realne działania sprawiły jednak że słowo po zaczęło się pojawiać ponownie na ustach zaborców sytuacja zmieniła się pod koniec 1916 roku przedłużająca się wojna ciągnąca za sobą kolejne ofiary spowodowała zmianę postrzegania sprawy polskiej przez państwa centralne 5 listopada 1916 roku cesarz austro-węgier oraz cesarz Niemiec wydali manifest w którym zapowiadano powstanie Królestwa Polskiego jako dziedzicznej monarchii konstytucyjnej zapowiedziano utworzenie polskiego Wojska pod dowództwem austriackimi niemieckim ale sprawy granic pozostawiono do rozstrzygnięcia w przyszłości Akt 5 listopada nazywany jest również manifest dwóch cesarzy proklamacja Niemiec i austro-węgier spowodowała umiędzynarodowienia sprawy polskiej Polska i Polacy stali się przedmiotem zainteresowania dyplomacji wszystkich walczących państw na mocy aktu 5 listopada powstała w styczniu 1917 w Warszawie tymczasowa Rada Stanu zastąpiona we wrześniu 1917 roku przez radę regencyjną która powołała pierwszy polski rząd deklaracja państw centralnych wymusiła analogiczne działania na Rosji w grudniu 1916 roku car Mikołaj II zapowiedział że stworzy państwo polskie zjem trzech zaborów Wkrótce jednak na skutek rewolucji lutowej został on zmuszony do abdykacji powstały w Rosji rząd tymczasowy podtrzymał ten postulat a Bolszewicy przynajmniej pozornie wyznawali prawo narodu w dawnej Rosji do samostanowienia Napięta sytuacja wewnątrz Rosji nie doprowadziła jednak do podjęcia konkretnych działań w kierunku realizacji tych postulatów z przełomowe znaczenie dla przyszłości Polski miało orędzie amerykańskiego prezydenta woodrowa Wilsona który 8 stycznia 1918 roku w kongresie Stanów Zjednoczonych przedstawił 14 punktowy program pokojowy na którym powinien być oparty powojenny porządek punkt 13 dotyczył utworzenia niepodległego państwa polskiego z dostępem do morza postulat ten poparły rządy Francji Wielkiej Brytanii oraz Włoch 1919 roku delegacja Polska uczestniczyła w konferencji pokojowej w Paryżu w skład polskiej delegacji wchodzili Ignacy Paderewski premier równocześnie minister spraw zagranicznych polskiego rządu Roman Dmowski założycieli przedstawiciel Komitetu Narodowego polskiego oraz ekonomista Władysław Grabski efektem konferencji była decyzja z marca 1919 roku o przekazanie Polsce Górnego Śląska Wielkopolski i Pomorza Gdańskiego wraz z Gdańskiem taką decyzję ich protestowała jednak Wielka Brytania która w myśl idei równowagi europejskiej Obawiała się zbytniego wzmocnienia Polski kosztem Niemiec gdyż Polska postrzegana była jako oczywisty sojusznik Francję ostatecznie Polska otrzymała Wielkopolskę wraz z pomorzem Gdańskim Gdańsk Miał stać się wolnym miastem pod kontrolą międzynarodową a przynależność Górnego Śląska Warmii i Mazur miało zadecydować się w referendum 28 czerwca 1919 roku polscy delegaci zaakceptowali postanowienia Traktatu Wersalskiego po polsku