Magandang araw mga bata! Sa nakaraang aralin ay ating natutunan ang mapayapang krusada ng paghinginang reforma ng mga Pilipino sa pamamagitan ng kilusang propaganda. Ngunit atin ding nabatid ang mapait na katapusan nito. Mula sa pagsasara ng La Solidaridad, paghihirap ng mga propagandista, at pagdakip at pagpapatapon kay Rizal sa dapitan.
Ngunit hindi dito nagtapos ang pagnanais ng mga Pilipino na kumawala sa kolonisasyon ng Espanya, bagkos ay nagbigay ang kaganapang ito sa pagkakatatag ng katipunan. Ngayong araw ay ating tatalakayin ang ikalwang bahaglo siyang Pilipino, ang Himagsikan at ang Katipunan. Sa araling ito ay ating matututunan ang pagkakatatag, balangkas at paglaganap ng katipunan, ang mga implikasyon ng kawalan ng pagkakaisa sa Himagsikan at Kilusan, at ang mga pangyayari sa Himagsikan laban sa kolonyalismo ng Espanya, ang sigaw sa Pugadlawin, Tejeros Convention, at ang kasunduan sa Biak na Bato.
Ang miyembro ng Liga Filipina na si Andres Bonifacio ay agad kumilos matapos dakpin at ipatapon si Rizal sa dapitan. Itinatag niya ang KKK o Kataas-Taasang Kagalanggalaang Katipunan ng Mga Anak ng Bayan noong July 7, 1892 sa Calia Azcaraga, Tondo, Maynit. Layunin ang KKK na humiwalay ng tuluyan ang Pilipinas sa Espanya, imulat ang mga Pilipino sa pagkakaisa at ikintal sa isip ng mga Pilipino na labanan ang kamangmangan, panatisismo at karuwagan. Ginamit ng mga katipinero ang sistema ng tatsulok sa pagtanggap ng mga bagong kasapi ng samahan. Pinubuo ng tatlong miyembro ang unang tatsulok at bawat isang kasapi ng tatsulok ay maghahanap ng bago ding kasapi, kaya't panibagong tatsulok naman ay maghahanap ng bago ding kasapi.
na mabubuo. Subalit ang ganitong paraan ay sadyang napakabagal kaya naman noong 1892 pinalitan nila ang sistemang ito ng sistemang hagdang-hagdan upang mapabilis ang pagkuhan ng mga kasapi. Ang mga bagong kasapi ng samaan ay dumadaan sa lihim na pagsubok. Dito sinusubukan ang tapang at pagmamahal nila sa bayan at ang pagdana is nilang sumapi sa samahan. Kapag natanggap ay lalagdat sila ng isang papel gamit ang kanyang sariling dugo.
Ang paraang ito ay halaw sa pakto ng sangre na ginawa ni Naligaspi at si Katun unang panahon. May mga sagisag din na makikita sa loob ng silid ng mga katiponero, kagaya ng bandila ng katipunan at larawan ni Jose Rizal. Mataas ang pagtingin ni Bonifacio kay Rizal kaya't ginawa niya itong Pangulong Pandangal ng Samahan. May sarili rin pa mahalaan ang katipunan.
Binubuo ito ng apat na bahagi. Una ay ang Kataas-taasang Sanggunian o Supreme Council. Namumuno ito sa buong bansa.
Binubuo ito ng Pangulo, Fiskal, Kalihil, Ang sumunod na bahagi naman ay ang Sangguniang Bayan o Provincial Council na namumuno para sa mga lalawigan. Ang Sangguniang Balangay naman o Municipal Council ay namumuno para sa mga lalawigan. Mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga m Matapos ang pagkakatatag ng katipunan ay naghalal sila ng mga opisyal noong Agosto 1892. Nahalal bilang Pangulo si Deodato Arellano, taga-suri si Andres Bonifacio, at nahalal din siyang Pangulo noong 1895. Ginamit niya ang titulong Supremo. Sa kabilang banda, nahalal naman bilang Piskal si Ladislao Diva, Kalihim si Teodoro Plata at ingat-yaman si Valentin Diaz.
Naisip ni Andres Bonifacio na mahalaga para sa samahan ang magpakalat ng mga babasahin tungkol sa kanilang layunin. Kaya naman inilimbag nila ang kalayaan bilang opisyal na pahayagan ng samahan. Ngunit nakalulungkot mang isipin ang lahat ng plano ng katipunan ay napunta lamang sa wala dahil sa hindi inaasahang pangyayari ng matuklasan nito.
