Historia Państwa i Prawa - Wykład 1

Wprowadzenie

• Temat: Powszechna historia państwa i prawa.
• Pierwszy wykład w semestrze (wcześniej tylko ćwiczenia).

Prawo epoki feudalizmu

Pojęcie prawa feudalnego

• Prawo kształtowane w epoce feudalizmu, także z epoki niewolnictwa.
• Prawo nierówne, dominacja feudałów, przywileje stanowe.
• Brak powszechności prawa, partykularyzm.

Elementy chronologiczne

• Okres: od 476 r. (upadek Cesarstwa Zachodnio-Rzymskiego) do 1848-1864 (rozpad stosunków feudalnych).
• Skomplikowana historia prawa feudalnego z różnorodnością praw: stanowych, partykularnych.

Cechy charakterystyczne prawa feudalnego

Przewaga prawa zwyczajowego

• Dominacja prawa zwyczajowego w najstarszych czasach.
• Źródłem prawa był zwyczaj, powszechnie uznana tradycja.

Zasada osobowości prawa

• Jednostka podlega prawu swojej narodowości bez względu na miejsce pobytu.
• Przeciwieństwo: zasada terytorialności.

Partyklaryzm

• Rozbicie prawa na lokalne prawa zwyczajowe.
• Brak jednolitego prawa w obrębie państwa, wyjątek: Anglia z systemem common law.

Prawo stanowe i szczególne

• Prawo różne dla różnych stanów społecznych.
• Prawa szczególne: prawo lenne, służebne, górnicze, morskie, handlowe, wekslowe.

Historyczny rozwój prawa feudalnego

Spisy praw barbarzyńskich (Leges Barbarorum)

• Lex Visigothorum: spis prawa wizygockiego, najstarszy spis prawa germańskiego.
• Lex Salica Francorum: prawo Franków salickich, wzór dla innych spisów.
• Lex Longobardorum: edykt króla Rotara, wysoko rozwinięta technika kodyfikacyjna.

Próby ustawodawcze

• Kapitularze królów frankońskich: capitularia legibus addenta i capitularia persyscribenda.

Prawo zwyczajowe późnego średniowiecza

Niepisane prawo zwyczajowe

• Dominacja prawa zwyczajowego po rozpadzie monarchii frankońskich.
• Upadek oświaty świeckiej, brak znajomości łaciny utrudniał korzystanie z dawnych spisów.

Spisy prawa partykularnego

• Od XIII wieku próby spisania poszczególnych praw zwyczajowych.
• We Francji: Wielka Księga Prawa Zwyczajowego Normandii, zwyczaje biwasis.
• W Niemczech: Zwierciadło Saskie (prawo ziemskie i lenne), inne: zwierciadło szwabskie, frankońskie.

Plan dalszego wykładu

• Po przerwie omówienie prawa miejskiego i kontynuacja wykładu z prawa zwyczajowego późnego średniowiecza.