Overview
Tinalakay sa leksyur ang kahalagahan ng panitikan noong Panahon ng Propaganda at Himagsikan, ang mga layunin, pangunahing manunulat, at ang kanilang mahahalagang akda.
Kaligirang Kasaysayan ng Panitikan
- Ang panitikan ay mahalagang sangkap sa kasaysayan bilang salamin ng totoong pangyayari at damdamin ng sambayanan.
- Sa pag-aaral ng panitikan, natututuhan ang pagpapahalaga sa sariling kultura, wika, at kasaysayan.
Panahon ng Propaganda (1872–1896)
- Binubuo ng mga intelektwal mula sa gitnang uri; layunin ang reporma gamit ang mapayapang paraan.
- Limang layunin: pantay na pagtingin sa Pilipino at Kastila, gawing lalawigan ng Espanya ang Pilipinas, magkaroon ng kinatawan sa Cortes, gawing Pilipino ang kura paroko, at kalayaan sa pamamahayag, pananalita, pagtitipon, at pagpapahayag.
Panahon ng Himagsikan
- Nabuo ang Katipunan (KKK) na may layunin: matatag na alyansa, paglaban sa rebolusyon, kalayaan mula sa Espanya, at pagtatatag ng republika.
Mga Pangunahing Manunulat at Akda
- Dr. Jose Rizal: Noli Me Tangere, El Filibusterismo, Mi Ultimo Adios, Sobre la Indolencia de los Filipinos, A la Juventud Filipina.
- Marcelo H. Del Pilar: Diyaryong Tagalog, Caiigat Kayo, Dasalan at Toksohan, Dupuluhan.
- Graciano Lopez Jaena: Fray Botod, Sa Mga Pilipino, Mga Kahirapan sa Pilipinas, El Bandolerismo.
- Antonio Luna: Nochebuena, Se Divierten, La Tertulia Filipina, La Casa de Huespedes, Impresiones.
- Mariano Ponce: Mga Alamat ng Bulacan, Sobre Filipinas, Ang mga Filipino sa Indochina, Pagpugot kay Longino.
- Pedro Paterno: Sampaguita, La Antigua Civilizacion Tagalog, Ninay.
- Paskwal Poblete: Isinalin ang Noli Me Tangere sa Wikang Tagalog.
- Andres Bonifacio: Katapusang Hibik ng Pilipinas, Pag-ibig sa Tinubuang Lupa.
- Emilio Jacinto: Kartilya ng Katipunan, Liwanag at Dilim.
- Apolinario Mabini: El Verdadero Decalogo, Sa Bayang Pilipino.
Key Terms & Definitions
- Panitikan — babasahin na nagpapahayag ng damdamin, karanasan, at kaisipan ng tao.
- Kilusang Propaganda — organisadong kagalawan ng mga intelektwal para sa reporma laban sa mga Kastila.
- Katipunan (KKK) — lihim na samahan na naglayong palayain ang Pilipinas sa kolonyalismo ng Espanya.
- Sagisag Panulat — palayaw o alyas na ginagamit ng mga manunulat sa kanilang akda.
Action Items / Next Steps
- Basahin ang mga akda nina Rizal, Del Pilar, at Jacinto para sa mas malalim na pag-unawa sa kontribusyon nila sa panitikan.
- Sagutan ang tanong: Ano ang pinakamalaking epekto ng Panahon ng Propaganda sa kasaysayan ng Pilipinas?