Nag-away ang dalawang katipunero na nag-angalang Teodoro Platino at Apolonia de la Cruz dahil lamang sa isang... ang simpleng payabangan. Nauwi sa pagbabanta ang kanilang away at nagbanta si Delacruz na isusumbong niya ang katipunan sa mga Kastila. Sa halip, naisip ni Platino na sabihin ito sa kanyang kapatid na si Honoria na nakatira sa isang ang bahay ampunan sa Mandaluyong.
Sa bandang huli, nasabi rin ni Honoria ang lihim ng samahan, Sor Teresa, na siyang tagapamanihala na nasabing ampunan, isinumbong ng Madre Andetalle kay Padre Mariano Gil, ang kura-paroko ng Tondo. Kaya naman, noong gabi noong Agosto 19, 1896, sinalakay ng mga gwardya-sivil at ni Padre Gil ang Jario de Manila kung saan nakatago ang sekreto ng samahan. Matapos makumpirma, ay kaagad na pinagdadakit ang lahat.
at mga taong kasangkot dito. Dahil sa pagkakatuklas ng katipunan, maagang naibunyag ang kanilang planong paghimagsik laban sa mga Kastila. Naging mabigat ito para kay Bonifacio dahil sa marami pa silang kakulangan sa mga armas at tauhan. Subalit noong Agon, Agosto 23, 1896, nagtungo ang samahan sa Pugadlawin.
Doon ay napagkasundoan nila na kanilang itutuloy ang himagsikan kahit na may kakulangan pa sila sa armas. Bilang tanda ng kanilang pag-aaklas laban sa mga Kastila, ay sabay-sabay nilang pinunit ang kanilang sedula, na siya rin tanda ng pagkakaalipin ng mga Pilipino. Kilala ang pangyayaring ito sa tawag na sigaw sa Pugadlawin.
Ang unang labanan sa pagitan ng Kastila at mga Katiponero ay naganap sa San Juan del Monte na ngayon ipinaglabanan San Juan City noong Agosto 30, 1896. Noong araw din ngayon, idineklara ni Gobernador General Ramon Blanco ang State of War sa walong lalawigan na nag-alsa laban sa mga Kastila, ang Maynila, Bulacan, Cavite, Laguna, Pampanga, Batangas, Nueva Ecija at Tarlac. Dahil sa hindi napigilan ang paghihimagsik ng mga Pilipino, agad na pinalitan si Ramon Blanco ni Camilo de Polavea bilang bagong gobernador-general noong Desyembre 13, 1896. Agad niya ay pinag-utos ang pagpapabitay pagpapadakip at pagpapatapon sa mga miyembro ng revolusyon. Isa sa pinakamabigat niyang desisyon ay ang paghatol ng kamatayan kay Dr. Jose Rizal noong December 30, 1896 sa pamamagitan ng firing squad. Pilit na ibinintang kay Dr. Rizal ang pagkakatatag ng katipunan dahil sa kinakitaan ng kanyang larawan ang isang bahay na nilusob ng mga gwaradya sivil na pinaghihinala ang pinagpupulungan ng mga katipunero. Matatandaang isa sa sagisag ng mga katipunero ang larawan ni Dr. Rizal dahil sa mataas ang pagtingin nila dito.
Bago siya barilin sa bagong bayan, isinulat niya ito lang mi ultimo adyos. Bukod kay Andres Bonifacio, ang isa pang umusbong na membro ng katipunan ay si Emilio Aguinaldo. Unang nagtagumpay sa pakikipaglaban si Aguinaldo noong Agosto 31, 1896 sa Kawit.
Sumunod dito ang labanan sa Binakayan noong Nobyembre 11. Sunod-sunod ang naging tagumpay ni Aguinaldo matapos nito, ang labanan sa Tulay ng Zapote at sa Pasong Santol. Ang pag-usbong ni Aguinaldo ay naging hudyat ng pagbabago sa pamunuan ng katipunan. Marami ang nagsasabi na dapat palitan ang pamunuan at dapat lamang dito si Aguinaldo dahil sa kanyang matugumpay na pakikipaglaban.
