Overview
Deze les behandelt het ontstaan van eenheid en scheiding in de Nederlanden tijdens de 16e en 17e eeuw, met nadruk op politieke ontwikkelingen en de gevolgen hiervan.
Situering en Begin van de Eenmaking
- In de 15e eeuw vormden de Nederlanden onder de Bourgondische hertogen een losse statenbond.
- In de 16e eeuw probeerde Karel V de Nederlanden tot een eengemaakte staat om te vormen.
- Elk gewest behield eigen regels en bestuur, maar erkende dezelfde vorst.
Politieke Structuur en Macht
- De Staten-Generaal bestond uit vertegenwoordigers van adel, steden en geestelijkheid.
- De vorst had goedkeuring van de Staten-Generaal nodig om belastingen te heffen.
- Regent (landvoogd(es)) bestuurde bij afwezigheid van de vorst.
Heerschappij van Filips II en Oorzaken Opstand
- Filips II volgde in 1555 Karel V op en zocht absolute macht.
- Hij wilde het katholicisme streng verdedigen en protestanten vervolgen.
- Economische crisis, hongersnood en angst bij protestantse handelaars zorgden voor onrust.
- In 1566 vond de Beeldenstorm plaats, waarbij protestanten katholieke kunst vernielden.
Spaanse Repressie en Uitbreken van de Opstand
- Filips II stuurde Alva naar de Nederlanden om de opstand te onderdrukken.
- De Raad van Beroerten liet meer dan 1000 mensen terechtstellen.
- Nieuwe belastingen door Alva veroorzaakten extra protest.
- Willem van Oranje werd leider van de opstand; de Tachtigjarige Oorlog begon (1568-1648).
Pogingen tot Vrede en Definitieve Scheiding
- In 1576 werd de Pacificatie van Gent gesloten: eis vertrek Spaanse troepen en einde godsdienstvervolging.
- Filips II weigerde akkoord te gaan en stuurde Farnese die steun vond bij katholieken.
- In 1581 zegden noordelijke gewesten hun trouw aan Spanje op.
- Zuidelijke Nederlanden werden heroverd; val van Antwerpen in 1585.
- Noordelijke Nederlanden bleven onafhankelijk, en veel zuiderlingen vluchtten naar het noorden.
Afloop en Gevolgen
- Spanje kon het noorden niet heroveren.
- In 1648 werd de Vrede van Münster gesloten, waarmee de ‘Verenigde Provinciën’ officieel onafhankelijk werden.
Key Terms & Definitions
- Staten-Generaal — centrale vergadering met vertegenwoordigers van adel, steden en geestelijkheid.
- Beeldenstorm — protestantse vernieling van katholieke kunst in 1566.
- Raad van Beroerten — rechtbank van Alva om opstandelingen te veroordelen.
- Pacificatie van Gent — vredesverdrag tussen protestantse en katholieke leiders in 1576.
- Vrede van Münster — vredesverdrag in 1648 waarmee de Tachtigjarige Oorlog eindigde.
Action Items / Next Steps
- Herlees paragraaf over de gevolgen van de scheiding voor noord en zuid.
- Bestudeer jaartallen en sleutelfiguren voor het examen.