Dahil sa usaping ito, nahati ang dating iisang samahan sa dalawa. Ang magdiwang na sumusuporta kay Bonifacio at ang magdalo na sumusuporta naman kay Aguinaldo. Upang wakasan ang nasabing alitan ay nagkasundo ang dalawang panig na idaan sa isang halalan kung sino ang dapat maging pinuno ng samahan. Ginanap ang konbensyon sa... Tejeros noong Marso 22, 1897 sa Tejeros, San Francisco, Malabon na ngayon ay General Trias.
Nahalal si Aguinaldo bilang Pangulo habang siya ay nakikipaglaban, samantalang si Bonifacio naman ay nahalal bilang Kalihim ng Interior. Subalit hindi ito tinanggap ni Daniel Tirona dahil sa ang posisyon ay para lamang daw sa mga abogado. Nagalit si Bonifacio at idiniklara niya na hindi tatanggapin ang mga nahalal na tao. Nang makarating kay Aguinaldo ang balita, nagpulong muli sa pag-aaral. Pag-ulis sila sa naikavite at nagpalabas ng kaotasa na kikilalanin ang legalidad na naonang halalan.
At ang sino mang tumangging makipagtulungan sa pamahalaang mapanghimagsik ay ito turing nakalaban. Ang layunin ng konbensyon sa Tejeros ay upang ayusin ang hindi pagkaunawaan sa pagitan ng dalawang paning. Ngunit sa halit na magkaisa, lalo pang tumindi ang hidwaan na humantong sa pagkamatay ni Andres Bonifacio.
Sa pagpapatuloy ng digma ang Filipino-Espanyol, muling nakuha ng mga Kastila ang Cavite, subalit hindi nila nahuli ang mga pinuno nito. Kaya naman, minabuti ni Aguinaldo na lumipat ng himpilan upang ipagpatuloy ang revolusyon. Noong Nobyembre 1, 1897, itinatag niya ang Republika ng Biak na Bato. Sa hindi inaasahang pagkakataon, ay nakipagkasundo ang mga Kastila sa kampo ni Aguinaldo, na magitan sa nasabing kasunduan si Dr. Pedro Paterno dahil siya ay parehong iginagalang na Pilipino at Kastila.
Pansamantalang, Nang nahinto ang digmaan sa pagitan ng dalawang panig at nagharap si na General Emilio Aguinaldo at Gobernador General Primo de Rivera noong December 14 to 15, 1897 at napagkasunduan ng dalawa ang mga sumusunod. Una, si Aguinaldo at ang iba pang pinuno na revolusyon ay susuko ng voluntaryo at magpapatapon sa Hong Kong. Pangalwa, magbibigay ng amnestya ang Espanya sa lahat ng mga Pilipinong nag-alsa.
At pangatlo, magbabayad ang Espanya sa mga Pilipinong nag-alsa. ng pinsala sa digmaan na nagkakahalagang 1.3 milyon pesos. Bilang karagdagan, ibibigay ng Espanya ang mga hinihingi ni Reforma ni Aguinaldo tulad ng pagbabalik ng kinatawa ng Pilipinas sa Cortes, pagkakapantay-pantay ng mga Pilipino at Kastila, sekularisasyon ng mga parokya, at pagbibigay ng karapatan sa mga Pilipino. Matapos magkasundo, agad na nagtungo si Aguinaldo sa Hong Kong. Ngunit walang naganap na kapayapaan at reforma.
Matapos ang kasunduan sa biyak na bato, hindi binayaran ng mga Kastila ang kabuong halaga na 1.3 milyon pesos. At marami sa mga Pilipino ang sumuko ang ipinapatay o di naman kaya ay ikunulong. Ang mga reformang kiningin ni Aguinaldo ay hindi rin ibinigay ni Gobernador Primo de Rivera. Ang mga Pilipino sa kabilang banda ay naghanda ng mga armas para sa...
sa panibagong revolusyon. Ang kasunduan sa biyak na bato ay isinagawa upang magkaroon ng kapayapaan sa bansa. Ngunit ang kawalan ng tiwala sa parehong panig ng Espanyol at Pilipino ang naging dahilan upang mabigo at muling sumiklab ang digma. Maraming salamat sa pakikinig mga bata na why marami kayo natutunan.
Para sa mas marami pang video na kagaya nito, huwag kalimutang mag-subscribe. Maraming salamat!